Poëzie & Fictie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Poëzie & Fictie

Begrippen

A. Rauw en realistisch

Fictie

-Vooruitwijzing    Aanwijzing dat er iets gaat gebeuren, vaak zonder dat je precies weet wat er gaat gebeuren. 

-Chronologische volgorde   De volgorde waarin dingen gebeuren.

-Flashback   Een sprong terug in de tijd. Er wordt iets beschreven wat eerder is gebeurd. Bijvoorbeeld doordat iemand zich iets herinnert.

-Proloog   Een korte tekst voorin het boek. Daarin staat belangrijk stukje van het verhaal.

B. Eropuit - poëzie

Poëzie is taalspel.

Poëzie is (vaak) emotie.

Een gedicht kan verschillende betekenissen hebben.

Die betekenissen zie je vaak pas na een paar keer lezen. Of na elke keer lezen zie je weer een andere betekenis.

Dat komt door de manier van schrijven: veel wit, korte zinnetjes (zgn. verzen), woorden met verschillende betekenissen, beeldspraak. 

Poëzie begrippen

Strofe = 'alinea' in een gedicht, na een strofe komt een witregel

   Poëzie - begrippen

-Klankrijm (=assonantie)  Woorden die in de buurt van elkaar staan en dezelfde klank hebben. Bijvoorbeeld: slappe - platte: vroege - coole.

-Beginrijm (=alliteratie)  Woorden die in de buurt van elkaar staan en met dezelfde letter of klank beginnen. Bijvoorbeeld: Lek in luchtbed: chagrijnige Sjaak.

-Eindrijm   Het laatste woord van een regel, rijmt op het laatste woord van de vorige regel. 

Beginrijm - klankrijm - eindrijm

Liesje leerde Lotje lopen

Langs de lange Lindenlaan

En toen Lotje niet wou lopen

Toen liet Liesje Lotje staan

Beginrijm - klankrijm - eindrijm

Liesje leerde Lotje lopen

Langs de lange Lindenlaan

En toen Lotje niet wou lopen

Toen liet Liesje Lotje staan

Rijmschema's

-Rijmschema De manier waarop de regels van een gedicht op elkaar rijmen. Je maakt een rijmschema door de regels die op elkaar rijmen dezelfde letter te geven. Bijvoorbeeld:

a a b b (gepaard rijm);

a b a b (gekruisd rijm);

a b b a (omarmend rijm).

Gekruist rijm

Laatst vroeg ik aan een hommel:

‘Waar gaat gij heen met spoed?'

Ze zei: ‘Ik ga naar Zaltbommel,'

ik dacht: wat rijmt dat goed.

toen riep een tweede hommel:

En ik moet naar het Gooi!'

Ik dacht: wel-voor-de-drommel

ook dát rijmt wederom mooi.

Gepaard rijm

Sinterklaas kapoentje

Gooi wat in mijn schoentje

Gooi wat in mijn laarsje

Dank u Sinterklaasje

Omarmend rijm

Natuur is voor tevredenen of legen. 

En dan: wat is natuur nog in dit land? 

Een stukje bos, ter grootte van een krant, 

Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

Geef mij de grauwe, stedelijke wegen, 

De’ in kaden vastgeklonken waterkant, 

De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand 

Door zolderramen, langs de lucht bewegen.

Wat is het rijmschema van dit gedicht?

Zo'n egeltje, dat in november slapen gaat
en dromend alles mist: de Sint als kreupelrijmer,
de kerstcommercie en het oudejaarsgemijmer,
de nieuwjaarsborrels en nieuwjaarsleuterpraat.

1. A-A-B-B
2. A-B-A-B
3. A-B-B-A

A-B-B-A =

1. gekruist rijm
2. omarmend rijm
3. gepaard rijm