Ethiek laatste les

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Periode 11

Ethiek en welzijn

Richtlijnen KNMvD

- Klinische richtlijnen

- Handelingsrichtlijn

Welke rol heeft de dierenarts in het fokbeleid?

Wetenschappelijke literatuur, wetgeving, expert opinions

In ontwikkeling: DNA-testen, screening, nieuwe onderzoeken

Welke vier aandachtsgebieden staan er in de richtlijn?

Vier aandachtsgebieden

1. Diagnostiek, welzijnsrisico's en levenskwaliteit

2. Advisering bij aanschaf

3. Ziektekundige gegevens selectie ouderdieren

4. Electieve handelingen

1. Diagnostiek

Dierenarts onderzoekt en legt vast

Informeren eigenaar: mogelijke (DNA-)onderzoeken, erfelijke aandoeningen, schadelijke raskenmerken

Informeren eigenaar:

- Kans dat klinische klachten op erfelijke aandoening berusten

- Benoemen problemen voor welzijn en prognose, risico's voor inzet in fokkerij

- Welke andere erfelijke aandoeningen het ras heeft, op welke leeftijd, hoe te herkennen en wat behandeling/prognose is

1. Welzijnsrisico's en levenskwaliteit

Eigenaar moet welzijn dier waarborgen

Wettelijk: vijf vrijheden

Dierenarts beoordeelt levenskwaliteit

Levenskwaliteit inschatten: risico op verslechtering, kans verbetering en dus welzijnsstatus (dus niet alleen actueel, ook toekomst).

Niet alleen op basis 5 vrijheden, ook op basis definitie dierwelzijn: kan het zich actief aanpassen aan levensomstandigheden en toestand bereiken die als positief ervaart

In hoeverre welzijnsrisico zorgt voor welzijnsaantasting (frequent/permanent) afhankelijk van frequentie, duur en intensiteit van inperking

2. Adviseren bij aanschaf

Advies best passende dier: voeding, verzorging, gedrag, erfelijke aandoeningen, schadelijk raskenmerk

Afraden rasspecifiek dier zonder bekende fokker/ouderdier 'look-a-like'

Puppy-checklist LICG

Eigenaren handelen niet volledig rationeel en kopen soms bewust huisdier met aandoeningen

look-a-like: dieren zonder stamboom maar met rasspecifieke eigenschappen

Zoek op de website van de LICG de puppy checklist en noteer voor jezelf de 10 belangrijkste punten

3. Ziektegegevens ouderdieren

Gezonde lang-levende sociale gezelschapsdieren

Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren

PETscan

Identificatie dier controleren en stimuleren

Voorlichten fokkers

Screening en DNA test (vrij, lijder, drager)

Expertisecentrum Faculteit DGK

Gegevens vastleggen in landelijke databank: praktijkmanagement systeem koppelen aan landelijke incidentie van ziektes: PETscan centrale vastlegging diagnoses

Paspoort + praktijkmanagementsysteem

Screening (HD foto's, patellalux, HCM DNA en echo)

Vanaf 2013 verplicht voor honden

4. Electieve handelingen

Kunstmatige inseminatie

Keizersnedes

Vroegcastratie

Kunstmatige inseminatie (KI)

De indicatie voor KI blijft beperkt tot de volgende gevallen:

1. Inbreng van genetisch materiaal afkomstig van mannelijke dieren die niet fysiek beschikbaar zijn in een populatie, maar die wel van belang zijn voor het voortbestaan van deze populatie, idealiter op basis van een centraal aangestuurd rationeel fokbeleid.

2. Een natuurlijke dekking is onmogelijk of onwenselijk als gevolg van een verkregen (en nadrukkelijk niet erfelijk bepaalde) aandoening.

KI: inbrengen nieuw genetisch materiaal reu (bijv. vanuit buitenland), natuurlijk dekking niet mogelijk/wenselijk (bijv. reu heeft in glas gestaan). DA moet zich op de hoogte stellen dat beide ouderdieren gescreend en vrij van geprioriteerde erfelijke aandoeningen zijn

Vroegcastratie

De dierenarts voert geen ovariectomie en castratie uit bij pups en kittens voortkomende uit een gesloten raspopulatie vóór de leeftijd van vijf maanden, zodat er meer tijd is voor het vaststellen van de fokgeschiktheid van een individu en de effectieve populatiegrootte niet te zeer beperkt wordt

Geen vroegcastratie (op 7 weken bij fokker). In Belgie verplicht bij katten: voor 5 maanden leeftijd of voor ze naar nieuwe eigenaar gaan

Keizersnedes

De indicatie voor een keizersnede bij gezelschapsdieren is beperkt tot:

1. een niet vorderende partus waarbij een keizersnede noodzakelijk is.

In uitzonderlijke gevallen kan er een medische indicatie zijn voor een electieve keizersnede:

1. een verlengde dracht, vooral bij één- en tweelingdrachten.

2. een te verwachten abnormale partus vanwege een verkregen probleem, bijvoorbeeld beperking van de grootte van de bekkendoorgang, bijvoorbeeld als gevolg van trauma.

Medische indicatie keizersnede: stagnerende bevalling, overtijd met 1/2 pups, raspredispositie voor dystocia geen reden!

Misty

Misty, 1 jaar oud.

Binnengebracht met pijn aan de borstkast.

Geen verhaal van trauma bekend, binnenkat.

Vorig jaar op consult geweest in verband met een intra-oculaire bloeding

Ontstaan

2010 motie verplichting dierenmishandeling melden

Soms lastig vast te stellen of het mishandeling is, daarom meldcode gemaakt

Meldcode; helpt dierenarts bij signaleren mishandeling

Motie tweede kamer dierenartsen verplicht melden

Meldcode is een stappenplan om beslissing te maken over melden

Hoe zou je dierenmishandeling omschrijven?

Duitse Herder, 5 jaar oud
Plotseling flauwte na uur hardlopen
Temperatuur hond: 43 graden
Buitentemperatuur: 35 graden
Mishandeling?

1. Ja
2. Nee

1 argument geven

Labrador pup 16 weken oud, aangeschaft lockdown
Werken fulltime kantoor: pup 8.00 - 16.00 alleen in bench
Zindelijkheid: drinkwater weggehaald 's morgens
Mishandeling?

1. Ja
2. Nee

1 argument geven

Merrie, 20 jaar oud
Chronisch hoefbevangen
Kan niet meer uit de stal naar opvoelbox lopen
Dierenarts wordt gevraagd om merrie te insemineren
Mishandeling?

1. Ja
2. Nee

1 argument geven

Definities

‘Een individueel dier verkeert in een staat van welzijn wanneer het in staat is zich actief aan zijn levensomstandigheden aan te passen en daarmee een toestand te bereiken die het als positief ervaart.’

'Het onnodig of kwaadwillig toebrengen van pijn of letsel dan wel het anderszins benadelen van de gezondheid en het welzijn van dieren, bijvoorbeeld in het geval van verwaarlozing door het onthouden van de nodige zorg.'

Nodige zorg: vijf vrijheden

Vijf vrijheden Brambell

Verschil tussen 5 vrijheden en quality welfare? 

Kijken naar afwezigheid van lijden, vanuit het negatieve geformuleerd, daarom door EU Quality Welfare ontwikkeld

Soorten mishandeling

Seksueel 

bevrediging, inbrengen voorwerpen of aanbrengen verwondingen

Emotioneel

verbaal, gemist aan aandacht, verlating

Verwaarlozing

onthouden voeding, water, beschutting, medische verzorging, en affectie

Fysiek

Fysiek

Ontoelaatbare handelingen

Arbeid verrichten die kracht te boven gaat

Trekhond

Verlossing met krachttoestel

Mishandeling

Schoppen, stompen, slaan, brandende stof, rond zwaaien, schotwond, verdrinking, verstikking, vergiftiging

Waarom?

• Controle en straffen

• Dier te leren gewelddadig tegen anderen te zijn

• Anderen te imponeren of te chanteren, mensen te shockeren voor eigen vermaak

• Wraak nemen op andere mensen door hun dier iets aan te doen

• Verschuiving van geweld (van kind naar dier)

• Sadisme, plezier ontlenen aan lijden van anderen

• Nieuwsgierigheid of ontdekking

• Sociale druk, erbij willen horen

• Agressievermindering

• Seksuele bevrediging

• Gedwongen door anderen

Wie?

70% veroordeeld voor geweld, drugs en eigendomsvernietiging

Kinderen na geweld/mishandeling (huiselijk/dier)

Kind om mishandeling te stoppen

Alcohol en/of drugs vergroot de kans

Persoonlijkheidsstoornissen

Kinderen kunnen zelf ook gaan mishandelen na het gezien te hebben/huiselijk geweld meegemaakt

Kinderen die dieren mishandelen is dus rode vlag voor ontwikkeling

Kind dood dier om mishandeling te stoppen

Borderline, narcistisch, anti-sociaal, munchhausen-by-proxy

Wettelijk

Zorgplicht als je een dier hebt

Verplicht hulpbehoevend dier helpen

Verwaarlozing (onthouden van zorg)

Wet dieren:

Iedereen moet hulpbehoevend dier helpen, zorgplicht, verwaarlozing is dus strafbaar

Huiselijk geweld

Relatie dierenmishandeling - huiselijk geweld

Maatschappelijk taak beiden op te sporen

Power and control

Kinderen gaan later zelf mishandelen

Zien is schadelijk

Chantage

Gaan vaak hand in hand

Dierenarts heeft maatschappelijke taak

Zien van mishandeling schadelijke uitwerking

Dreiging mishandeling als chantage bij bijv. incest

Beroepsgeheim

Wettelijk niet

Wel in Code voor de Dierenarts (patiënt/cliënt gegevens)

Melding dierenmishandeling / besmettelijke ziekte

Melding persoonlijk of anoniem (Meld misdaad anoniem)

Tuchtrecht: als je passief optreedt bij vermoeden/vaststelling

Code alleen voor leden KNMvD bindend, wel moreel bindend?

mishandeling / aangifteplichtige ziekte vallen niet onder beroepsgeheim

Wel proberen maar bijv. ander gezinslid te overleggen over melding doen als dit mogelijk is

LID: krijgt meldingen rechtstreeks van 144 over hobby/gezelschapsdieren, zijn BOA's

Klachtambtenaar dient klacht in

Meldcode (5 stappen)

1. Het in kaart brengen van signalen;

2. Collegiale consultatie en zo nodig raadplegen van bestaande meldpunten dierenmishandeling en/of verwaarlozing;

3. Een gesprek met de diereigenaar;

4. Het wegen van het letsel of de verdenking op dierenmishandeling;

5. Beslissen: hulp organiseren of melden.

Dierenartsen signalen laten herkennen door nascholing, vast leggen in dossier: signalement (ras, geslacht, chip, aftekeningen)lab/rofo/AO/anamnese en verklaring/gewicht/BCS/pijnscore. Foto's maken (ook op afstand en met lineaal)

3. uitkomst gesprek schriftelijk vastleggen, overslaan als eigen veiligheid in gevaar komt

5. bij voorkeur melden aan de eigenaar dat je melding doet en wat de consequenties zijn

Herkennen

– De anamnese is inconsistent met het letsel;

– Er bestaat discrepantie tussen de anamnese van verschillende betrokkenen;

– Herhaalde verwondingen;

– Type verwonding;

– Gedrag van de eigenaar;

– Gedrag van het dier;

- Onjuiste omgang met het dier.

Type verwonding: bijv. meerdere botbreuken, steek/schotwonden, brandwonden

gedrag eigenaar: verschillende verhalen, onlogisch/geen verklaring voor letsel, nieuw in de praktijk, boos reactie op vragen, afwijkend gedrag (nerveus, angstig, ongemakkelijk, agressief)

Gedrag dier: angstig voor eigenaar, ingetogen of agressief, afgestompt/depressief

Omgang: geen bezorgdheid, lang gewacht met hulp zoeken, onthouden zorg, grof/ruw/harde stem omgang

Andere aandachtspunten zijn:

– Er wordt iemand aangewezen als dader;

– Er is een voorgeschiedenis van eerdere verwondingen of sterfte van andere dieren;

– Er is een vermoeden van huiselijk geweld;

– De leeftijd, ras en geslacht van het dier.

Jonge reuen, dominante rassen (Rottweiler, Pitbull) groter risico

Bij ongehoorzaam, luidruchtig, incontinent ook meer kans

Verwaarlozing

Uitmergeling

Slecht verzorgde vacht en/of nagels

Ernstige huidproblemen

Ingegroeide halsbanden

klitten, vervilting, kaal door vlooien, ingegroeide nagels

Meldcode (5 stappen)

1. Het in kaart brengen van signalen;

2. Collegiale consultatie en zo nodig raadplegen van bestaande meldpunten dierenmishandeling en/of verwaarlozing;

3. Een gesprek met de diereigenaar;

4. Het wegen van het letsel of de verdenking op dierenmishandeling;

5. Beslissen: hulp organiseren of melden.

Dierenartsen signalen laten herkennen door nascholing, vast leggen in dossier: signalement (ras, geslacht, chip, aftekeningen)lab/rofo/AO/anamnese en verklaring/gewicht/BCS/pijnscore. Foto's maken (ook op afstand en met lineaal)

3. uitkomst gesprek schriftelijk vastleggen, overslaan als eigen veiligheid in gevaar komt

5. bij voorkeur melden aan de eigenaar dat je melding doet en wat de consequenties zijn

Landelijk Expertisecentrum Dierenartsen (LED)

Expertpanel voor dierenartsen

Casus opsturen: advies wel / geen mishandeling

Meldcode (5 stappen)

1. Het in kaart brengen van signalen;

2. Collegiale consultatie en zo nodig raadplegen van bestaande meldpunten dierenmishandeling en/of verwaarlozing;

3. Een gesprek met de diereigenaar;

4. Het wegen van het letsel of de verdenking op dierenmishandeling;

5. Beslissen: hulp organiseren of melden.

Dierenartsen signalen laten herkennen door nascholing, vast leggen in dossier: signalement (ras, geslacht, chip, aftekeningen)lab/rofo/AO/anamnese en verklaring/gewicht/BCS/pijnscore. Foto's maken (ook op afstand en met lineaal)

3. uitkomst gesprek schriftelijk vastleggen, overslaan als eigen veiligheid in gevaar komt

5. bij voorkeur melden aan de eigenaar dat je melding doet en wat de consequenties zijn

Melding maken

Dierenpolitie/LID (Landelijke inspectiedienst dierenbescherming) 144 (24/7)

Vertrouwensloket preventie verwaarlozing landbouwhuisdieren website

Veilig thuis 0800 2000 (24/7)

Meld misdaad anoniem 0800 700 00 (overdag)

Geen meldplicht!

Jouw taak als paraveterinair

Signaleren: verslag leggen en bewijs verzamelen

Verwondingen verzorgen

Wijzen op tekortkomingen huisvesting/verzorging/voeding

Wijzen op zorgplicht

Melden en gesprek aangaan: taak dierenarts

Leerdoelen

Nu kun je;

- Benoemen wat we verstaan onder dierenmishandeling

- Uitleggen in eigen woorden waarom het vroegtijdig opsporen van dierenmishandeling belangrijk is

- Dierenmishandeling herkennen en de signalen benoemen

- Benoemen welke stappen je kunt nemen bij het vermoeden van dierenmishandeling