1.3 Waar komen de grondstoffen vandaan? Deel 2

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

	Vak: Mens & Maatschappij Hoofdstuk: 1.3
1.	Lesopening
2.	Lesdoel + leergebiedoverstijgende doelen
3.	Arrangementen
4.	Instructie
5.	Begeleid inoefenen
6.	Zelfstandig werken
7.	Evaluatie

1. Les opening

Pak je boek van M&M op tafel op bladzijde 29

Huiswerk controle:

1.3 opdracht 1 t/m 5

2. Lesdoel & leergebiedoverstijgende doelen

Aan het eind van deze les:

- kun je uitleggen hoe je de ontwikkeling van de aarde kunt zien in fossielen en gesteenten

- kun je uitleggen hoe steenkool, aardolie en aardgas ontstaan zijn.

Leergebiedoverstijgende doelen: 

Plannen en organiseren

- Je schrijft zelfstandig huiswerk en leerwerk op in jouw agenda. 

- Je plant leermomenten in voor een toets in jouw agenda. 

3. Mini-check + arrangementen

Verdiept arrangement (8 gemiddeld of hoger): Niemand

Iedereen doet mee met de mini-check op Lesson Up. 

Wat is een fossiel?

1. Versteende resten van klei en bomen
2. Opgestapelde dode plantenresten
3. Versteende resten van schelpen of dieren
4. De techniek van het inpolderen van een meer

Hoe ontstaan fossielen?

1. Langzaam levend begraven onder bijv. modder
2. Snel levend begraven onder bijv. modder
3. Door winterslaap langzaam verdwenen onder bijv. modder

Wat is een delfstof?

1. Een energiebron die ontstaat door druk
2. Een ander woord voor steenkool
3. Een energiebron of grondstof die nuttig is voor de mens

Steenkool

Fossiel

Geologische 

tijdschaal

Aardolie

Wie maakt wat?

Had je alle vragen van de mini-check goed? Dan mag je zelfstandig aan het werk. 

De rest doet mee met de instructie. 

Je maakt: 

Je leest de theorie op bladzijde 29 & 30. 

Hierna maak je opdracht 6 t/m 10 op blz. 29 t/m 31

4. Instructie

Fossielen en gesteenten

Hoe kunnen we iets te weten komen over de omstandigheden van vroeger?

• Fossielen: versteende overblijfselen van planten/dieren 
  
• Bodemlagen
  

Steenkool, aardolie en aardgas

Een energiebron of grondstof in de bodem die nuttig is voor de mens = een delfstof 

Er zitten 3 belangrijke energiebronnen in de Nederlandse ondergrond:

• Steenkool: ontstaat uit plantenresten door druk van nieuwe bodemlagen
  
• Aardolie: ontstaat uit plankton door de druk van nieuwe bodemlagen 
  
• Aardgas: ontstaat uit aardolie en steenkool die onder druk staan
  

Belangrijke begrippen

aardgas: gasvormige (brand)stof, onder hoge druk ontstaan uit aardolie of steenkool. 

aardolie: vloeibare (brand)stof, onder hoge druk ontstaan uit dood plankton. 

delfstof: voor de mens nuttige brandstof en grondstof in de bodem. 

fossiel: een (versteend) overblijfsel of afdruk van een dier of plant

kalksteen: gesteente ontstaan uit resten van zeediertjes met kalkskeletten

steenkool: vaste (brand)stof, onder hoge druk ontstaan uit plantenresten

zout: stof die overblijft als zeewater verdampt. 

5. Begeleid inoefenen

Vind je het nog lastig? Dan maken we samen opdracht 7

De rest gaat zelfstandig aan de slag met de opdrachten. 

 

Je maakt: 

Je leest de theorie op bladzijde 29 & 30. 

Hierna maak je opdracht 6 t/m 10 op blz. 29 t/m 31

6. Zelfstandig werken

Je gaat zelfstandig de theorie lezen op blz. 29 en 30 in je werkboek. Hierna maak je opdracht 6 t/m 10 op blz. 29 t/m 31

Ben je klaar?

Dan kijk je het werk na en verbeter je waar nodig. 

Hierna ga je de verdieping maken op blz. 33

 

7. Evaluatie

Hoe ging de les?

Heb je nog vragen of vind je nog iets lastig? 

Lesdoelen: 

- kun je uitleggen hoe je de ontwikkeling van de aarde kunt zien in fossielen en gesteenten?

- kun je uitleggen hoe steenkool, aardolie en aardgas ontstaan zijn?

8. Huiswerk en toetsen

Huiswerk: 

Dinsdag 27 september

1.3 opdracht 6 t/m 10

Toetsen: 

Maandag 3 oktober

SO 1.3 & 1.4