Literaire mindmap VHA concept

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat vond jij een mooi verhaal?

waarom/wanneer is iets een goed verhaal? 

antw: personages, spannend, herkenbaar

inleiding docent:

eigen ervaringen vertellen (boek wel/niet leuk of goed). Geen goed of fout!

Lesprogramma

* Warming up
* Lesdoelen

* Literaire begrippen
* Verhaal analyseren:
        Literaire mindmap maken
* Afsluiting

Lesprogramma

ik ga uitleg geven over literaire begrippen

ik ga een verhaal voorlezen

jullie gaan een mindmap maken met de literaire begrippen

Lesprogramma

Doel: aan het eind van de les ken je / kan je:

* literaire begrippen
  open plekken, personages, tijd, ruimte,
  vertelperspectief

* literaire mindmap maken (verhaal analyse)

Wat leer je vandaag?

ik ga uitleg geven over literaire begrippen

ik ga een verhaal voorlezen

jullie gaan dat verhaal analyseren: een mindmap maken met de literaire begrippen

Eerst even dit...

Een open plek is....

1. een locatie in het bos
2. vraag die je hebt bij het lezen van een verhaal
3. een schoolplein
4. een wond op je lichaam

Wat weet je nog / al?

Er volgen een paar open vragen: het gaat er niet om of je het al weet. Het gaat niet om punten/cijfer, goed/fout. Maar denk na wat het zou kunnen zijn, zit er een antwoord tussen waarvan jij denkt dat zou het weleens kunnen zijn. 

Wat moet je weten van een personage?

1. het karakter
2. karakter, uiterlijk, gedrag
3. hoe hij/zij eruit ziet
4. wat het personage doet

De ruimte geeft aan...

1. waar iets zich afspeelt
2. de locatie
3. de sfeer van het verhaal
4. een voorwerp

Chronologische volgorde is...

1. een flashback
2. een tijdsprong in het verhaal
3. een flash forward
4. iets verteld in volgorde, van begin tot eind

Chronologische volgorde is een tijdsprong in het verhaal

1. waar
2. niet waar

Hoeveel vertelperspectieven zijn er?

1. 3
2. 1
3. 2
4. 4

Open plekken zijn vragen die bij je opkomen in een verhaal. Ze roepen vaak spanning op, waardoor je als lezer blijft doorlezen. Dit kan om van alles gaan: 

- een personage dat vreemde dingen doet

- een situatie die raadselachtig is

Open plekken

Het gaat hier om 'ham' vragen:

- waarover je langer kunt nadenken

- die een discussie kan uitlokken

dus niet:

waarom heeft h.p. een rood t-shirt aan? 

hoe heet de broer van h.p. ?

maar wel:

- droomt de hoofdpersoon of is het echt?

- waarom reageert hoofdpersoon zo boos? 

ook hier: geen goed of fout

Een personage in een verhaal omschrijf je door de belangrijkste eigenschappen te noemen. Die vind je in de tekst, of je leidt het karakter af door wat hij/zij zegt of doet. Zoek naar zoveel mogelijk kenmerken van een personage: man of vrouw, uiterlijk, leeftijd, karakter... 

Personages

Ruimte:  plaats,  weer/klimaat, tijd

Ruimte

bijvoorbeeld: 's avonds, donker, in het bos

De ruimte bepaalt de sfeer 

en spanning van het verhaal

Voor ruimte kan je ook zeggen het 'decor' 

Tijd

chronologisch: alles wordt verteld in een volgorde, van begin tot eind.

terugverwijzing: er wordt kort herinnerd over iets dat in het verleden is gebeurd. flashback: in het verhaal word je meegenomen naar het verleden flashforward: je wordt meegenomen naar de toekomst

Een schrijver speelt vaak met de tijd in het verhaal om het verhaal spannend te maken...

ik-verteller: De verteller is de ik-figuur, je ziet het verhaal door zijn/haar ogen; wat hij/zij denkt en voelt

personale verteller: de verteller is onzichtbaar, hij staat buiten het verhaal. Hij vertelt over één hij of zij, je ziet het verhaal door haar/zijn ogen

alwetende verteller: de verteller staat buiten het verhaal, maar geeft er soms wel commentaar op. Hij volgt meerdere personages, hij weet van alle personages wat zij zien, denken en voelen.

Vertelperspectief

Synoniem: vertelstandpunt.

De schrijver bepaalt een standpunt van waaruit hij/zij een verhaal vertelt. 

Heel bepalend voor de sfeer van het boek! 

Wie kan er een voorbeeld geven van een boek met een ik-verteller? 

alwetend: Romantiek

Literaire begrippen

Leg in duo's de begrippen aan elkaar uit:

Tijd: 1 minuut

Open plekken, personages, 

ruimte, tijd, vertelperspectief

Jullie gaan een literaire mindmap maken met deze literaire begrippen.

De docent bepaalt de tweetallen ná het voorlezen. 

Nu eerst: met buurman/-vrouw in één minuut de literaire begrippen aan elkaar vertellen.

Literaire mindmap

Jullie gaan in tweetallen een literaire mindmap maken over 

het verhaal.

Tijd: 20 minuten

Klaar? vergelijk met ander duo

De docent leest een verhaal voor. 

De docent bepaalt de tweetallen ná het voorlezen. 

Klaar?: overleg met duo naast jullie, elkaars mindmap. Bekijk de verschillen en/of overeenkomsten.

Tijd: 

Het verhaal

Het verhaal

Lees mee en

maak aantekeningen!

Voorlezen: vragen: wat valt je op? Welke literaire begrip is dit?

Literaire mindmap

Open 

plekken

Personages

Ruimte

Tijd

Vertel

perspectief

Tijd: 20 minuten

Klaar: vergelijk met ander duo.

Je hoeft niet goed te kunnen tekenen. 

Het is geen tekenwedstrijd! Het gaat om de informatie die je uit het verhaal haalt: waar jouw tekeningen voor staan.

* Welke literaire begrippen heb je
   geleerd?

* Hoe ging de samenwerking?

Afsluiting les

Een aantal duo's vertellen over de mindmap. 

Klassikaal vragen: hoe de samenwerking ging bij de tweetallen.