Les 1

• Recht
• MBO
• Studiejaar 2

Bestuurs- en Staatsrecht 

Week 1 - Introductie Bestuursrecht

Theorie: Hoofdstuk 1

Herhaling Staats- en Bestuursrecht leerjaar 1

Staatsrecht

Staatsrecht 

Gaat over de organisatie van de staat: 

• Welke overheidsinstanties er zijn (gemeente, provincie, landelijk). 
• Bevat regels over hoe deze instanties worden gekozen of benoemd, wat hun taken én bevoegdheden zijn. 

Drie kenmerken van een staat:

1. Grondgebied - aan te wijzen op landkaart (grenzen)
2. Inwoners - moet dus bewoond zijn
3. Overheidsgezag - gezag over bevolking en soeverein

                                  

Staatsvorm 

Nederland is een constitutionele monarchie: 

• Constitutioneel omdat Nederland een grondwet heeft. 
• Een Monarchie omdat Nederland een Koning heeft, wiens macht wordt beperkt door de grondwet. 
• Daarnaast is er sprake van ministeriële verantwoordelijkheid. 

Bestuursvorm

Nederland is ook een democratie:

• inwoners kiezen de volksvertegenwoordiging, die de wetten maakt.
  
• in NL kiest het volk o.a. de 2e kamer, gemeenteraad en Provinciale Staten. De 1e kamer wordt indirect gekozen door de Provinciale Staten.
  

nos.nl

Je hebt zojuist gelezen dat twee derde van de tweede kamer wenst dat de koning inkomstenbelasting gaat betalen. Dat is nu namelijk niet het geval. Welk artikel van de grondwet dient te worden gewijzigd, indien deze wetswijziging wordt doorgevoerd?

art. 40 lid 2 GW.

Rechtsstaat 

Nederland is een rechtsstaat. Een rechtsstaat heeft de volgende kenmerken: 

1. legaliteitsbeginsel
2. onafhankelijke rechters
3. scheiding der machten
4. grondrechten voor de burgers 

Grondrechten (art. 1 / t/m 23 GW)

Beperken de macht van de overheid én geven de inwoners juist fundamentele vrijheden en grondrechten, bijvoorbeeld: 

• Recht op gelijke behandeling, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, recht op eerbiediging persoonlijke levenssfeer, etc. 

De vrijheden zijn niet absoluut: een burger kan niet onbeperkt zijn gang gaan. Mag bijvoorbeeld niet leiden tot verstoring van de openbare orde. 

Grondrechten

Klassiek grondrecht	Sociaal grondrecht
art. 1-17 GW	art. 18-23 GW
beschermt tegen inmenging overheid	geeft een opdracht aan overheid om zaken te regelen
afdwingbaar bij de rechter	meestal niet afdwingbaar
vrijheids- en gelijkheidsrechten	economische, sociale en culturele rechten

Let op: soms is sociaal grondrecht wel afdwingbaar --> Urgenda vs de Staat

Klimaatactivistische organisatie Urgenda vond dat door NL mensenrechten werden geschonden door het falen van regeringen om de uitstoot te verminderen en klimaatverandering te voorkomen.

In zijn arrest bevestigde de Hoge Raad dat de Nederlandse regering verantwoordelijk was voor het beheer van de kooldioxide-uitstoot voor het land en verplicht was de mensenrechten te beschermen

klassiek grondrecht

sociaal grondrecht

vrijheid van meningsuiting

gelijke behandeling

onaantastbaarheid van het lichaam

zorg voor onderwijs

bevorderen van de volksgezondheid

zorg voor sociale zekerheid

recht van betoging

vrijheid van godsdienst

zorg voor leefmilieu

zorg voor werkgelegenheid

Bestuursrecht

Bestuursrecht 

Valt onder het publiekrecht. Regelt dus de juridische verhouding tussen burgers/rechtspersonen en de overheid. Overheid heeft daarnaast exclusieve bevoegdheden (die burgers dus niet hebben). 

Beschrijft hoe de overheid haar bestuurstaak moet uitoefenen. Belangrijk is dat daarmee het algemeen belang wordt behartigd. Denk aan: dijken aanleggen, studiefinanciering verlenen, belasting heffen, etc. 

Rechtsbronnen zijn: Algemene wet Bestuursrecht en bijzondere wetten.

Wat staat in het bestuursrecht centraal?

1. besluiten van burgers
2. besluiten van burgers en overheid
3. besluiten van de overheid

Bedenk zelf eens een voorbeeld waarin de overheid een bestuursrechtelijk besluit neemt dat op jou van toepassing is.