Gezonde slaap BBL

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Slapen

Zijn er vragen over de les van Maaike?

voorstellen Fleur

hoe heb jij vannacht geslapen?

niet zo fijn

redelijk

fijn

Waarom is slapen belangrijk voor jou?

Functies van slaap

• Ontspanning lichamelijk
• Ontspanning geestelijk
• Positieve invloed op de geheugen

Hoeveel uren slaap jij?

Hoeveel uur iemand slaapt, hangt af van ....??

1. Biologische Klok
2. Leeftijd
3. Tijdstip
4. Alle bovenstaande antwoorden

Hoeveel uur iemand slaapt, hangt af van...?

• Leeftijd
  
• Tijdstip dat men naar bed gaat
• Biologische klok

Wat gebeurt tijdens het slapen?

• Ademhaling en hartslag  wordt langzamer.
• Hersenactiviteit wordt minder.
• Het lichaam groeit.
• Lichaamstemperatuur wordt iets lager.
• Spieren ontspannen zich en herstellen.
• Stofwisseling wordt trager.
• Weefsels vernieuwen zich.

Mensen slapen 1/3 van hun leven

1. Waar
2. Niet waar

wat weet je over slaapproblematiek?

Slaap stoornissen

* Een slaapstoornis is een stoornis in het slaapwaakpatroon.

* Het is een medische aandoening, dus er kan een diagnose worden gesteld.

Ziektebeelden die bij slaapstoornissen horen zijn:

- Inslaapstoornis en/of Doorslaapstoornis

- Insomnie (slapeloosheid)

- Hypersomnie ( overmatige slaperigheid overdag)

- Slaapapneu( ademhaling tijdens de slaap regelmatig hapert 

of zelfs even stopt)

- Narcolepsie(zie filmpje)

- Rustelozebenen(onrust in je benen)

- Parasomnie 

Een normale en gezonde slaap 

bestaat uit 5 fasen

• fase 1: de inslaapfase
• fase 2: de lichte slaap
• fase 3: overgang naar de diepe slaap
• Fase 4: de diepste slaap
• fase 5: de remslaap

Alle slaapfasen samen vormen een slaapcyclus

Een slaapcyclus duurt ongeveer 90 tot 120 minuten. In een normale nacht wordt deze 4 à 5 keer doorlopen. Doorgaans word je na elke cyclus even wakker. Je lichaam checkt even of er geen pijnprikkels zijn, of je blaas niet te vol is en of de omgeving veilig is. Is er iets niet in orde, dan word je wakker om actie te ondernemen. Is alles in orde, dan slaap je terug in en begint de cyclus opnieuw.

Je slaapt, maar nog niet diep. Je wordt niet meer van elk geluid wakker, maar als je toch wakker wordt, heb je nog niet het gevoel dat je goed hebt geslapen. Deze fase duurt iets minder dan een uur.

Fase 3: de overgangsfase naar de diepe slaap

Je ademhaling wordt regelmatig, je hartritme daalt en je spieren ontspannen. Deze fase duurt een 5-tal minuten.

Fase 4: de diepe slaap

Als je nu wakker wordt, voel je je verward en heb je tijd nodig om je te realiseren waar je bent. Deze fase duurt iets minder dan 20 minuten en zorgt voor fysieke rust.

De REM-slaap

De REM-slaap volgt na de diepe slaap en wordt ook de droomslaap genoemd. REM staat voor Rapid Eye Movement omdat de ogen tijdens deze fase voortdurend bewegen. Hartritme en ademhaling zijn in deze fase onregelmatig. Je spieren zijn totaal ontspannen en je bloeddruk stijgt. Tijdens de REM-slaap gebeurt de verwerking van gegevens en worden bepaalde zaken opgeslagen in ons langetermijngeheugen. Het is ook de fase van het emotionele herstel. Omdat je lichaam volledig in rust is en je brein tegelijk op volle toeren draait, spreekt men van de paradoxale slaap. Deze fase duurt ongeveer 20 minuten. Doorgaans word je nadien even wakker, maar te kort om het je te herinneren, vooraleer de cyclus opnieuw begint met de inslaapfase.

Fase 1: inslaapfase

Je zweeft tussen waken en slapen. Je ogen vallen toe, de hersenactiviteit neemt af. Dit duurt een paar minuutjes.

Fase 2: lichte slaap

Je slaapt, maar nog niet diep. Je wordt niet meer van elk geluid wakker, maar als je toch wakker wordt, heb je nog niet het gevoel dat je goed hebt geslapen. Deze fase duurt iets minder dan een uur.

 

De REM-slaap

De REM-slaap volgt na de diepe slaap en wordt ook de droomslaap genoemd. REM staat voor Rapid Eye Movement omdat de ogen tijdens deze fase voortdurend bewegen. Hartritme en ademhaling zijn in deze fase onregelmatig. Je spieren zijn totaal ontspannen en je bloeddruk stijgt. Tijdens de REM-slaap gebeurt de verwerking van gegevens en worden bepaalde zaken opgeslagen in ons langetermijngeheugen. Het is ook de fase van het emotionele herstel. Omdat je lichaam volledig in rust is en je brein tegelijk op volle toeren draait, spreekt men van de paradoxale slaap. Deze fase duurt ongeveer 20 minuten. Doorgaans word je nadien even wakker, maar te kort om het je te herinneren, vooraleer de cyclus opnieuw begint met de inslaapfase.

Fase 3: de overgangsfase naar de diepe slaap

Je ademhaling wordt regelmatig, je hartritme daalt en je spieren ontspannen. Deze fase duurt een 5-tal minuten.

Fase 4: de diepe slaap

Als je nu wakker wordt, voel je je verward en heb je tijd nodig om je te realiseren waar je bent. Deze fase duurt iets minder dan 20 minuten en zorgt voor fysieke rust.

wat is het uitgangspunt van jullie nachtdienst tegenwoordig t.a.v slaap?

Voorwaarden voor een goede slaap

Gelukkig kunnen we voorwaarden scheppen om goed slapen te bevorderen.

Slaaphygiëne

Wat voor klachten zouden de slaap kunnen verstoren?

Klachten die de slaap verstoren

Pijn

Honger en dorst

Gedwongen houding

Psychische klachten

Factoren die de slaap beïnvloeden

 leeftijd, 

voeding, 

omgevingsfactoren en 

verstoring van de biologische klok 

De in- en doorslaapstoornissen kunnen ontstaan door lichamelijke en psychische oorzaken. Lichamelijke factoren als snurken, 

het slaapapneusyndroom, 

rusteloze benen, 

spiertrekkingen en diverse ziekteverschijnselen kunnen de normale slaap verstoren . Bij psychische oorzaken staan vooral stress, angst, verwardheid, depressie en het posttraumatisch stresssyndroom op de voorgrond.  

In de meeste gevallen gaan nachtmerries over...

1. Hulpeloosheid
2. Achtervolgt worden
3. Vallen
4. Controle verliezen

Leg uit hoe je het dag- en nachtritme bewaakt van een cliënt

 interventies; bevorderen van slaap

• Zorgplan (wensen en gewoonten). 
• Observeren
• Warmte toedienen
• Goede activiteitprogramma overdag (dagindeling)
• Beweging
• Voeding
• Omgeving

Licht en donker. De pijnappelklier in ons brein reageert op licht en donker en scheidt het slaaphormoon melatonine af waardoor je slaperig wordt. Bij licht stopt de aanmaak van melatonine en bij donker start de aanmaak. Zorg voor voldoende daglicht overdag. Schemering maakt slaperig dus doe binnen de daglichtlampen aan. Maak het in de nacht volledig duister.

Bang in het donker? Dan kan een oranje nachtlampje troost bieden zonder de aanmaak van melatonine te verstoren. Probeer vlak voor het slapen het felle licht van een laptop of mobiel te vermijden.

Bewegen en eten. Ook belangrijk: zorg voor voldoende beweging overdag, dat bevordert de slaap. En eet voor het slapen gaan geen zware maaltijden of alcohol.

Gezonde bedtijden. 

Mijn cliënten hebben een gezonde slaap hygiëne

mee eens

niet mee eens

Signalen en slaapverstoorders

Korte lontjes, depressiviteit, verminderde motoriek, valincidenten, verminderde concentratie en slechtere communicatie kunnen aanduidingen zijn dat iemand slecht slaapt. Bij Sherpa vonden ze door metingen de volgende slaapverstoorders:

• weinig beweging,
  
• slechte verlichting,
• te lang op bed liggen,
  
• reflux,
  
• mensen met pijn (pijn wordt in de nacht vaak niet gemeten)
• epilepsie,
• apneu of ademhalingsgerelateerde problemen,
• mensen die heel veel medicatie kregen (bijwerkingen),
• mensen die niet alleen durfden te zijn.

Langer zonder voedsel dan zonder slaap

30% van ons leven brengen we slapend door. Iedereen doet het en iedereen heeft er ervaring mee. Als slapen niet zo belangrijk was, zou de natuur er niet zoveel plaats voor hebben ingeruimd. Het is zelfs aangetoond dat je langer zonder voedsel kan, dan zonder slaap. Bij mensen met een verstandelijke beperking heeft 60% te maken met slaapproblemen. Bij kinderen met een verstandelijke beperking is dit 80% en bij mensen met een ernstige meervoudige beperking zelfs 100%. Het behoeft dan ook geen verdere uitleg dat aandacht voor slaap, zeker in de zorg, belangrijk is!

Door slecht slapen verminderd:

• datgene wat je moet onthouden​
  
• 
  het concentratievermogen​ 
• 
  het spraakvermogen ​ 
• 
  de reactiesnelheid​ 
• 
  de besluitvaardigheid​ 
• 
  het gevoel voor tijd en ruimte(planning)​ 
• 
  de fysieke gezondheid.​ 
• het vermogen om emoties te hanteren​

gebruiken cliënten bij jullie slaapmedicatie?

Slaapmiddelen zijn verslavend

1. Waar
2. Niet waar

Slaapmiddelen kalmeren en nemen angst weg

Er zijn inslaap en doorslaapmiddelen

Slaapmiddelen remmen epileptische aanval

Je hebt geen recept nodig voor slaapmiddelen. 

Slaapmiddelen: wat is niet waar?

1. kalmeren en nemen angst weg
2. remmen epileptische aanvallen
3. worden hooguit een maand voorgeschreven
4. werken verslavend

Slaapmiddelen ontspannen de...

1. Spieren
2. Zenuwen

Complicaties bij bedrust

Wat zouden complicaties kunnen zijn bij bedrust?

wat heb je geleerd van deze les?

Volgende week Palliatieve zorg en Pijn