Les 5: taalkundig ontleden werkwoordsvormen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom A2I

Programma

1. Terugblik
2. Brain dump
3. Lesdoel benoemen
4. Voorkennis activeren
5. Zelf aan de slag
6. Afsluiting en vooruitblik
   

Welke vier voornaamwoorden heb je vorige les geleerd?

Persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw)

Het persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon of een groep personen, zonder ze bij naam te noemen.

Bijvoorbeeld: 

Ik ben de beste.

Zij houden van snoep.

Bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw)

Het bezittelijk voornaamwoord staat bijna altijd voor een zelfstandig naamwoord. 

Het zelfstandig naamwoord is dan van iemand.

Bijvoorbeeld: 

Dat is mijn fiets.

Jouw jas hangt op de kapstok.

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw.)

Het woord zegt het al; het aanwijzend voornaamwoord wijst (bijna) letterlijk iets of iemand aan.

Bijvoorbeeld: 

Dat is mijn zusje. 

Deze fiets is stuk.

Betrekkelijk voornaamwoord (betr.vnw.)

Het betrekkelijk voornaamwoord heeft betrekking op het woord dat of de zin die eraan vooraf gaat.

Bijvoorbeeld: 

De jongen die geselecteerd werd, was niet de beste. 

Het regende gister de hele dag. Dat vond ik vervelend.

Het meisje dat daar staat.

dat = ?

1. aanw. vnw
2. betr. vnw
3. onbep. vnw
4. bez. vnw

Jij brandt je aan die kaars.
jij = ?

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord
3. wederkerend voornaamwoord

Haar jurk is haar te klein geworden.
Haar en haar = ?

1. 1. Haar = pers. vnw 2. haar = pers. vnw
2. 1. Haar = pers. vnw 2. haar = bez. vnw
3. 1. Haar = bez. vnw 2. haar = bez. vnw
4. 1. Haar = bez. vnw 2. haar = pers. vnw

Benoem de onderstreepte woordsoorten.
Kies uit: znw, bnw, blw, olw, hww, zww, vz, bw.

Braindump

Wat weet je te vertellen over werkwoorden?

Soorten werkwoorden? 

Grammatica 5

Doel: Je leert de werkwoordsvormen persoonsvorm, voltooid deelwoord, onvoltooid deelwoord en infinitief en hoe je ze herkent in een zin.

Elke goede zin heeft een persoonsvorm.

1. waar
2. niet waar

Wat zijn de persoonsvormen?
Ik zit in klas 2 en we moeten best veel huiswerk maken.

1. zit en moeten
2. zit en maken
3. moeten en maken

Wat is een onvoltooid deelwoord?

1. smeltend
2. gesmolten
3. gerend
4. rennen

Wat is het onvoltooid deelwoord van luisteren?

1. Ik heb geluisterd.
2. Luisterend zat ik in de klas.

Kan het voltooid deelwoord het enige werkwoord in een zin zijn?

1. ja
2. nee

Met welke werkwoordsvorm staat het voltooid deelwoord altijd in een zin?

1. persoonsvorm
2. infinitief

Wat is het voltooid deelwoord?
Zullen we morgen naar de Mac gaan of ben jij vandaag al geweest?

1. zullen
2. gaan
3. ben
4. geweest

Wat is een ander woord voor infinitief?

1. werkwoord
2. hele werkwoord
3. voltooide tijd
4. onvoltooide tijd

Wat is de infinitief in deze zin?
Wij hebben een rondreis door Amerika gemaakt.

1. hebben
2. gemaakt
3. er staat geen infinitief in

Wie maakt wat?

Had je alle vragen goed of heb je één fout? Dan mag je zelfstandig aan het werk

Afmaken: Les 5 opdracht 1A/B/C, 2, 3A/B/C en 4A/B/C op blz. 23

                      en opdracht 6 en 7 op blz. 24. Klaar? Ga stillezen

De rest doet mee met de instructie 

Persoonsvorm (pv)

• De persoonsvorm is altijd een werkwoord.
• Elke zin heeft minimaal één persoonsvorm.
• Getal- of tijdproef: het werkwoord dat veranderd is de persoonsvorm. 

Voltooid deelwoord (vdw)

• Het voltooid deelwoord geeft aan dat iets is afgelopen (voltooid).
• Het voltooid deelwoord is niet de persoonsvorm. 
• In een zin met een voltooid deelwoord staat altijd een vorm van hebben, worden of zijn (dat is dan de pv).

Onvoltooid deelwoord (ovd)

Je schrijft een onvoltooid deelwoord altijd hetzelfde: hele werkwoord  + d

fluitend
lopend
wachtend

Wat is het onvoltooid deelwoord?

Minachtend keek hij mij aan.

1. Minachtend
2. keek
3. keek aan

Wat is het voltooid deelwoord?
Mijn zusje gelooft nog in Sinterklaas, dat vind ik vet schattig!

1. gelooft
2. vind
3. er staat geen vdw in

Wat is het voltooid deelwoord?
Hij vertelt zijn vriendin dat hij stiekem een ijsje heeft gegeten.

1. vertelt
2. gegeten
3. heeft

Infinitief (inf)

Met de infinitief wordt het hele werkwoord bedoeld. 

lopen

schaatsen

fietsen

Wat is de infinitief?
De kinderen vragen aan hun ouders of ze een ijsje mogen kopen.

1. Er staat geen inf. in
2. Vragen
3. Mogen
4. Kopen

Leg uit waarom 'hebben' geen infinitief kan zijn.

Wij hebben een rondreis door Amerika gemaakt.

Zelf aan de slag

• Afmaken es 5 opdracht 1A/B/C, 2, 3A/B/C en 4A/B/C  blz. 22 en 23. Opdracht 6 en 7 op blz. 24 maken.
• Klaar?  Pak je stilleesboek en ga stillezen.     
• Je mag zachtjes overleggen met je buur. 
• Je maakt de opdrachten in je schrift!
• Let op spelling en het maken van goede zinnen!

Benoem de onderstreepte woordsoorten.
Kies uit: znw, bnw, blw, olw, hww, zww, vz, bw.

Lesdoelcheck!
Welke vier werkwoordsvormen heb je deze les geleerd?

Infinitief

Voltooid deelwoord

Persoons-

vorm

Onvoltooid deelwoord

Dit heeft een zin altijd!

Dit is het hele werkwoord

Geeft aan dat iets al is gebeurd.

Geeft aan dat is gaande is. 

Afsluiting en vooruitblik

Volgende les: donderdag 24 oktober --> herfstvakantiequiz

• Huiswerk: maken opdracht 

Opdracht maken

• Maak opdracht 6 en 7 op pagina 24 van je boek. 
• Je krijgt 10 minuten de tijd, daarna bespreken we de antwoorden.
• Je mag zachtjes overleggen met je buur.
• Klaar? Ga nog even in je leesboek lezen.

Opdracht 6 nakijken

a is (persoonsvorm), uitgebreid (voltooid deelwoord)

b leerde (persoonsvorm), kennismaken (infinitief)

c hakkend (onvoltooid deelwoord), bakkend (onvoltooid deelwoord), roerend (onvoltooid deelwoord), deelt (persoonsvorm) , koken (infinitief)

d hebben (persoonsvorm), ontvangen (voltooid deelwoord)

e moet (persoonsvorm), laten (infinitief), doen (infinitief), laten (infinitief), uitvinden (infinitief)

f doende (onvoltooid deelwoord), leert (persoonsvorm)