5.6 / 5.7 DNA-technieken

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Deze les:

• Opstarten
• 
  
• Uitleg basisstof 2
• Zelfstandig aan de slag
  
• Afsluiting
  

Deze les:

Leerdoel: 

• Je kunt enkele dan-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Tijdpad:

- 5 minuten opstarten

- 15 minuten uitleg bs 6/7

Huiswerk:

- HAVO opdr. 1, 2, 5, 6, 7. 

- VWO opdr.  1, 2, 3, 6, 7, 8.

Voorbereiden volgende les:

- kijken filmpje 

Even een stukje herhalen!

Hoe heet het proces van een eiwit maken in een cel?

Wat wordt er gevormd tijdens transcriptie?

Bs. 4 Transcriptie

BS 7

DNA-technieken

Wat zijn DNA-technieken?
Noem een voorbeeld als je die weet.

DNA technieken

• Biotechnologie: technieken waar organismen worden gebruikt om producten te maken (brood, yoghurt, bier/ wijn).
  
  
• Recombinant-DNA-technieken: verzamelnaam van technieken waarbij DNA van een ander organisme aangepast wordt (insuline voor diabetespatient, gen mens ingebracht bij bacterie). 
  
  
• Genetische modificatie: gewenste erfelijke eigenschappen aanbrengen bij een organisme. Aangepast organisme = transgeen.
  
  
• Genomics:  studie van het gehele DNA van het organisme (opsporen ziekten bijv.)

Wat voor techniek is dit?

DNA techniek

Chinese wetenschappers hebben tien varkens gecreëerd die blauw worden onder fluorescerend licht. Het team heeft het fluorescerende proteïne in het DNA van kwallen in het embryo van de varkens gespoten.

1. Recombinant DNA-techniek
2. Biotechnologie
3. Crispr-cas techniek
4. Genomics

Crispr-cas

• Enzym cas vindt stukje DNA dat gewijzigd moet worden
• Cas knipt het DNA door
• Nieuw stuk DNA wordt ingebouwd
• Dit heet gene editing
• Bij gentherapie wordt dit gebruikt om kapotte genen te repareren

Brood - Coeliakie

Onderzoekers van de Wageningse Universiteit ontwikkelen tarwe met gluten die veilig zijn voor mensen met coeliakie. 

Met behulp van de technologie CRISPR-Cas proberen ze het DNA van tarwe zo aan te passen dat de gluten erin veilig worden voor mensen met coeliakie.

De onderzoekers werken aan een oplossing. Met behulp van de technologie CRISPR-Cas proberen ze het DNA van tarwe zo aan te passen dat de gluten die erin zitten veilig worden voor mensen met coeliakie. Ze willen het schadelijke deel van de gluten te verwijderen en het goede deel behouden. Het is een lange weg, maar de eerste stap is inmiddels gezet. 

Strenge Europese regelgeving

Bij hun onderzoek lopen de wetenschappers tegen strenge Europese regelgeving aan. CRISPR-Cas wordt gezien als genetische modificatie, en daar is de EU geen voorstander van. Daardoor zijn de regels hier strenger dan in veel andere delen van de wereld. En dat staat innovatie in de weg, zegt Smulders. ‘Uiteindelijk komt het erop neer dat dit soort planten misschien over tien jaar al in Amerika te koop zijn, en de producten daarvan in de winkel liggen, en in Europa niet.’

https://www.bakkerswereld.nl/nieuws/nieuws/2019/01/wageningen-ontwikkelt-tarwe-met-veilige-gluten-10151609?

Geef een argument voor en tegen voor het gebruik van DNA modificatie.

wat	Aan de slag met Thema 5, Basisstof 6 (havo)/7 (vwo) maken: opdr. 1, 2, 5, 6, 7 (havo) / 1, 2, 3, 6, 7, 8 (vwo)
Hoe	lees de tekst van basisstof 6 (7) goed door
Hulp	1) boek 2) klasgenoot 3) docent
Tijd	-
Klaar	Als je klaar bent met de opdrachten maak je de test jezelf van deze basisstof. Lees basisstof 5.8 en kijk alvast het filmpje voor de volgende les (zie magister).