Par. 5.3 De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Leerdoelen opschrijven

3. Wat is het recht van initiatief?

4. Hoe kwamen de arbeiders voor zichzelf op?

5. Wat was de ideologie van Karl Marx?

6. Wat willen de socialisten?

Zelfstandig en in stilte

Klaar? Lees "Leven en werken in armoede" op blz. 96

1. Hoe was de leef- en werkomstandigheden van de arbeiders?

Planning 2hv2

06/04 par. 5.1 Industrie en samenleving

Tweede Paasdag

11/04 par. 5.2 Democratie in Nederland

13/04 par. 5.2 Democratie in Nederland

18/04 par. 5.3 De sociale kwestie

20/04 par. 5.3 De sociale kwestie 

Meivakantie

09/05 par. 5.3 De sociale kwestie 

11/05  par. 5.4 Politiek en samenleving

16/05 par. 5.4 Politiek en samenleving 

Hemelvaart

23/05 par. 6.3 Westerse Wereldrijken

25/05 par. 6.3 Westerse Wereldrijken

Tweede Pinksterdag

TOETSWEEK P4

 par. 5.1, 5.2, 5.3, 5.4 en 6.3

30/05 Werken aan de PO

01/06  PO presentaties

06/06 PO presentaties

08/06 Voorbereiden toetsweek

12/06 TOETWEEK

2hv1 heeft t/m vakbonden 

Programma

1. Uitleg par. 5.3

2. Leerdoelen antwoorden

3. Het verleden van Nederland

4. Afsluiten

Leven en werken in armoede

Werkgever vs werknemer

Zoveel mogelijk winst maken

€

Steun van de overheid

€

Armoede is normaal

€

Steeds meer rijkdom

€

Weinig loon, veel armoede

Geen kiesrecht (dus geen invloed op de regering om hun situatie te veranderen).

Slechte werkomstandigheden

Geen opleiding, dus vaak geen goede baan

Kenmerkend aspect 31

KA31: De industriele revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriele samenleving.

De sociale kwestie

De sociale kwestie = de discussie over de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders. 

De sociale kwestie leidde tot het invoeren van sociale wetten. 

KA 32:  Discussies over de sociale kwestie

Waarom ontstond er een discussie?

• Armoede valt meer op, omdat meer burgers welvarend werden terwijl er ook grote arbeiderswijken ontstonden. 
• Arbeiderswijken: wonen grote gezinnen in vochtige huizen die in lagen rijen naast elkaar stonden. 
• Er kwamen steeds meer berichten over armoede en het uitbuiten van arbeiders die voor een laag loon 12 tot 17 uur per dag moeten werken. 

Sociale wetten

Om te zorgen voor ondersteuning en berscherming van sociaal zwakkeren, zoals: 

Het kinderwetje

Van Houten gebruiken het recht van initiatief van de Tweede Kamer: hij diende een wetsvoorstel in, dat in 1874 werd aangenomen. 

Kinderarbeid in fabrieken en werkplaatsen onder de 12 jaar verboden, het Kinderwetje van Van Houten (in de landbouw mocht nog wel)

Dit was de eerste sociale wet.

Opsomming Sociale wetten

1874     Kinderwetje van Samuel van Houten

1901      Leerplichtwet = eind aan de arbeid van kinderen jongen dan 12 jaar. 

1919      Arbeidswet = Alle werknemers moeten veilig en gezond kunnen werken.

Later kwamen er nog meer sociale wetten, bijv. nachtarbeid voor vrouwen en jongeren onder 16 is verboden en arbeiders die ziek zijn hebben recht op een uitkering. 

Arbeiders in actie

Werknemers richtten eigen organisatie op: vakbonden.

Een vakbond steunt de arbeiders, vecht voor betere arbeidsomstandigheden, organiseren stakingen en gaat met werkgevers in gesprek. 

Politiek

Socialisten streefden in de politiek naar meer gelijkheid en minder verschilt tussen arm en rijk. 

Politieke stromming (denkrichting): het socialisme. 

Kreeg veel aanhang onder de industriearbeiders. 

Nederland had censuskiesrecht: arme mannen mochten niet stemmen. Hoe kunnen de arbeiders hun situatie via politiek verbeteren als ze niet kunnen stemmen?

Punten waar de socialisten zich voor inzetten:

• Algemeen kiesrecht
• Betere leef- en werkomstandigheden

Socialistische denkbeeld (socialisme) (1)

De samenleving is verdeeld in klasse. De arbeidersklassen werden uitgebuit door de bezittende klasse: de fabriekseigenaren. 

Het socialisme

Volgens de ideologie (geheel van ideeën over de samenleving) van Karl Marx, was er klassenstrijd:

 de samenleving is oneerlijk verdeeld tussen de bourgeoisie vs. het proletariaat.

Zolang de middelen van productie eigendom waren van de bourgeoisie, zou de uitbuiting van het proletariaat doorgaan. 

Arbeiders hebben maar een optie...

"Het rode spook waart door Europa"

In revolutie komen en de productiemiddelen in handen van de staat (overheid) brengen. 

Socialisten richten politieke partijen op

Zoals de SDAP in Nederland. 

• Radicalen: gewapende revolutie
• Gemaatigde: voor geleidelijke veranderingen met sociale wetten. 

Rond 1900 begonnen de arbeiders ook te profiteren van de welvaart in Nederland (door bijv. hogere lonen en korter werktijden). 

organisatie die vanuit bepaalde ideeën probeert invloed te hebben op het bestuur. 

Opdrachten maken en bespreken

Werkboekje par. 5.3 opdrachten 1 en 4.

Huiswerk: opdracht 3. 

Eerder klaar? Antwoord de leerdoelen. 

Lees "Arbeiders in actie" en "Toen en nu: veilig werk" vanaf blz. 97.

Leerdoelen antwoorden

3. Wat is het recht van initiatief?

• Leden van de Tweede Kamer mogen een wetvoorstel indienen. 

4. Hoe kwamen de arbeiders voor zichzelf op?

• Ze richtten politieke partijen en vakbonden op. 

5. Wat was de ideologie van Karl Marx?

• Hij geloofden dat het proletariaat uitgebuit werd door de bourgeoisie. Het proletariaat zou   een menswaardig bestaan krijgen door in revolutie te komen en de productiemiddelen aan de staat te geven.  

6. Wat willen de socialisten?

• Meer gelijkheid en minder verschilt tussen arm en rijk, algemene kiesrecht en beter leef- en werkomstandigheden. 

www.npostart.nl