Renaissance

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Renaissance

Wat betekent 'renaissance'?

Renaissance betekent wedergeboorte. Wedergeboorte van wie of wat?

1. Literatuur, kunst, filosofie etc. uit de klassieke oudheid.
2. Jezus Christus
3. Het protestantisme
4. Het catholicisme

Renaissance

• Betekent: wedergeboorte van de Griekse en Romeinse kunst en cultuur

• Periode tussen ongeveer 1450-1600

• Ontstaan in Italië

middeleeuwen

Renaissance

Gedenk te sterven

Carpe diem

Pluk de dag

Memento mori 

De idee over de mens

In de middeleeuwen was de mens anoniem onderdeel van de gemeenschap

Nu begon men de mens steeds meer als uniek individu te zien die zich diende te ontwikkelen

Leven op aarde

In de 16de/17de eeuw richten mensen hun blik steeds meer op het leven op aarde. 

Door ontdekkingen gaan de mensen anders over de wereld denken: 

- de aarde is rond en niet plat, de aarde draait om de zon (Copernicus)

- de ontdekking van Amerika (Columbus)

- de boekdrukkunst zorgt voor snelle verspreiding van al dit nieuws

Anders denken over het leven en de dood

• Memento mori (Gedenk te sterven), wordt carpe diem (Pluk de dag)

• Mensen gaan meer leven voor het leven nu, en niet voor het leven na de dood

• God en geloof blijven heel erg belangrijk, maar het vertrouwen in de kerk wordt minder

Geloofsstrijd

In de middeleeuwen nam de macht en vooral het machtsmisbruik schandalige vormen aan. 

Er barst een geloofsstrijd uit. 

Luther wordt uit de kerk verbannen en begon daarop zijn eigen kerk, de Lutherse

Katholieke kerk (1)

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)

• Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Katholieke kerk (2)

• Er staan beelden in de kerk

• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

• Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

• Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

Reformatie (1)

• Betekent hervorming

• In dit geval hervorming van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, in de 15e eeuw

• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Reformatie (2)

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus in de ban gedaan

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

De reformatie had als doel:

1. Een nieuwe kerk op te richten
2. De katholieke kerk te hervormen
3. Wetenschap centraal zetten
4. De mens zelf centraal te stellen

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van heiligen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Sobere handelingen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van relieken

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

De Paus is de leider

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

→Sleep de onderdelen naar de juiste plek

Protestant

Katholiek

Maarten Luther

De Paus

Aflaten

Bijbel in volkstaal

Latijnse kerkdienst

Sober

Beeldenverering

Reliekenverering

'Kale' kerk

Beelden in de kerk

'Magische' handelingen

Sobere handelingen

Het 

Wilhelmus

Over wie gaat het

Wilhelmus eigenlijk?

1. Willem Alexander
2. Willem van Oranje-Nassau
3. Koning Willem III
4. Willem van Hanegem

Het Wilhelmus gaat over Willem van Oranje-Nassau, een Nederlandse edelman die in 1568 in opstand kwam tegen de Spaanse koning.

Het Wilhelmus was een strijdlied van de soldaten/geuzen. Ze steunden Willem van Oranje-Nassau in de opstand.

Hoeveel coupletten heeft 

het Wilhelmus.

1. 2 coupletten
2. 8 coupletten
3. 15 coupletten
4. 18 coupletten

Naamdicht

Het is een heel lang lied met 15 coupletten. De hele tekst van het Wilhelmus staat hier. Kijk maar eens welke naam je krijgt als je alle eerste letters van de coupletten naast elkaar schrijft. Let op: de Z = S en de V = U.

Extra weetje

Meestal wordt alleen het eerste couplet gezongen. In de Tweede Wereldoorlog zong men ook vaak het zesde couplet erbij. Dat gaat over ‘de tirannie verdrijven’ en het gaf moed om tegen de Duitse overheersing te strijden.

couplet 1

couplet 2

couplet 3

alle 1e regels

Het Wilhelmus noemen we ook wel een 1..... dat in de 2..... als strijdlied werd gebruik in de opstand tegen Spanje onder leiding van 3.......

tip

Sleep het juiste begrip in het juiste kader.

tip

Gouden eeuw

Ondanks de vele conflicten, ontstaat er in de 16de en 17de eeuw ook veel welvaart. Nederlanders domineerden na verloop van tijd de wereldzeeën. Dit leidde tot kennis van nieuwe culturen, maar vooral tot bloeiende handel in kruiden, suiker, koffie, tabak èn slaven. 

In de handelssteden ontstond een rijke burgerij met volop tijd en geld voor kunst en literatuur.

Wat is de andere benaming voor de 17e eeuw?

middeleeuwen

renaissance

memento mori

carpe diem

theocentrisch

antropocentrisch

Imiteren

didactisch

individualisme

collectivisme (groep)

ridderlijk

burgerlijk

tests.quest.nl

De renaissance

-  Wedergeboorte van de Klassieke Oudheid

-   Ontstond in Italië begin 14e eeuw.

-  Ontstond in Nederland 1550: 

-  Humanisten

-  Visie: 'de mens staat centraal' (i.p.v. God staat centraal). Theocentrisch wordt antropocentrisch 

-  Motto: Carpe diem

De renaissance

- Mens is uniek individu, net als in de klassieke oudheid
- Talenten ontplooien
- Ontwikkelen op alle gebieden
- Kunstenaar niet meer anoniem

- Ontstaan klassieke tragedie

- Wilhelmus

Belangstelling voor de Klassieke Oudheid

- Kunst uit klassieke Oudheid werd populair.

- Klassieke werken werden als voorbeeld genomen en kunstenaars
- Klassieke werken werden geïmiteerd (imitatio) en verbeterd (aemulatio)

Vragenrondje

wat is jou nog niet duidelijk?