2 en 3m Fictie (theorie)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

FICTIE

Welke begrippen heb je nodig om een verhaal te kunnen analyseren?

Doel verhaalanalyse?

• Verhaal beter begrijpen vanuit verschillende aspecten
  
• Ontdekken hoe de relatie is tussen personages
  
• Begrijpen waarom zij doen wat ze doen,  en hoe de karakters zich ontwikkelen
  
• Ontdekken welke gebeurtenis tot een bepaalde situatie geleid heeft
• Hoe spelen de gebeurtenissen in het verhaal een rol in de grote lijn, in het thema van het verhaal. 

Begrippen die je moet kennen

1. Genres

2. Realisme

3. Inleving

4. Hoofdpersoon/bijpersoon

5. Uiterlijke kenmerken

6. Karaktereigenschappen

1. Genres (verhaalsoort)

• hier-en-nu
• historisch
• oorlog
• fantasie
• fantasy
• science fiction
• griezel
• gedichten
  

Hier-en-nu

Historisch

- In deze boeken is geschiedenis belangrijk.

- Vaak lees je in deze boeken over nieuwsgierige en leergierige personages van vroeger en over avontuur.

- Dit zijn realistische verhalen die spelen in de echte wereld, zoals jij die kent. 

- Personages zouden echt kunnen zijn, gebeurtenissen zouden echt gebeurd kunnen zijn e.d.

- Het is voorstelbaar.

- Hier-en-nu kan humoristisch zijn, avontuurlijk, emotioneel, enzovoort.

Oorlog

Fantasie

- Bijvoorbeeld sprookjes.

- Verhalen over een oorlog (bijvoorbeeld als avontuur of als waarschuwing).

Fantasy

Science-fiction

- Een verhaal dat zich altijd in de verre toekomst
afspeelt.

- In fantasyboeken wordt er altijd over een andere
wereld (eventueel naast de wereld die wij kennen) geschreven.

- In deze andere wereld kunnen andere wezens e.d. bestaan.

Griezel

Gedichten

- Boeken met gedichten.

- Boeken met griezelverhalen.

2. Realisme

De personen in het verhaal maken dingen mee die in het echt ook kunnen gebeuren.

3. Inleven

Je voorstellen hoe het is om iemand anders te zijn of hoe iemand anders zich voelt.

(In het ene personage kun je

je inleven, in een ander

personage lukt dat niet.)

4. Hoofdpersoon

De persoon over wie het hele boek gaat.

Verhaalpersonages

• hoofdpersonen - veel informatie over karakter
• bijpersonen - nauwelijks gedachten of gevoelens

Karakter

• round - ontwikkeling - gevoelens - duidelijke eigenschappen.
• flat - weinig ontwikkeling - meestal maar één eigenschap
  Aan het begin van het verhaal hetzelfde als aan het eind.

5. Uiterlijke kenmerken

Hoe iemand eruitziet.

Bijvoorbeeld: lang, slank, bruine ogen en blond haar.

6. Karaktereigenschappen

Hoe iemand is.

Bijvoorbeeld: vrolijk, slordig, grappig, lui of rustig. Je keuze moet je onderbouwen met voorbeelden uit het boek. 

Wat is een voorbeeld van fictie?

1. een krantenartikel
2. het boek 'Spijt' van Carry Slee
3. het dagboek van Anne Frank
4. Nieuw Nederlands

FICTIE EN NON-FICTIE

• Fictie is verzonnen en non-fictie niet.
  
  
• Voorbeelden van non-fictie: woordenboeken, reisgidsen, studieboeken, geschiedenisboeken.
  
  
• Realistische fictie is fictie die echt gebeurd zou kunnen zijn. (bijv. de Hoe overleef ik-boeken van Francine Oomen)
  

Perspectief 

• Leerdoel: je kunt het ik-perspectief, personaal perspectief en het perspectief van de alwetende verteller herkennen in het verhaal.
  

Wat is perspectief?

• De verteller vertelt het verhaal vanuit een bepaald standpunt.
• Je kijkt als het ware mee over de schouder van een personage in een verhaal.

Ik-perspectief (als een dagboek)

• Verhaal is geschreven in de ik-vorm.
• Je weet alleen wat de ik-persoon ziet, denkt en voelt.
• Van de andere personages weet je niet wat zij zien, denken of voelen.
  

Waarom ik-perspectief?

• De lezer kan zich identificeren met de hoofdpersoon.
• Met andere woorden: de lezer kan zich goed inleven in de hoofdpersoon.
  

Hij/zij-vorm

• Personaal perspectief
• Alwetende verteller
  

Personaal perspectief

• Je weet alleen van de hoofdpersoon wat hij ziet, denkt en voelt.
• Je weet dit niet van de bijfiguren.
  

Alwetende verteller

• Het lijkt net of de verteller in de toekomst kan kijken. Hij of zij weet al wat er gaat gebeuren en hoe het verhaal eindigt. 
• Deze verteller doet niet mee aan het verhaal, maar is iemand die het verhaal vertelt. Hij hangt als het ware boven het verhaal. 
  

De zin: 'Later zou hij nog vaak aan deze dag terugdenken',
kom je tegen bij . . .

1. ik-perspectief
2. alwetende verteller
3. personaal perspectief
4. elk vertelperspectief

Tijd 

• Historische tijd: in welke tijd het verhaal zich afspeelt 

(te herkennen aan voorwerpen, omgangsvormen, taalgebruik)

• Vertelde tijd: tijdsduur die in een verhaal wordt beschreven.

(dag, week, maand, jaar, jaren ... let op een eventuele tijdsprong)

vervolg Tijd

• Chronologische volgorde: een schrijver vertelt het verhaal in de volgorde waarin alles gebeurd is.
• Tijdsprong: de schrijver slaat een stuk tijd over (de volgende dag, een paar uur later)
• Flashback: een sprong terug in de tijd

vervolg Tijd

• Flashforward: een sprong vooruit in de tijd 
• Tijdversnelling: de schrijver vat een periode in een paar woorden samen; hij versnelt de tijd. Bijvoorbeeld:   "Drie weken later voelde hij zich opeens veel beter"
  

Tijd

• Tijdvertraging: schrijvers kunnen er ook voor kiezen om een gebeurtenis heel langzaam te vertellen. Langer dan hij in werkelijkheid zou duren. Bijv.: gedachten, handelingen van personages of ruimte heel uitgebreid beschrijven.                  
  

Op welke andere manieren kan een schrijver een verhaal spannend maken?

Technieken om een verhaal spannend te maken

- spannende ruimte / enge omgeving

- hoofdpersoon in gevaar

- je moet een vraag beantwoorden of een raadsel oplossen (wie heeft het gedaan?)

- jij weet meer dan de hoofdpersoon in het verhaal

- je wordt op het verkeerde been gezet

- de situatie is gevaarlijk

- de schrijver stelt iets uit (je komt er pas achter op de laatste bladzijde)

- cliffhangers

- vertragingen in het verhaal

- het verhaal roept allerlei vragen op

- de verteller maakt al duidelijk dat er iets ergs gaat gebeuren (en de lezer wil weten wat dat dan is)

GEEF VOORBEELDEN UIT JOUW BOEK!

Ruimte en sfeer 

• Ruimte heeft in de literatuur te maken met: plaats, weer en tijdstip.
• De ruimte (plaats, weer en tijdstip) bepaalt de sfeer van een situatie.

Als je graag meeleeft met de hoofdpersoon, lees je het liefst
boeken met een . . .

1. alwetende verteller
2. personaal perspectief
3. ik-perspectief

Een tijdsprong is . . .

1. het versnellen van tijd
2. het overslaan van tijd
3. het vertragen van tijd
4. de vertelde tijd

De sfeer in een verhaal wordt bepaald door . . .

1. ruimte en plaats
2. weer en ruimte
3. plaats, weer en tijdstip
4. plaats en weer

Perspectief?

1. Ik-verteller
2. Hij/zij-verteller
3. Alwetende verteller

Perspectief?

1. Ik-verteller
2. Hij/zij-verteller
3. Alwetende verteller

Personen met een flat character

1. zijn meestal hoofdpersonen
2. zijn meestal bijpersonen
3. ontwikkelen zich
4. je weet veel van hun karakter

De opdracht:

Maak de opdracht in Classroom over jouw leesboek. 

Deadline: vrijdag 15 uur.

Heb je nog vragen of wil je iets bespreken? Blijf even hangen.