Vormgevingsaspecten Licht

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Licht & schaduw?

Licht en schaduw ontstaan als het licht van een lichtbron geheel of gedeeltelijk wordt tegengehouden

door een object.

Natuurlijke lichtbron

De lichtbron die het licht geeft is naturlijke aart. Denk aan de zon, de maan of vuur. 

Kunstmatige lichtbron

Een kunstmatige lichtbron is kunstmatig van aart. Denk aan een lantaarnpaal, een zaklamp of een schemerlamp.

Zichtbare lichtbron

De lichtbron is zichtbaar in de tekening. Dit kan zowel kunstlicht als natuurlijk licht zijn.

Verborgen lichtbron

Deze lichtbron is niet zichtbaar in de tekening, maar doordat er schaduw aanwezig is weet je dat er zich ergens een lichtbron bevind.

Eigen schaduw

Eigen schaduw is de schaduw die op het object aanwezig is. Bijvoorbeeld: De zon schijnt op de woestijnduin; de ene kant van de woestijnduin is licht, de andere kant is donker.

Slagschaduw

Slagschaduw is de schaduw die een object "werpt" op een ondergrond of achtergrond.

Gebroken schaduw

Een gebroken schaduw is een slagschaduw die doorloopt van de grond op een ander oppervlak, bijvoorbeeld een muur.

Halfschaduw en Kernschaduw

De halfschaduw is het lichtste deel van de schaduw en de kernschaduw is het donkerste deel van de schaduw.

Verspreid licht

Een lichtbron kan verspreid licht geven. Denk hierbij aan zon- of maanlicht. De lichtstralen gaan alle kanten op. Meestal is het licht - donker contrast bij verspreid licht niet zo groot.

Licht van opzij

Bij zijlicht komt het licht van opzij. Dat kun je zien aan de slagschaduw.

Gebundeld licht

Als alle lichtstralen één kant op gaan spreek je over gebundeld licht. Denk maar eens aan een zaklantaarn of lichtshow.

Tegenlicht

De lichtbron bevindt zich tegenover je. Tegenlicht kan een romantische of dreigende sfeer veroorzaken. Dat komt door het grote contrast tussen licht en donker. Je ziet dan alleen de omtrek (silhouet) van iets.

Meelicht

Als je mee kijkt met de richting van het licht, dan spreek je van meelicht. Dat wat je bekijkt heeft dan bijna geen eigen schaduw.

Strijklicht

Licht dat onder een scherpe hoek over een oppervlak valt noemen we strijklicht. Het effect van strijlicht is dat onregelmatigheden in het oppervlak zichtbaar worden.

Glimlicht

Op glimmende voorwerpen zie je allemaal witte vlekken, dat zijn glimlichten. Glimlichten ontstaan door weerkaatsing van het licht op gladde voorwerpen.

Beeldaspect 

Licht&Schaduw

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen, uitleggen en toepassen welke verschillende licht en schaduw werkingen er zijn.  

Aspecten van de vormgeving

Compositie/ordening

Licht

Kleur

Ruimte

Lijn

textuur en structuur

vorm

VORMGEVINGS-ASPECTEN

Compositie

Licht

Kleur

Ruimte

Lijn

Textuur

Structuur

Vorm

Wat zijn vormgevingsaspecten

Vormgevingsaspecten gaan altijd over HOE een kunstwerk is gemaakt.

Dus welke manieren, technieken zijn gebruikt.

Vormgevingsaspecten moet je zien als de ingrediënten van een kunstwerk; aspecten betekenen 'delen van', in dit geval van een kunstwerk. Vormgevingsaspecten zijn de bouwstenen van een kunstwerk.

Licht is een heel belangrijk vormgevingsaspect in een kunstwerk. Zonder licht zie je niets. Je kunt kijken naar de lichtbron die de kunstenaar heeft gebruikt, bijvoorbeeld daglicht via een raam, licht van een lamp of een onzichtbare lichtbron. Je kunt ook letten op schaduwen en waar het licht vandaan komt.

Door licht en schaduwwerking vallen bepaalde delen van de voorstelling meer op en lijkt er meer diepte te zijn.

Ook geeft licht het kunstwerk een bepaalde sfeer.

Lichtbron:

Er zijn natuurlijke en kunstmatige lichtbronnen. De natuurlijke zijn de zon, maan, sterren en bliksemlicht. (natuurlicht) 

De kunstmatige zijn lamplicht, vuurlicht (openhaard, kaars, olielamp, aansteker, etc.)

(kunstlicht)

Lichtrichting:

Dit is de kant waarvan het licht vandaan komt. Je kunt dit zien aan de schaduwen, want die bevinden zich aan de tegenovergestelde kant van de lichtbron.

Meelicht: het licht komt vanuit de kijker mee naar voren. De lichtbron staat achter jou als toeschouwer. De objecten en mensen zijn volledig belicht.

De schaduw valt met meelicht van de toeschouwer af.

Bij zijlicht komt het licht van opzij.

De schaduw valt naar de zijkant. Je ziet duidelijk een belichte kant op het object/persoon en aan de andere kant een scherpe eigen schaduw.

Bij tegenlicht komt het licht naar de kijker toe. Je kijkt als het ware de lichtbron in.

De schaduw valt met tegenlicht naar ons als kijker toe.

Schaduwwerking:

Als er licht valt op een voorwerp ontstaan er op dat voorwerp lichte en donkere plekken. Dit noem je de schaduwwerking. Door deze schaduwwerking zie je dat een voorwerp ruimte inneemt, dat het drie-dimensionaal is.

Eigen schaduw:

Dit is de schaduw die op het uitgelichte object zelf slaat. Op de kant die niet is belicht. Als voorwerpen een schaduwrand hebben, kun je beter zien dat ze drie-dimensionaal zijn.

Slagschaduw:

Dit is de schaduw die naast het uitgelichte object valt. Op een ondergrond of een achtergrond.

Clair-obscur is een techniek uit de schilderkunst, film en fotografie waarbij de licht-donkercontrasten sterker worden uitgebeeld dan ze in werkelijkheid vaak zijn. Een kleine lichtbron met weinig lichtsterkte zorgt voor veel donkerte.  Hiermee wordt een dramatisch effect bereikt, waarmee ruimtelijke vormen worden geaccentueerd.

Meelicht

Zijlicht

Tegenlicht

Slagschaduw

Eigen schaduw

Claire-obscur

Wat gebeurt er als er licht valt op een voorwerp?