1.1 Rivieren: kenmerken

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1.1 Rivieren: kenmerken

Leerdoelen

1. De kenmerken van de stroomgebieden van de Rijn en de Maas noemen;
2. Uitleggen hoe het veranderende klimaat en menselijk ingrijpen de waterafvoer van de Rijn en de Maas beïnvloeden;
3. Een verband leggen tussen overstromingsgevaar en de manier waarop het rivierengebied is ingericht;
4. beschrijven hoe in het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta overstromingen en wateroverlast kunnen ontstaan. 

De loop van een rivier

• Hoofdrivieren + zijrivieren = stroomstelsel
• Gebied waarin een hoofdrivier al het water naar zee afvoert = stroomgebied
• Scheiding tussen twee stroomgebieden = waterscheiding

Begrippen

• Stroomgebied: Gebied waarbinnen al het regen- en smeltwater via een hoofdrivier naar zee stroomt.
• Stroomstelsel: Een rivier met al zijn zijrivieren.

Waterscheiding

Lengteprofiel van een rivier

Let op!

Bekijk deze afbeelding goed! Neem de begrippen in je op en luister naar de uitleg. Zometeen volgt de tekenopdracht!

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Debiet & Regiem

• De waterafvoer verschilt per rivier en is niet het hele jaar door hetzelfde.
• Verschillen in de waterafvoer per jaar = regiem.
• De hoeveelheid water op een bepaalt punt per seconde = debiet.

Regiem is altijd regelmatig of onregelmatig (en nooit meer/minder, hoog/laag)

Debiet en Regiem

Leg de begrippen Regiem en Debiet uit. Schrijf deze op in de schrift.

Wat is het gevolg voor het debiet van de Nederlandse rivieren?

Debiet wordt groter.

Wat is het gevolg voor het regiem van de Nederlandse rivieren?

Het regiem wordt onregelmatiger.

Verval & Verhang

• Verval = hoogteverschil tussen twee plekken langs een rivier.
• Verhang = het verval per km.

• Welk verband kun je ontdekken tussen verval en stroomsnelheid?

Verval en verhang

Bij Lobith stroomt de Rijn ons land binnen op +14m NAP.

De Rijn mondt 175 km verder uit in de Noordzee.

Wat is het verval tussen Lobith en de monding?

14 meter

Bij Lobith stroomt de Rijn ons land binnen op +14m NAP.

De Rijn mondt 175 km verder uit in de Noordzee.

Wat is het verhang?

14 m : 175 km = 8 cm per km

Verstedelijking

Verstening: toename hoeveelheid oppervlakte straten en wegen

Vertragingstijd: hoeveelheid tijd die water nodig heeft om na een regenbui in de rivier te komen

Wat is het verband tussen deze verstening en de vertragingstijd?

Het water van een regenbui heeft steeds minder tijd nodig om in de rivier terecht te komen.

Maak de volgende zin af: Hoe groter de verstedelijking, ….

hoe korter de vertragingstijd.

Leerdoelen

1. De kenmerken van de stroomgebieden van de Rijn en de Maas noemen;
2. Uitleggen hoe het veranderende klimaat en menselijk ingrijpen de waterafvoer van de Rijn en de Maas beïnvloeden;
3. Een verband leggen tussen overstromingsgevaar en de manier waarop het rivierengebied is ingericht;
4. beschrijven hoe in het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta overstromingen en wateroverlast kunnen ontstaan. 

Aan de slag!

Maak nu eerst opdracht 2,3 en 4 in je boek. 

We bespreken deze zo na!