H4 par. 4.3 Leven op het platteland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Memo brugklas H/V

H4. De tijd van monniken en ridders

Vorsten, monniken en boeren

par. 4.3 Leven op het platteland

Leerdoelen

Aan het eind van deze paragraaf:

• Kun je 4 gevolgen noemen van het verdwijnen van het West-Romeinse Rijk.
• Kun je uitleggen waarom kleine boeren hun grond aan een grotere boer afstonden.
• Kun je de drie delen opnoemen waaruit een domein bestond.
• Kun je uitleggen wat herendiensten zijn. 
  

Leerdoelen

• Aan het eind van deze paragraaf:
• Kun je nog 2 andere verplichtingen van horigen tegenover hun heer noemen. 
• Weet je welke verplichting een vrije boer had tegenover de koning. 
• Kun je 2 verschillende voorbeelden van voorrechten van een heer geven. 
• Ken je de begrippen en de jaartallen uit deze paragraaf.

Onveilige tijd

• De bescherming van het Romeinse bestuur en leger was verdwenen.
  
• Tijdens de volksverhuizingen werden bijna alle Romeinse steden leeggeplunderd.
  
• Op het platteland was het onveilig door de oorlogen en rovers.
  

Onveilige tijd

• Wegen werden niet meer onderhouden: handel verdween.
  
• Door de onveiligheid en gebrek aan inkomsten vertrokken stedelingen naar het platteland.
  
• Daar kon je leven van de opbrengsten van het land en was het veiliger.
  

Platteland 

• Om veilig op het platteland te kunnen wonen, zochten veel kleine boeren bescherming bij een grotere boer in de buurt.
• In ruil voor die bescherming moesten de kleine boeren hun grond afstaan aan de machtige boer.
• Zo kregen sommige boeren veel grond in bezit: ze werden heer van een domein. 
  

Domein

Bestond uit 3 delen:

1. woeste gronden, zoals bossen en rivieren: eigendom heer.
2. vroonland: grond van de heer zelf. Alle opbrengsten gingen naar de heer.
3. hoeveland: verdeeld in boerderijtjes waar een boer en zijn gezin leefden en werkten. Grond was van de heer, maar de boeren mochten een deel van de opbrengst zelf houden.
   

Domein

Boeren waren horigen geworden:

• Horigen mochten het domein niet zonder toestemming van de heer verlaten: niet meer vrij.
• Horigen moesten zelfs toestemming vragen om te trouwen.
• Horigen moesten pacht betalen: deel van de opbrengst afstaan aan de heer voor gebruik van het land.
• Horigen moesten herendiensten verrichten. 
  

Herendiensten

• een of twee dagen per week op het land van de heer werken, bijv. ploegen.
• hoeve van de heer onderhouden, bijv. hek repareren.
  

Hofstelsel

Dit hele stelsel van heren, horigen en herendiensten noemen we het hofstelsel.

Alles draaide om het hof (de hoeve) van de heer.

Vrije boeren

• Niet alle boeren waren horigen geworden.
• Sommige boeren waren nog vrij.
• Zij hadden eigen grond.
• Als vrije boer moest je verplicht meevechten in het leger van de koning.
• De wapens moest jezelf betalen.
  

Heren

• Frankische koningen beloonden hun belangrijkste krijgers vaak met één of meerdere domeinen.
• Met de opbrengsten daarvan konden deze heren hun familie onderhouden en de koning als soldaat bijstaan in oorlogstijd.
• De heren hadden voorrechten: hoefden geen tienden (10% van de oogst) aan de kerk te betalen. 
  

Heren

Heren hadden ook heerlijke rechten: rechten die horigen niet hadden, zoals duiven eten of jagen op woeste gronden.

Wat zijn de gevolgen van het verdwijnen van het West-Romeinse Rijk? Noem er 1

Wie was de baas van een domein?

1. Een horige
2. Een vrije boer
3. Een heer
4. De Romeinse keizer

Waaruit bestond een domein?

1. Vroonland
2. Hoeveland
3. Woeste gronden
4. Alle antwoorden zijn juist.

Hoeveland is het gedeelte van het domein...

1. waarop de heer woonde
2. waarop de horigen woonden

In het hofstelsel:

1. geeft de heer bescherming aan de horige
2. moesten horigen herendiensten verrichten
3. geeft de horige een deel van de opbrengst van het land aan de heer
4. helpt de heer de horige op het land tijdens de oogsttijd

Het hofstelsel had als voordeel dat 'hij' zelf niet op het land hoefde te werken.

Wie is in bovenstaande zin 'hij'?

1. Een horige
2. Een heer

Hoe noemen we de klusjes die de horige moest doen voor de landheer?

1. Slavenarbeid
2. pacht
3. klusjes
4. herendiensten

Wat zijn herendiensten?

1. Zo af en toe eens op bezoek gaan bij de heer
2. Klusjes doen voor de heer of het klooster
3. Gratis op het land van de heer wonen
4. Bescherming geven aan de horigen

Deze boer moest veel herendiensten doen en mocht niet van het domein af:

1. Horige boer
2. Vrije boer

Welke plicht had een vrije boer?

1. In oorlogstijd op het land van de koning werken
2. In oorlogstijd in het leger van de koning vechten

Heren hadden voorrechten.
Noem er 1

Schrijf 2 dingen op die je vandaag geleerd hebt.

Wat vind je nog lastig?

Aan de slag

Wat? Eerst ga je de tekst van par. 4.3  lezen  en daarna maak je de opdr. van par. 4.3 tot de toepassingsopdracht.

Hoe? Alleen 

Hulp? Bij je buurman/buurvrouw. Kom je er samen niet uit? Dan bij je docent. 

Tijd? Tot het einde van de les. 

Klaar? Dan ga je de toepassingsopdracht maken. Daarna werk je de leerdoelen uit van par. 4.3. Je kunt ook de TestJezelf maken in SOM.