2.5 Het Midden-Oosten tussen Oost en West

• geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Het Ottomaanse Rijk

in 1683

Het verval van het Ottomaanse Rijk

Grote problemen voor het Ottomaanse Rijk in de 19e eeuw:

• Groeiend nationalisme van volken binnen het rijk: willen onafhankelijk zijn               
• Europese landen azen op het                    MiddenOosten: om economische- (olie,  Suezkanaal), politieke- (machtsuitbreiding), en godsdienstige redenen (Bijbelse gebeurtenissen vonden hier plaats)
  

• Voor Groot-Brittannië geldt ook: het Suezkanaal was 'de navelstreng van het Britse Rijk', de snelste route naar hun kolonie India.

De Eerste Wereldoorlog

Belofte maakt schuld... (1)

• Het Ottomaanse Rijk probeert zichzelf staande te houden tegen de invloeden van Frankrijk en Groot-Brittannië en kiest daarom de kant van Duitsland en Oostenrijk-Hongarije (Centralen)

• Hiermee wordt het Ottomaanse Rijk ook een vijand van Groot-Brittannië

Belofte maakt schuld... (2)

• Groot-Brittannië kan elke hulp (geld, goederen en soldaten) in het gebied goed gebruiken...

• ...en gaan dingen beloven aan verschillende groepen in de regio.

1915: McMahon-Hussein-correspondentie

Britten beloven, als ze helpen de Turken te verslaan, onafhankelijkheid voor de Arabieren

1917: Balfour-verklaring

Britten beloven de Joden, een Joods nationaal tehuis, in ruil voor steun aan de Britten

...maar beloven het gebied ook aan zichzelf!

• 1916: Sykes-Picot-verdrag

• Frankrijk en Groot-Brittannië willen het gebied helemaal niet weggeven aan andere landen of volken: ze willen het zelf houden.

• De dubbele beloften uit 1915 en 1917, in combinatie met dit verdrag is de basis voor de huidige problemen in het Midden-Oosten

Ontstaan Saoedi-Arabië

• Hoessein (bondgenoot Britten) mocht over Arabisch schiereiland heersen.
• Hoessein verdreven door Saoed.
• Britten steunden daarna Saoed
• Ontstaan Saoedi Arabië.
• Eerst geen Britse interesse
  
• 1938 gigantische olievondsten in Saoedi-Arabië, gevolg Amerikaanse invloed.
  

Saoedi-Arabië

- 1938: Amerikaanse geologen vinden aardolie --> deal met koningshuis --> olie voor de VS, winst voor het koningshuis (zo'n 5000 leden) en militaire bescherming van de VS. 

- Tot de jaren '80 hebben Amerikaanse bedrijven veel invloed in Saoedi-Arabië. 

- De levensstijl van veel Saoedi's wordt als 'westers' gezien. 

Saoedi-Arabië

- Gijzelingsactie in Mekka door extremisten in 1979

- Groeiende weerstand tegen Amerikaanse aanwezigheid

--> 'De Ontwaking' --> familie Saoed voert strikte islamitische regels (volgens wahabisme) in --> o.a. sluiting bioscopen, verplichte sluier voor vrouwen, meer invloed van imams. 

Veel invloed op rest van het Midden-Oosten!

Islamitsch en westers

Na het Ottomaanse Rijk en WOI kwam er een nieuw Turkije door de leider Ataturk in 1923. 

Ataturk wilde een modern, wester land:

Europese invloeden in mode, techniek en kunst

Gelijke rechten voor mannen en vrouwen

Nieuwe rechtspraak

Nieuw alfabet 

Verbod op hoofddoeken in openbare gebouwen 

Iran

• Generaal Reza pleegde in Iran een staatsgreep en benoemde zichzelf tot sjah
  
  
• Hij wilde, net als Atatürk in Turkije had gedaan, een seculier land van Iran maken
  
  
• Orthodoxe moslims komen echter in verzet. In 1978/1979 breekt te Iraanse Revolutie uit en komt er een Islamitische staat

Reza Pahlavi was de stichter van de Pahlavi-dynastie en sjah van Iran

Waar ligt dat land ook alweer?