2.2 Fascisme (deel 1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Het interbellum

2.2 - Fascisme en Communisme 

Leerdoelen

De situatie in Italië in de periode voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog kunnen beschrijven en verklaren

• Verklaren hoe Mussolini aan de macht kon komen
• Kenmerken van het fascisme kunnen noemen
• Kunnen uitleggen wat een totalitaire staat is

Begrippen

• Fascisme
• Totalitaire staat
• Propaganda
• Geïndoctrineerd

Fascisme

Italië na de Eerste Wereldoorlog

• Vocht mee aan de kant van de Geallieerden 
• Na de overwinning volgden vredesonderhandelingen
• Italië wilde gebiedsuitbreiding, maar kreeg te weinig.

Onvrede in Italië over

• Angst voor een communistische revolutie 
• Werkloosheid (ook onder oorlogsveteranen)
• Italië wil gebiedsuitbreiding, maar kreeg te weinig

Benito Mussolini

• Oorlogsveteraan 
• Oprichter Nationale Fascistische Partij
• Herstel Romeinse Rijk: heersen over de Middellandse zee
• Nostalgie

Fascisme

• De naam komt van het voorwerp dat je  hier ziet: een fasces
• Dit voorwerp, een bijl met takken, stond symbool voor de macht van bestuurders in het Romeinse Rijk

Knokploegen

• Fasci di Combattimento (zwarthemden)

• Leider: Benito Mussolini

• Gingen de straat op om te knokken met socialisten en communisten

Hoe komt Mussolini aan de macht?

1922:  Mars naar Rome. 

Mussolini marcheert met zijn knokploegen door Rome. 

--> De Italiaanse koning wordt bang en maakt Mussolini  minister-president.

1924: De koning wordt afgezet en Mussolini  wordt de alleenheerser (dictator) van Italië. 

-> Il Duce

Totalitaire staat

• Leven van burgers in alle aspecten beheersen
• De staat is het belangrijkst, iedereen moest meewerken
• Geen individuele vrijheid (tegenstanders werden uitgeschakeld)
• Volk werd geïndoctrineerd met propaganda

systematisch opdringen van ideëen 

verspreiden van ideëen / politieke reclame

Aan de slag

1. Maak opdracht 1 t/m 5 van paragraaf 2.2

+ begrippen leren  2.2

Kenmerken van fascisme 

• Antidemocratisch 
  
  
• Anticommunistisch

• 1 leider 

• Militaristisch 
  
  

• Nationalistisch

• Geweld/terreur

Italië werd een dictatuur en er vond een grote vorm van indoctrinatie plaats en persoonsverheerlijking.

Communisme en de Sovjet-Unie

Communisme en de Sovjet-Unie

Leerdoelen:

- Je weet hoe de Sovjeteconomie werd ontwikkeld.

- Je kunt beschrijven je hoe de Sovjet-Unie een totalitaire dictatuur werd.

Jozef Stalin

Leider,  van de Sovjet-Unie (1924-1953)

Onder Stalin werd het communistische Sovjet-Unie een totalitaire samenleving. (een samenleving waarin de machthebbers extreem veel hebben te zeggen over het volk)

Kenmerken van communisme (1)

• De Sovjet-Unie werd geregeerd door één partij, de communistische partij.

• Communisme is anti-democratisch: het volk hoeft niet mee te praten

Sprake van persoonsverheerlijking (van Stalin).

Kenmerken van communisme (2)

• De economie werd geregeld door een Planeconomie.

Een van de plannen voor de economie was de Collectivisatie.

Zo waren er vijfjarenplannen: hierin was vastgelegd wat er in de komende vijf jaar moest worden geproduceerd.

Dát het werd geproduceerd was meestal belangrijker dan hoe het was geproduceerd: de kwaliteit en de keuze was beperkt.

Collectivisatie

• Tientallen kleine zelfstandige boerderijen werden samengevoegd (collectivisatie) tot één groot boerenbedrijf, een kolchoz. 

• De boerengezinnen werkten en woonden daar met elkaar. 
• De grond, het vee, de gereedschappen, de oogst: alles was van iedereen. 

• De collectivisatie moest zorgen voor een hogere opbrengst, maar dat viel vaak tegen en er ontstonden hongersnoden. Overigens meestal door eigen schuld: boeren slachtten hun vee uit protest tegen de collectivisatie. 
  

• Boeren die zich op deze manier verzetten tegen de collectivisatie, omdat ze hun eigen boerderijtje niet wilden opgeven, werden gezien als vijand van het Staat en het communisme. Miljoenen boeren zijn om die reden vermoord.
  

Showprocessen

• Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

• Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

• ...en ze waren zeer effectief! De angst onder de bevolking was groot. 
• Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto met deze 'verraders' wilden worden vertoond.

Aan de slag

1. Kijk met  het antwoordenblad de vragen 1 t/m 5 van paragraaf 2.2 na.     

2. Maken de vragen 6 t/m 10 blz. 42/43

Lenin sterft, Stalin krijgt de macht in de Sovjet-Unie -> communisme onder Stalin: Stalinisme
Stalin wilt van de Sovjet-Unie een industrieel land maken en voert hiervoor in:
-> planeconomie (de staat bepaalt de gehele economie)
                                   > vijfjarenplannen
-> collectivisatie (kleine boeren bedrijven worden samengevoegd in enorm grote boerderijen)

Kenmerken van     | > Planeconomie

de Sovjet-Unie       |  > Dictatuur
                                   |  > Persoonsverheerlijking van de leider
                                   |  > Indoctrinatie (systematisch opdringen van ideeën, door middel van propaganda en censuur)
                                   |  > Terreur

Samengevat schematisch