Les 4 "Jagers worden boeren: Sporen van de eerste mensen II"

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Wel op tafel:

Map

Pen

Feniksboeken

Laptop (dicht)

Welkom bij de Geschiedenisles ZV1!

Niet op tafel:

Telefoon of Zakkie

Tas

Warming-up, schrijf de antwoorden in je schrift:

1. Aan welke 5 regels moet een goede tijdlijn voldoen?

2. Wat betekent analfabeet?

3. Hoeveel jaar geleden werd het schrift ongeveer uitgevonden?

Herhaling: tijdbalk

Het indelen van tijd zichtbaar maken!

Tijd als een soort liniaal met vakjes

1. Elk vakje stelt even veel tijd voor!

2. De tijdbalk heeft een logische begin- en eindpunt.

3. De gebeurtenissen die je wilt ordenen, zet je een klein stukje boven de tijdbalk!

4. De tijdbalk moet overzichtelijk zijn.

5. Als het kan geef je de tijdbalk een titel!

Huiswerkopdracht

Vergelijk je tijdbalk met je buurman of buurvrouw. 

Wat heb je al goed gedaan?

Wat kan je verbeteren?

Verbeter je tijdbalk en lever je tijdbalk in!

Leerboek blz. 7

In welke eeuw was het jaar 813?

1. 8e eeuw
2. 9e eeuw
3. 13e eeuw
4. 10e eeuw

In welke eeuw is het jaar 2024?

1. 20e eeuw
2. 24e eeuw
3. 21e eeuw
4. 25e eeuw

Programma deze les:

1. Warming-up

2. Lesdoelen

3. Voorlezen Offerkind

4. Huiswerk bespreken

5. Filmpje/aantekeningen/uitleg Jagers & Verzamelaars

6. Filmpje/aantekeningen/uitleg eerste boeren

Hoofddoelen

Je kunt uitleggen hoe de eerste mensen leefden en hoe we dit kunnen weten

Aan het einde van deze les:

Kun je uitleggen wat het verschil is tussen het scheppingsverhaal en de evolutietheorie. (T1)

Kun je uitleggen wie de eerste mensen waren. (R)

Kun je uitleggen wat het verschil is tussen Homo Habilis, Homo Erectus en Homo Sapiens. (T1)

Kun je uitleggen wat het werk van archeologen inhoudt. (T1)

Kun je uitleggen wat het verschil is tussen historie (geschiedenis) en prehistorie, en waarom er in de prehistorie alleen ongeschreven bronnen waren. (T1)

Kun je het verschil tussen een primaire bron en een secundaire bron uitleggen. (T2)

Subdoelen/checklist

Bespreken opdrachten 2, 3 en 4 (werkboek blz. 20-21) 

Bespreken opdrachten 2, 3 en 4 (werkboek blz. 20-21) 

Bespreken opdrachten 2, 3 en 4 (werkboek blz. 20-21) 

Wat zijn de verschillen tussen homo erectus, Neanderthaler en homo sapiens?

Leerboek blz. 21

De eerste mensen ontstonden door evolutie = lang proces van ontwikkeling, waarbij kenmerken en gedrag van soorten bestaan die in hun leefomgeving nuttig zijn. 

Video:

https://schooltv.nl/video-item/het-verhaal-van-nederland-in-de-klas-jagers-en-boeren

(tot 04:35)

Ongeveer 113.000 v.Chr. tot ongeveer 9000 v.Chr.

De ijstijd in Europa

10.000 v.Chr

Jagen en verzamelen

Vanaf ongeveer 43.000 v.Chr. ging de eerste Homo Sapiens naar Europa

Neanderthalers leefden daar toen al

Hoe leefden jager-verzamelaars?

• Jagen op wilde dieren (vlees, huiden en botten)
• Vissen
• Verzamelen bessen, noten, planten en wortels

• Gebruikten alles uit de natuur
• Werktuigen van bot en steen (steentijd)
• Groepen van +/- 30 mensen
• Leefden als nomaden (geen vaste woonplaats)

Bronnen

Primair = Uit de tijd/plaats zelf

Secundair = Niet uit de tijd/plaats zelf

Geschreven = met tekst

Ongeschreven = zonder tekst 

Dus: 

De primaire bronnen uit de Prehistorie zijn alleen maar ongeschreven

Waar weten we best veel over, als het gaat om mensen uit de Prehistorie?

Waar weten we weinig over, als het gaat om mensen uit de Prehistorie?

Wetenschappelijke verklaring voor het ontstaan van de mensen. Mensen zouden miljoenen jaren geleden zijn ontstaan uit apen en mensapen.

Verhalen waarin wordt verteld hoe God (of goden) de werelden de mens heeft (hebben) gemaakt.

Scheppingsverhalen

Evolutietheorie

Homo habilis

Homo erectus

Homo sapiens

Neanderthaler

Australopithecus

1

2

3

4

5

Hiërogliefen

Grottekening

Reconstructie

geschreven bron

ongeschreven bron

primaire  bron

secundaire  bron

Maak opdrachten 6 t/m 10 (werkboek blz. 22-24) 

IN STILTE!

Video:

https://schooltv.nl/video-item/het-verhaal-van-nederland-in-de-klas-jagers-en-boeren

(vanaf 04:35)

vanaf ongeveer 10.000 v.Chr

Akkerbouw en veeteelt

(Landbouw)

• De natuur veranderde
• Minder succes voor jagers en verzamelaars
• Zelf voedsel verbouwen (akkerbouw)
• granen

• Wilde dieren temmen
• Het houden van tamme dieren (Veeteelt)
• Veiliger en makkelijker dan jagen
• Vlees, melk, huiden (leer en wol)

Een ander soort samenleving

(De landbouwrevolutie)

• De overgang van:

jagers en verzamelaars-samenleving

- Geen vaste woonplek (nomaden)
- Kleine groepen
- Weinig bezit/ spullen
- Geen voedsel over

landbouwsamenleving

- Vaste woonplekken/ dorpen

- Grotere groepen

- Meer bezit/ spullen

- Voedsel over

- Niet iedereen hoeft te jagen/ verzamelen! (leidt tot specialisatie)

naar

Welk woord hoort er NIET bij?

1. Akker
2. Graan
3. Speer
4. Stenen huizen

Welk woord hoort er NIET bij?

1. Potten
2. Nomaden
3. Speer
4. Vuur

Maak opdracht 2 t/m 4 (werkboek blz. 25-26) 

IN STILTE!

Hoofddoelen

Je kunt uitleggen hoe de eerste mensen leefden en hoe we dit kunnen weten

Aan het einde van deze les:

Kun je uitleggen wat het verschil is tussen het scheppingsverhaal en de evolutietheorie. (T1)

Kun je uitleggen wie de eerste mensen waren. (R)

Kun je uitleggen wat het verschil is tussen Homo Habilis, Homo Erectus en Homo Sapiens. (T1)

Kun je uitleggen wat het werk van archeologen inhoudt. (T1)

Kun je uitleggen wat het verschil is tussen historie (geschiedenis) en prehistorie, en waarom er in de prehistorie alleen ongeschreven bronnen waren. (T1)

Kun je het verschil tussen een primaire bron en een secundaire bron uitleggen. (T2)

Subdoelen/checklist