1.2 Onvrede in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

§1.2 Onvrede in de Nederlanden

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat rond 1520 de bestuurlijke situatie in de Nederlanden was en wat Karel V daaraan wilde veranderen.  
  

• Je kunt drie redenen benoemen waarom bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spaanse koning begonnen te verzetten. 

• Je kunt uitleggen waarom de Beeldenstorm uitbrak en wat daarvan het gevolg was.

Waar waren we gebleven?

• Samen maken blz 25 opdracht 1, 2, 3

Het Nederlandse volkslied

• Wilhelmus van Nassouwe
  
• ben ik, van Duitsen bloed,
  
• den vaderland getrouwe
  
• blijf ik tot in den dood.
  
• Een Prinse van Oranje
  
• ben ik, vrij, onverveerd,
  
• den Koning van Hispanje
  
• heb ik altijd geëerd
  

CDA leider Buma in 2019

Spaanse rijk

• Landheer = Karel V is keizer van Duitsland, koning van Spanje en heer der Nederlanden

• De 17 Nederlandse gewesten hebben veel zelfstandigheid: privileges (eigen regels, gewoontes en taal) in ruil voor belastingen 

• Landvoogd(es)  = vertegenwoordiger koning in gehele Nederlanden

• Stadhouder  = vertegenwoordiger vd koning in gewesten 
• Spaanse keizer had hierdoor minder macht (lees) minder geld voor oorlog want elke keer overleggen met aparte gewesten.

Situatie De Nederlanden binnen het Habsburgse rijk

Centraal bestuur (2)

• Karel V voerde een centraal bestuur in:
• dezelfde regels, dezelfde belastingen; Spaanse ambtenaren.  
  
  
• 1555 Karel V overlijdt: Filips II volgt vader op. 
  
• Aanstelling landvoogdes: plaatsvervanger van de koning: Margaretha van Parma
  
• Gewestelijke stadhouder:  Willem van Oranje (Holland, Utrecht en Zeeland)

§1.2 Onvrede in de Nederlanden

De paus is de baas

1. Katholieken
2. Protestanten

Mensen die voor de kerk werken mogen niet trouwen (celibaat)

1. Katholieken
2. Protestanten

Kerken mogen geen versierselen hebben

1. Katholieken
2. Protestanten

De bijbel in de eigen taal in plaats van het latijn

1. Katholieken
2. Protestanten

Verering van heilige beelden en voorwerpen

1. Katholieken
2. Protestanten

Je kan je zonden afkopen met een aflaat

1. Katholieken
2. Protestanten

Welke Maarten begon het protestantisme?

1. Luiter
2. King
3. Luther
4. Koning

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat rond 1520 de bestuurlijke situatie in de Nederlanden was en wat Karel V daaraan wilde veranderen.  
  

• Je kunt drie redenen benoemen waarom bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spaanse koning begonnen te verzetten. 

• Je kunt uitleggen waarom de Beeldenstorm uitbrak en wat daarvan het gevolg was.

• Check HW: opdracht 4, 5, 6

Wie was de baas van de Nederlanden?

1. De landheer
2. De landvoogd(es)
3. De stadhouder
4. De burgemeester

Wie was de baas in de gewesten?

1. De landheer
2. De landvoogd
3. De stadhouder
4. De burgemeester

Verzet tegen de Spaanse koning

• 1. Bestuurders van de gewesten wilden geen centraal bestuur: minder macht.
  
• 2. Nieuwe belastingen kostte de bevolking veel meer geld. 
  
• 3. Katholieke Filips II ging over tot bloedige vervolging van protestanten in de Nederlanden. 
• GEVOLG: 1566 Smeekschrift der edelen= aangeboden aan Margaretha van Parma

Doordat de protestanten niet werden vervolgd, konden zij hagenpreken houden. In deze preken werd de onvrede tegen de katholieke kerk en Filips II geuit. Hierdoor nam de onrust toe. 

1566 smeekschrift der Edelen

HET SMEEKSCHRIFT DER EDELEN, EEN VERZOEK OM TOLERANTIE AAN MRGARETHA VAN PARMA. (STAAT IN VERBAND MET GODSDIENSTIGE EN POLITIEKE OORZAKEN)

De situatie in 1566...niet optimaal...

(Redenen voor de Opstand dus!)

Edelen

Door de centralisatie bepaalde de landvoogdes Margaretha van Parma zonder overleg. De edelen verloren hierdoor hun macht

Rijke burgers

Door de centralisatie hadden de rijke burgers ook minder invloed op het bestuur van de gewesten.

€

Armoede/honger

Veel arbeiders en ambachtsleiden verdienden maar weinig geld. Ook mislukten de oogsten waardoor er weinig voedsel was.

Protestantisme

Veel mensen waren katholiek, maar er waren aardig veel protestanten. De katholieken vonden dat protestanten veel te hard werden aangepakt (onterecht).

✞

Aan de slag

• Samen lezen paragraaf 1.2
• (blz 26/27) 
  
  
• Maak van paragraaf 1.2:  

• 7 en 8
  
• Klaar? Lees blz 28 goed door.

§1.2 Onvrede in de Nederlanden

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat rond 1520 de bestuurlijke situatie in de Nederlanden was en wat Karel V daaraan wilde veranderen.  
  

• Je kunt drie redenen benoemen waarom bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spaanse koning begonnen te verzetten. 

• Je kunt uitleggen waarom de Beeldenstorm uitbrak en wat daarvan het gevolg was.

Planning

• De beeldenstorm
• Historische vaardigheden
• Opdracht
• Afsluiting 

Waar waren we gebleven?

De beeldenstorm (1)

• Door Smeekschrift tijdelijke rust in Nederlanden
• Protestanten (even) niet vervolgd 
• Hagenpreken 
  
• Kerken waren er nog niet
• 1566 
• Vlaamse predikant Sebastian Mette maakte zich kwaad over de heiligen verering in de katholieke kerk.  

De Beeldenstorm (2)

• Boze gelovigen trokken naar de kerk en vernielden alle beelden en namen de kostbaarheden mee.
• Meer van deze plunderingen verspreidden zich als een olievlek door de Nederlanden. 
• Als reactie stuurt Filips de hertog van Alva naar de Nederlanden... 
• Protestanten en ook Willem van Oranje vluchtten weg 
• Verzet bleef
• Strijd voor godsdienstvrijheid 

Historische vaardigheden 

• GS en veranderingen:
• Politiek:  verdeling van macht, de organisatie van het bestuur, het denken over het bestuur en het maken van wetten en regels.
  
  
• Economisch: manier waarop mensen in hun onderhoud voorzien en de manier waarop de opbrengst van het werk onderling wordt verdeeld. 
  
  
• Cultureel: ideeën van mensen en de manier waarop ze zich uiten, bijvoorbeeld in hun gewoontes en regels, of kunst en wetenschap, gebouwen. 

Welke oorzaak hoort waar? 

Cultureel

Economisch

Politiek

De Nederlanders edelen wilden geen centraal bestuur. Zij wilden niet gehoorzamen aan Spaanse ambtenaren. 

In de Nederlanden waren de meeste mensen calvinist. Zij waren tegen de vrede vervolging van de protestanten

Nederlanders waren tegen vaste belastingen, zij zouden daardoor een deel van hun macht verliezen. 

Zelfstandig werken

• Zorg dat je aantekeningen op orde zijn en je alle vragen van 1.2 hebt gemaakt van MEMO.
• Klaar?
• Test jezelf online P1.1

Leerdoelen P1.2

• Je kunt uitleggen wat rond 1520 de bestuurlijke situatie in de Nederlanden was en wat Karel V daaraan wilde veranderen.  
  

• Je kunt drie redenen benoemen waarom bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spaanse koning begonnen te verzetten. 

• Je kunt uitleggen waarom de Beeldenstorm uitbrak en wat daarvan het gevolg was.