Herhaling erfelijkheid

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Herhaling erfelijkheid les 1

Boek doornemen en herhaling lessonup (volgende les verder en leren)

Je hebt geleerd dat chromosomen in paren voorkomen. Genen komen hierdoor ook in paren voor. Één genenpaar bevat de informatie voor één erfelijke eigenschap.

= volgorde van de bouwstenen

Allelen

Allel: enkelvoudig gen van een genenpaar

Genenpaar = allelenpaar. Bevat informatie voor één erfelijke eigenschap.

Twee verschillende = heterozygoot

Twee dezelfde = homozygoot

Noteren van een kruising

P 

Geslachtscellen 

Schema

Bijvoorbeeld

P:  Aa en Aa

Geslachtscellen :
A of a en A of a

Schema:        A        a

                    A    AA     Aa

                    a    Aa      aa

Intermediaire genen noteren

X-chromosomale overerving

- Zonen krijgen het x-chromosoom altijd van hun moeder

- Dochters krijgen altijd een x-chromosoom van hun vader en een van hun moeder

Kruisingsregel x-chromosomale overerving:

'zieke dochters hebben zieke vaders'

Bloedgroepen

Bloedgroepen is een bekend voorbeeld van multiple allelen. 

Multiple allelen komen voor op autosomale genen (lichaamscellen). 

Want een kanarie met een kuif moet een K hebben, twee K (KK) betekent 2x de lethale factor. 

Dihybride kruising: er wordt gekeken naar 2  verschillen genen

B = bruine ogen    b = blauwe ogen 

XA = normaal

Xa = kleurenblind

Gekoppelde genen

Twee genenparen kunnen op andere
chromosomenparen liggen = onafhankelijke
overerving 

Twee genenparen kunnen ook op hetzelfde
chromosomenpaar liggen = gekoppelde overerving

Door de koppeling zien we dat beide ouders nu maar 2 mogelijke typen geslachtscellen kunnen maken 

biologiepagina.nl

DNA: 4 verschillende nucleotiden (bouwstenen)

A     Adenine
T     Thymine
G      Guanine
C     Cytosine

Vaste basenparing: 

A altijd tegenover T

C altijd tegenover G

Fosfaatgroep

Stikstofbase

desoxyribose

Nucleotide: fosfaatgroep + desoxyribose + stikstof base

Stikstofbasen: Adenine, thymine, guanine of cytosine

Nucleotideketen

Genregulatie

Niet alle genen staan ''aan'' in een cel. 

Een gen over huidkleur is niet actief in de cellen van de lever.

Het aan/uitzetten van genen noem je genregulatie.

Wanneer een gen ''aan'' staat produceert het eiwitten (enzymen), dit noem je genexpressie.  

Genexpressie kan veranderen door milieuomstandigheden.

bouw van eiwit

"kralenketting" van aminozuren

 20 verschillende aminozuren

Eiwit wordt gemaakt  in ribosomen

Coderend en niet-coderend DNA

Functie van junk DNA

Complete set DNA (coderend en niet-coderend) = het genoom. 

Niet-coderend DNA hoort niet tot het genotype, maar wel tot het genoom. 

Genomica = studie van genomen. 
DNA-sequencing = de nucleotide volgorde van een genoom in kaart brengen

DNA-microarray = onderzoeksmethode om de functie van genen te achterhalen.

Effecten mutaties (negatief)

Effect hangt af van de plaats.

Geslachtscel, bevruchte eicel of cel van embryo-> groot effect.

Lichaamscel meestal weinig effect.

Een fruitvlieg met een zwart lichaam wordt gekruist met een fruitvlieg met een grijs lichaam. Alle individuen van de F1 zijn grijs. Deze F1-individuen worden onderling gepaard.
Van de 113 individuen van de F2 zijn er 84 grijs en 29 zwart.

Hoeveel van de 84 grijze individuen van de F2 zullen er, naar verwachting, heterozygoot zijn?

1. 28
2. 42
3. 56
4. Alle 84

Bij bijen is de koningin (het vruchtbare wijfje) diploïd, de dar (het mannetje) is haploïd. Bij kruising van een donkerbruine koningin met een donkerbruine dar ontstaan wijfjes, die alle donkerbruin zijn; van de mannetjes is 50% donkerbruin en 50% lichtbruin. Het dominante allel wordt weergegeven door E.

Wat zijn de genotypen van de donkerbruine koningin en de donkerbruine dar (P) in deze kruising?

1. EE en e
2. Ee en e
3. Ee en E
4. ee en E

biologiepagina.nl