FILM 3 (Herkenning & Vervreemding)

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Welkom!

Graag:

Telefoon in telefoontas;

Pet af, oortjes uit, jas uit;

Boek, schrift, pen + laptop op tafel.

Vorige lessen:

Filmische kenmerken

Betekenis van de regisseur

ANALYSEREN

Betekenis van film

• De betekenis van een film is het gemiddelde van de bedoelingen van de maker en de perceptie (waarneming) van de kijker. 

Aan het einde van deze les...

- Weten jullie hoe kunstenaars de grens tussen herkenning en vervreemding gebruiken om een verhaal te vertellen, wat dat met het publiek doet en hoe jij dat kan herkennen.

- Hebben jullie geoefend met het analyseren van een film.

Weet je nog?

Dimensies helpen je om kunst te analyseren. Het zijn een soort brillen die je op kunt zetten bij het kijken naar kunst. Omdat de betekenis van kunst niet vastligt, kun je af en toe van bril wisselen om een kunstwerk vanuit een andere invalshoek te bekijken. 

In de lessen hebben we de volgende dimensies al behandeld: 

Amusement & Engagement

Autonoom & Toegepast

Ambachtelijk & Industrieel

Herkenning en vervreemding

Vervreemding = het gevoel dat je een situatie niet begrijpt en deze niet kunt vatten.

Hiervoor is herkenning nodig: anders is het helemaal onbegrijpelijk.

Wat gebeurt er ook alweer als je in kunst iets niet helemaal begrijpt?

Betekenis van film: vervreemding

Herkenning en vervreemding

Welke elementen maken iets herkenbaar?
Welke elementen maken iets vervreemdend?

Wat doet het daardoor met mij? Welk gevoel krijg ik er bij?

Betekenis van film: vervreemding

Vervreemding haalt de kijker uit zijn/haar comfortzone - vraagt om kritisch denken - vraagt om toewijding.

1. In het beeld / de cameravoering 
= d.m.v. de camera

2. In het verhaal / wat er gebeurt
= d.m.v. de acteurs

Betekenis van film: vervreemding

Vervreemding in transparantie.

Vervreemding in discontinuïteitsmontage.

Vervreemding in doorbreken vierde wand.

Vervreemding in het verhaal.

Betekenis van film: transparantie

We kijken een fragment.

Daar stel ik ná het fragment een vraag over.

Bekijk het filmfragment

Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.

Betekenis van film: transparantie

• Hoe vaak denken jullie dat er in dit fragment is gewisseld van shot?
  
  
• Hoe weet je dan toch dat het dezelfde scène is?
  
  
• In dezelfde scène zie je dezelfde art direction!

Transparantie

Normaal is een film transparant.

Je vergeet dat het een film is.

Belangrijk daarvoor:

'Onzichtbare' montage: 180º- as

180º- as

Betekenis van film: vervreemding

Vervreemding in transparantie.

Vervreemding in discontinuïteitsmontage.

Vervreemding in doorbreken vierde wand.

Vervreemding in het verhaal.

Montage

Montage = de ordening van opgenomen beeld en geluid.

Continuïteitsmontage & Discontinuïteitsmontage

Wat betekent dat ook alweer???

Continuïteitsmontage

Het onzichtbaar maken van het werk van de editor. 

Shots moeten natuurlijk in elkaar overlopen, zoals het verhaal "in het echt" ook zou lopen.

Discontinuiteitsmontage

Een montagesysteem met plotse en abrupte overgangen van beeld naar beeld. Niet altijd realistisch, samenhangend en vloeiend.

De nadruk ligt op het oproepen van intense emoties bij de kijker en om de kijker uit te dagen.

Betekenis van film: vervreemding

Vervreemding in transparantie.

Vervreemding in discontinuïteitsmontage.

Vervreemding in doorbreken vierde wand.

Vervreemding in het verhaal.

Betekenis van film: vervreemding

Doorbreken van de vierde wand: Wat betekent dat ook alweer? 
Denk aan theater!!

Betekenis van film: vervreemding

Vervreemding in transparantie.

Vervreemding in discontinuïteitsmontage.

Vervreemding in doorbreken vierde wand.

Vervreemding in het verhaal.

Betekenis van film: vervreemding

Vervreemding in overtreden 180 graden regel.

Vervreemding in discontinuïteitsmontage.

Vervreemding in doorbreken vierde wand.

Vervreemding in het verhaal.

SEVILLA

Welke keuzes zijn er gemaakt?

In deze les onderzoeken we aan de hand van kijkvragen verschillende aspecten van filmische vormgeving (cameravoering en geluid) en verhaalstructuur in de korte Nederlandse film Sevilla. Ook reflecteren we op het effect van deze keuzes.

We gaan een korte film kijken  

Let op de zes kenmerken van film!

Welk effect hebben de keuzes van de maker op jou?

Wat kan je zeggen over "Herkenning & Vervreemding"?

Film kijken

De film die we gaan kijken heet Sevilla, een prijswinnende korte film van 11 minuten van regisseur Bram Schouw.

Laat de leerlingen in kleine groepjes notities maken over het camerawerk, het geluid en de verhaalstructuur en laat ze specifieke voorbeelden uit de film geven.

 

Licht per filmisch aspect toe:

1. Camerawerk: beweegt de camera veel of staat deze juist de hele tijd op één vaste plek? Is er sprake van een rustige, statische cameravoering of is er sprake van juist 'rommelige', dynamische cameravoering? Wordt er vanuit de losse hand gefilmd of van een statief? Zijn de beelden scherp of onscherp? Zijn er veel close-ups of is alles juist van veraf gefilmd? (Bijvoorbeeld met een 'wide shot'/ 'totaalbeeld'?)
2. Geluid: wordt er gebruik gemaakt van muziek en op welke momenten? Is er omgevingsgeluid in de scènes zelf? (Geluid van een markt, van fluitende vogels in de vroege ochtend, van voertuigen) Wordt er gebruik gemaakt van stilte?
3. Verhaalstructuur: is het verhaal chronologisch verteld? Vraag leerlingen ook na te denken over het effect van het camerawerk, geluidsontwerp en de verhaalstructuur. Betrekt het ze bij het verhaal of zorgen ze juist voor een afstandelijke kijkervaring?

Film kijken: Sevilla (11:14)

Vertel dat leerlingen tijdens het kijken van de film alvast in stilte observaties mogen noteren. Vertel ze dat als we de film bekeken hebben, er tijd is om in hun groepje de observaties te bespreken.

Je gaat een aantal vragen beantwoorden over de film! 

Daarmee ben je dus de film aan het analyseren!

Je kijkt telkens een scène, en dan beantwoord je een vraag.

Wat is het effect van het camerawerk in het volgende fragment?

Filmische vormgeving: camerawerk

Bespreek het fragment en vat samen wat leerlingen hebben geobserveerd over het camerawerk. Mogelijke antwoorden:

• Vanuit de hand gefilmd.
• Veel beweging ('rommelige' shots).
• Geen strakke kaders (per shot een duidelijk kader gekozen).
• Veel (extreme) close-ups.
• Veel onscherpe beelden.
• 'Natuurlijk' licht van de markt.

Vraag ze ook wat het effect is van het besproken camerawerk in het gekozen fragment. Betrekt het camerawerk ze bij de film? Maakt het ze nieuwsgierig naar de personages? Of zorgt het juist voor afstand tussen de personages en de kijker?

Filmische vormgeving: camerawerk (fragment 1)

Benoem dat we de observaties van leerlingen over het camerawerk gaan bespreken aan de hand van dit fragment uit Sevilla. Bekijk het fragment en koppel tijdens het kijken hardop terug naar de gedane observaties ('jullie zeiden dat de camera veel beweegt: goed geobserveerd, inderdaad, de camera staat in dit fragment nooit stil op één plek!').

Kortom: laat leerlingen de koppeling maken tussen hun bevindingen en concrete voorbeelden uit het fragment.

Wat is het effect van het camerawerk in deze scène?

"Er zijn veel rommelige shots die soms onscherp
zijn en ze zijn alleen gefilmd met natuurlijk licht.
Dit is een bewust stijlmiddel om zo 'het echte 

romantische moment' te vangen. Perfectie is te saai. 

Het is expres rommelig zodat je dichtbij komt 

en er een warm gevoel bij krijgt."

(Regisseur: Bram Schouw)

Klassikale vraag aan leerlingen aan de hand van een quote van regisseur Bram Schouw

Benoem dat Bram Schouw gevraagd is iets te vertellen over wat hij wilde bereiken met het camerawerk in Sevilla. Lees de quote voor en benadruk eventueel de uitspraken die overeenkomen met wat leerlingen al hebben gezegd.

Stel de vraag: is het gelukt wat regisseur Bram Schouw wilde bereiken?

Waar staat de camera in het volgende fragment en welk effect heeft dat op de toeschouwer?

Filmische vormgeving: camera

Vertel leerlingen dat we nog een scène gaan kijken waarin het rommelige, vanuit de losse hand gefilmde camerawerk te zien is, met veel close-ups en onscherpe beelden.

Stel de vraag: is het gelukt wat regisseur Bram Schouw wilde bereiken?

Filmische vormgeving: camerawerk (fragment 2)

Bekijk het fragment en koppel tijdens het kijken wederom hardop terug naar de gedane observaties.

Waar staat de camera in het volgende fragment en welk effect heeft dat op de toeschouwer?

"Ik wilde dat de kijker zich de vierde persoon
op de roadtrip voelt. Zodat je direct ín de film
en de reis zit."

(Bram Schouw)

Klassikale vraag aan leerlingen aan de hand van een quote van Bram Schouw

    

Stel de vraag: is het Bram gelukt om de kijker zich de 'vierde persoon op de roadtrip' te laten voelen? Waarom wel? Waarom niet? Kunnen leerlingen wat betreft het camerawerk nog andere manieren verzinnen dan die in Sevilla worden gebruikt om de kijker 'de vierde persoon op de roadtrip' te laten voelen?

Wat valt je op aan de volgorde van de scenes?

Verhaalstructuur: sprongen door de tijd

Bespreek de observaties van de leerlingen op het gebied van de verhaalstructuur aan de hand van hun notities. Wordt het verhaal chronologisch verteld, of juist niet?Waaraan zie je dat het verhaal niet chronologisch verteld wordt? Laat leerlingen aspecten benoemen als kostuums, haar, belichting, acteerwerk (andere gemoedstoestand van de ene scene t.o.v. de andere). Vraag leerlingen of het ze meteen duidelijk was dat er gesprongen wordt tussen twee tijdslagen. Hadden ze het snel door? Waardoor kwam dat? Laat ze concrete voorbeelden geven ('ik zag dat het meisje ineens kort haar had, ik dacht dat het een ander personage was maar het bleek hetzelfde meisje te zijn. Dus moest er wel tijd tussen zitten en dat zag ik aan het haar').

Vraag de groepjes leerlingen kriskras om hun genoteerde observaties.

Verhaalstructuur (fragment 1)

Benoem dat we de observaties van leerlingen over de verhaalstructuur gaan bespreken aan de hand van dit fragment uit Sevilla. Bekijk het fragment en koppel tijdens het kijken hardop terug naar de gedane observaties. ('Inderdaad, ineens heeft ze kort haar! Je wordt op het verkeerde been gezet want je denkt dat het een ander personage is. Dus het haar is een manier waarop je duidelijk kan maken dat er in de tijd gesprongen wordt.')

Kortom: laat leerlingen de koppeling maken tussen hun bevindingen en concrete voorbeelden uit het fragment.

Wat valt je op aan de volgorde van de fragmenten?

Nina: STILL + FRAGMENT GRAFFITIMUUR

Wanneer had jij door dat het verhaal zich in twee verschillende zomers afspeelde?

Verhaalstructuur: sprongen door de tijd

Vertel leerlingen dat we nog een scène gaan kijken waarin er van de ene naar de andere tijdslaag wordt gesprongen. Vertel erbij dat de meeste kijkers pas bij dit fragment doorhebben dat er door de tijd heen gesprongen wordt.

Stel de vraag: waaraan kun je in dit fragment zien en horen dat er twee verschillende tijden door elkaar heen lopen? Mogelijke antwoorden:

• Je hebt net al een scène gezien dat ze met z'n drieën bij het huisje in het veld staan, nu mist heel duidelijk de derde persoon (alleen zijn contouren zijn nog te zien op de muur).
• Je hoort eerst muziek (het liedje 'Nantes' van de band Beirut) als soundtrack onder het beeld en later hoor je het liedje uit de autoradio komen en zijn ze weer met z'n drieën.

Welke filmische kenmerken heeft de regisseur gebruikt om deze tijdsprongen duidelijk te maken?

Verhaalstructuur: sprongen door de tijd

Bespreek het fragment en vat samen wat leerlingen hebben geobserveerd over het geluid. Mogelijke antwoorden:

• Het haar is anders.
• Er zit ineens iemand anders achter het stuur.
• Het derde personage is verdwenen.
• Het is een hele andere sfeer.

N.B. Leerlingen denken vaak dat er een kleurenfilter over de beelden is gelegd om de ene van de andere tijdslaag te onderscheiden. Dit is niet zo. Belangrijk om dus te benadrukken dat je als kijker dus zelf ook veel invult over wat er te zien en te horen is in beeld en geluid: 'de kracht van suggestie' speelt hier een rol.

Stel de vraag: heeft Bram Schouw hier een goede keuze gemaakt?

Verhaalstructuur (fragment 2)

Bekijk het fragment en koppel tijdens het kijken wederom terug naar de gedane observaties.

Welke filmische kenmerken heeft de regisseur gebruikt om deze tijdsprongen duidelijk te maken?

"Door te spelen met de volgorde van scènes, heden
en verleden, in de montage, wordt de film emotioneel effectiever: contrasten tussen herinnering en heden worden duidelijk en daarmee ook het conflict, zonder dat je veel uitleg nodig hebt. Als de scenarist in beeld had laten zetten 'een jaar geleden', dan was het te duidelijk geweest. De kijker komt er nu meestal pas geleidelijk achter, meestal bij de graffitimuur."

(Bram Schouw)

Klassikale vraag aan leerlingen aan de hand van een quote van regisseur Bram Schouw over de verhaalstructuur

Bram Schouw vertelt wat hij wilde bereiken door dit verhaal niet-chronologisch te vertellen. Lees de quote voor en benadruk eventueel de uitspraken die overeenkomen met wat leerlingen al hebben gezegd.

Stel de vraag: is het gelukt wat regisseur Bram Schouw wilde bereiken?

Regisseur Bram Schouw vertelt waarom hij regisseur is geworden.

Afsluiting

Herhaal de belangrijkste observaties op het gebied van camerawerk, geluid en de verhaalstructuur. Zeg dat leerlingen, door te analyseren, een idee hebben wat voor keuzes filmmakers allemaal kunnen maken bij het produceren van een film.

Laat leerlingen kriskras onderbouwen wat ze wel en niet goed vonden aan de film. Kunnen ze concrete voorbeelden noemen? En waarom?

Vraag leerlingen ook te reflecteren op wat voor manier hun kijkervaring van de film wordt beïnvloed, door heel specifiek op verschillende aspecten te letten. Ga je de film meer of minder waarderen? Waarom?

Toegift: fragment uit interview met Bram Schouw

Bram Schouw vertelt waarom hij filmmaker is geworden.

Omschrijf wat jij van de film vond, aan de hand van een analyse. Koppel dus het HOE aan jouw WAAROM. Niet "gewoon leuk/stom", maar "deze keuzes van de regisseur maakten dat....". Gebruik minstens drie filmische kenmerken in je antwoord.

PTA-toets: TW 2

Maken via TestCorrect.

Wat is dat? 
Wat heb je nodig?

Hoe belangrijk is het dat je daarvoor je spullen op orde hebt?!?!?

Huiswerk voor volgende week

Volgende week heb je de TestCorrect app op je laptop staan!

Let op, als je dit NIET hebt, dan mis je oefening voor de PTA-toets en dat zou echt heel vervelend zijn.

Installatie voor WINDOWS

Installatie voor MAC