Cursus 6-Formuleren- § 3b Variatie in zinsopbouw

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Vorige les

We've played this game befor

   Formuleren          blz. 238

§ 3 Variatie in     zinsgebruik

We've played this game before

Wat gaan we doen?

Planning doornemen (2 min)

Formuleren § 3 (40 min)

*Variatie in zinsopbouw*

Podcastopdracht vragen? (5 min)

Fictie

Podcast

Leesvaardigheid

§1 t/m 6

Toetsen:

Fictie

Podcast

Leesvaardigheid

Telt 3x mee

In de toetsweek

I LIKE YOU!

 Lesdoel

Aan het einde van deze les kan ik :

leren verschillende manieren van zinsopbouw te gebruiken om mijn schrijfvaardigheid te verbeteren.

Wat is het belang van variatie in zinsopbouw?

Het gebruik van verschillende zinsstructuren maakt de tekst levendiger en interessanter.

Geef een paar voorbeelden van teksten met een monotone zinsopbouw versus een tekst met variatie.

Wat is het belang van variatie in zinsopbouw?

Lees de volgende tekst:

Een glazenwasser uit Leeuwarden heeft gisteren een geweldige vondst gedaan. De man was zijn ronde aan het doen. Hij klom met een emmertje sop de ladder op bij het eerste huis in de straat. Hij zag op de vensterbank een gouden ketting liggen met een hangertje eraan. De bewoonster van het huis bleek die ketting al tijden kwijt te zijn. Het sieraad had grote emotionele waarde voor de vrouw. Ze was erg blij dat het nu teruggevonden was. Ze beloonde de glazenwasser met een lekker kopje koffie.

 

Wat is het belang van variatie in zinsopbouw?

In deze tekst hebben alle zinnen precies dezelfde volgorde: 

onderwerp (O) – persoonsvorm (P) – andere zinsdelen (A). 

Dat maakt de tekst saai. Daarom is niet alleen variatie in woordkeuze nodig, maar ook variatie in zinsopbouw: de volgorde van de zinsdelen. Zo kun je woorden extra aandacht geven, bijvoorbeeld door ze vooraan de zin te zetten.

Wat is het belang van variatie in zinsopbouw?

Zo varieer je in zinsopbouw:

Kies naast OPA ook de volgorde APO: 

ander zinsdeel – persoonsvorm – onderwerp.

Maak nu en dan een vraagzin (POA): 

persoonsvorm – onderwerp – ander zinsdeel?

Gebruik in teksten waar dat kan, zoals instructies en advertenties, ook de gebiedende wijs (PA). De zin begint dan met de persoonsvorm en bevat geen onderwerp.

Wat is het belang van variatie in zinsopbouw?

Vergelijk onderstaand voorbeeld met de eerste tekst. 

Het aantal zinnen is teruggebracht van acht naar zes. Daarvan beginnen er nu drie met een ander zinsdeel dan het onderwerp. Dat andere zinsdeel is onderstreept.

Wat is het belang van variatie in zinsopbouw?

*Een tekst met variatie in zinsopbouw*

Gisteren heeft een glazenwasser uit Leeuwarden een geweldige vondst gedaan. De man was zijn ronde aan het doen en klom met een emmertje sop de ladder op bij het eerste huis in de straat. Daar zag hij op de vensterbank een gouden ketting liggen met een hangertje eraan. De bewoonster van het huis bleek die ketting al tijden kwijt te zijn. Vanwege de grote emotionele waarde van het sieraad was de vrouw erg blij dat het nu teruggevonden was. Ze beloonde de glazenwasser met een lekker kopje koffie.

Wat is het belang van variatie in zinsopbouw?

*Een tekst met monotone zinsopbouw*

Een glazenwasser uit Leeuwarden heeft gisteren een geweldige vondst gedaan. De man was zijn ronde aan het doen. Hij klom met een emmertje sop de ladder op bij het eerste huis in de straat. Hij zag op de vensterbank een gouden ketting liggen met een hangertje eraan. De bewoonster van het huis bleek die ketting al tijden kwijt te zijn. Het sieraad had grote emotionele waarde voor de vrouw. Ze was erg blij dat het nu teruggevonden was. Ze beloonde de glazenwasser met een lekker kopje koffie.

 

Activiteit 1: Zinsstructuren (15 minuten)

*Uitleg*

Bespreek verschillende soorten zinnen:

Korte zinnen: "De hond blaft."

Lange zinnen: "De hond blaft omdat hij een kat ziet die over de tuin loopt."

Zinnen met bijwoorden: "De hond blaft luid."

Zinnen met bijvoeglijke naamwoorden: "De grote, bruine hond blaft."

Leg uit wat samengestelde zinnen zijn en hoe je ze kunt gebruiken.

Oefening 1: Zinnen herschrijven (15 minuten)

*Uitleg*

Oefening 1: Zinnen herschrijven (15 minuten)

Geef de leerlingen een paar simpele zinnen. Vraag hen om deze zinnen te herschrijven met variatie in zinsopbouw. Bijvoorbeeld:

Origineel: "Het regent."

Herschreven: "Tijdens de regenbuien blijf ik liever binnen."

Laat de leerlingen hun herschreven zinnen delen met een klasgenoot.

Oefening 2: Zinsstructuur bingo (20 minuten)

*Uitleg*

Maak bingokaarten met verschillende zinsstructuren (bijvoorbeeld: "Gebruik een samengestelde zin", "Voeg een bijwoord toe", "Begin met een bijvoeglijk naamwoord").

Laat de leerlingen in groepen werken en bingo spelen door zinnen te schrijven die passen bij de zinsstructuren op hun kaart.

Creatieve schrijfopdracht (15 minuten)

Vraag de leerlingen om een kort verhaal of een beschrijving te schrijven (ongeveer 150 woorden) waarin ze verschillende zinsstructuren gebruiken. Moedig hen aan om creatief te zijn en de variatie die ze hebben geleerd toe te passen.

Geef ze de opdracht om minstens vijf verschillende zinsstructuren te gebruiken.

Aan de slag

Creatieve schrijfopdracht (15 minuten)

Afronding en feedback (5 minuten)

Vraag een paar leerlingen om hun verhaal of beschrijving voor te lezen.

Geef positieve feedback en bespreek wat goed ging en waar ze nog aan kunnen werken.

Wat gaan we doen?

Planning doornemen (2 min)

Formuleren§ 4

Vragen podcastopdracht? (5 min)

Uitleg podcastopdracht

Podcast maken:

In tweetallen

4-6 minuten

Opdracht + beoordeling staat in Magister > opdrachten

Inleverdatum:  mei 2025

We gaan een paar afleveringen klassikaal beluisteren!

 Lesdoel

Aan het einde van deze les kan ik :

leren verschillende manieren van zinsopbouw te gebruiken om mijn schrijfvaardigheid te verbeteren.

Volgende les

Volgende les:

Cursus 6 Formuleren

§ 4 Voorbeelden gebruiken

Differentiatie

Voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, kunnen meer voorbeelden en begeleiding bij het herschrijven van zinnen worden gegeven.

Uitdagende zinnen of teksten voor snel werkende leerlingen om nog meer variatie toe te voegen.

Huiswerk

Laat de leerlingen een kort verhaal schrijven van 250 woorden met een duidelijke variatie in zinsopbouw. Vraag hen om het verhaal in te leveren bij de volgende les.

Evaluatie

Observeer de leerlingen tijdens de oefeningen en geef feedback op hun schrijfopdrachten. Evalueer hun begrip van zinsvariatie aan de hand van de creativiteit en variatie in hun verhalen.

Hier zijn enkele veel voorkomende synoniemen voor verschillende woorden:

1. **Mooi**: aantrekkelijk, prachtig, schitterend

2. **Snel**: vlug, rap, gauw

3. **Belangrijk**: essentieel, cruciaal, significant

4. **Groot**: aanzienlijk, omvangrijk, dilatant

5. **Klein**: mini, klein van stuk, smal

6. **Vriend**: kameraad, maat, vriend(in)

7. **Zeggen**: verklaren, mededelen, uiten

8. **Leren**: studeren, onderwijzen, inprenten

9. **Gelukkig**: blij, tevreden, vreugdevol

10. **Slecht**: slecht, ongunstig, negatief

Hier zijn enkele veel voorkomende verwijswoorden. 

Deze verwijswoorden worden vaak gebruikt om naar personen, zaken of situaties te verwijzen in teksten.

waarvan

waarnaar

waarmee

waarlangs

welke

elk

alles

niets

sommige

anderen:

hij     

zij

het

deze

die

dit

dat

wie

wat

waar

Hier zijn enkele veel voorkomende synoniemen voor verschillende woorden:

Een synoniem voor "positief" is "gunstig", "optimistisch", ''pluspunten'', "voordelig" of "bemoedigend".

Een synoniem voor "negatief" is "onvoordelig'', "slecht", "nadelig" of "ongewenst", ''vervelend'' of ''minpunten''.

Cursus 6-Formuleren- § 7

Zie werkboek blz. 246

Materialen

Voorbeelden van teksten met variatie in zinsopbouw

Werkbladen met zinnen om te herschrijven

Bingo kaarten met zinsstructuren

Pen en papier voor de schrijfopdracht

Materialen

| Ik ga naar de winkel | Hij leest een boek | Wij spelen buiten | Zij maakt een tekening | Jij hebt een huisdier |

|----------------------|---------------------|---------------------|------------------------|-----------------------|

| De kat ligt op de mat| Het regent vandaag | Ik eet een appel | Hij schrijft een brief | Wij kijken een film |

| Zij zingt een lied | Jij fietst naar school| De hond blaft hard | Het is een mooie dag | Ik drink water |

| Hij danst op muziek | Wij gaan op vakantie | Zij bakt een taart | Jij leert Nederlands | De kinderen spelen in de tuin |

Je kunt de zinnen in de vakjes randomiseren voor verschillende kaarten, zodat elke deelnemer een unieke kaart heeft. Veel plezier met het spelen van bingo!

Je kunt de bovenstaande zinnen gebruiken om een bingo kaart te maken. Een standaard bingo kaart heeft 5x5 vakjes. Hier is een voorbeeld van hoe je een kaart kunt indelen:

Materialen

Bingo Zinnen

Ik ga naar de winkel.

Hij leest een boek.

Wij spelen buiten.

Zij maakt een tekening.

Jij hebt een huisdier.

De kat ligt op de mat.

Het regent vandaag.

Ik eet een appel.

Hij schrijft een brief.

Wij kijken een film.

Zij zingt een lied.

Jij fietst naar school.

De hond blaft hard.

Materialen

Het is een mooie dag.

Ik drink water.

Hij danst op muziek.

Wij gaan op vakantie.

Zij bakt een taart.

Jij leert Nederlands.

De kinderen spelen in de tuin.

Bingo Kaart Voorbeeld

Je kunt de bovenstaande zinnen gebruiken om een bingo kaart te maken. Een standaard bingo kaart heeft 5x5 vakjes. Hier is een voorbeeld van hoe je een kaart kunt indelen: