VCA Hoofdstuk 4 vol

• vca
• MBO
• Studiejaar 1

Hoofdstuk 4

Gevaarlijke stoffen

behandeld

1. Gevaarlijke stoffen
2. Opname van gevaarlijke stoffen
3. Grenswaarde
4. Meten
5. Lekken
6. Veel voorkomende gevaarlijke stoffen
7. Zuurstof
8. Informatie over gevaren
9. Blootstellen voorkomen
10. Gezondheidstoezicht

Inleiding

Dit hoofdstuk gaat over gevaarlijke stoffen

Wat zijn gevaarlijke stoffen?

Hoe kunne gevaarlijke stoffen worden opgenomen in je lichaam?

Wat zijn veel voorkomende gevaarlijke stoffen?

en wanneer is zuurstof gevaarlijk? 

effecten van gevaarlijke stoffen

• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• evenwichtsstoornissen
• maagkrampen
• misselijkheid
• braakneigingen
• hartkloppingen
• benauwdheid
• wazig of dubbel zien
• allergische reacties

soorten vergiftiging

Acute vergiftiging

Chronische vergiftiging (langdurig blootstelling)

Monitoring tijds het werk

korte en lange tijd metingen uitvoeren

Acute vergiftiging

Je merkt een acute vergiftiging vrij snel tijdens of direct na de blootstelling

Bij koolstofmonoxide vergiftiging:

• hoofdpijn
• misselijk

Chronische vergiftiging

Bij langdurige en herhaaldelijke blootstelling aan een gevaarlijke stof

Bijvoorbeeld:

Oplosmiddelen

Zware metalen

Effecten merk je pas na langere tijd

Monitoring tijdens het werk

Doel van monitoring is om de kans op gezondheidsschade tijdens het werk in te schatten en te voorkomen

4.2 Opname van gevaarlijke stoffen

dat kan op 4 manieren:

• via de ademhalingsorganen : inademen van stof, gas, nevel of damp
• via de huid: door contact met oplosmiddelen of oplosmiddelen in verf
• via de mond: bijvoorbeeld door te eten of te drinken met vuile handen
• Door directe opname in je bloed: bijvoorbeeld door een open wond

Voorkomen

Je kunt opname van gevaarlijke stoffen voorkomen door:

• alleen te eten en te drinken in daarvoor bestemde ruimten
• vuile werkkleding uit te trekken voordat je bijv. naar de kantine gaat
• je handen en gezicht schoon te maken voordat je gaat eten of drinken 
• een wond zo snel mogelijk schoon te (laten) maken, te verzorgen en af te dekken
• de voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen te gebruiken die de huid ademhaling beschermen. De PBM's moeten in goede conditie verkeren

Omgevingsfactoren en productfactoren

De opname hangt af van:

• De vorm van de stof: vast, poeder, nevel, vloeibaar, damp of gas
• de giftigheid van de stof
• de concentratie van de stof in de lucht die je inademt
• de duur van blootstelling aan de gevaarlijke stof

Menselijke factoren

per persoon is dit verschillend:

• de fysieke inspanning: bij zwaar werk haal je dieper adem en krijg je meer binnen
• je conditie
• je gewicht
• je leeftijd
• de grootte van het blootgestelde huidoppervlak
• de dikte van de huid
• de gevoeligheid

4.3 Grenswaarde

MAC waarde: Maximaal aanvaarde concentratie

van Gas, damp, nevel of stof in de lucht

Zonder ziek van te worden

GRENSWAARDE

De grenswaarde is de maximale concentratie van een gevaarlijke stof als tijdgewogen gemiddelde over een referentieperiode, waaraan een werknemer blootgesteld mag worden

Meten!

Omdat:

• Veel gevaarlijke dampen of gassen geen geur hebben
• de reukgrens boven de toegelaten grenswaarde kan liggen
• je de geur van een gevaarlijke stof niet opmerkt, doordat een andere, ongevaarlijke stof nog harder stinkt
• het van je reukvermogen afhangt hoe goed je iets ruikt

Persoonlijke monitor

Spoort gassen op en geeft een waarschuwing.

Let op de volgende punten:

• Draag de persoonlijke monitor op borsthoogte, boven op je kleding
• test de persoonlijke monitor voor gebruik of controleer of de monitor getest is voor je hem gebruikt
• Zorg dat je weet wat je moet doen tijdens een alarm

Lekken

Lekken kunnen ongewild gevaarlijke situaties veroorzaken.

De risico kunnen zijn:

• Verspreiding van het product dat lekt in de ademlucht
• Risico van uitglijden
• milieuverontreiniging
• Risico van brand en explosies

Lekken

Kunnen op veel manieren ontstaan.

Denk maar aan:

• Slecht onderhoud aan de installatie
• Slecht gemonteerde flenzen
• Morsen en verdampen bij het overgieten of aftappen van vloeistoffen
• Beschadiging van installaties

Lekken

Voorkomen door:

• door regelmatig te controleren
• preventieve maatregelen

ontdekken van lekken:

• melden bij leidinggevende
• laten repareren
• gelekte product op een goede manier verwijderen

Veel voorkomende gevaarlijke stoffen

• Asbest
• organische oplosmiddelen
• Cyclische verbindingen 
• Zware metalen
• koolmonoxide
• huishoudmiddelen
• biologische stoffen
• cement
• kwartsstof

Asbest

is gevaarlijk door zijn kleine vezels.

Je mag pas aan het werk als de locatie asbest vrij is

Risico worden bepaald aan de hand van asbestinventarisatie 

Sprake van asbest

het werk onmiddelijk stilleggen

de operationeel leidinggevende en de opdrachtgever waarschuwen

De opdrachtgever laat een monster nemen om vast te stellen of het om asbest gaat.

Voorschriften asbest

Door blootstelling aan asbest kun je asbestose, asbestlongkanker of mesothelioom krijgen

waar kun je het tegenkomen?

• In warmte-isolatie
• bij flenzen en lagerafdichtingen
• in brandwerende dekens
• in remvoeringen
• in rioolbuizen
• in afdichtingsmateriaal
• als isolatie in elektrische apparatuur
• in dak- en wandbeplating
• in vloerbedekking
• in en achter bemetseling van fornuizen en ketels en bij constructies van bovengrondse tanks

Organische oplosmiddelen

Worden vaak van aardolie gemaakt:

terpentine, thinner, white spirit en wasbenzine.

Deze stoffen verdampen bij gebruik.

Blootstelling: Hoofdpijn

Cyclische verbindingen

zijn: benzeen, fenol, tolueen en xyleen

benzeen en fenol zijn giftig bij inademing en benzeen is kankerverwekkend

Zware metalen

Zijn:

• Lood
• kwik
• zink

inademen bij verbranding is heel giftig

Koolmonoxide

komt vrij bij onvolledige verbranding 

is geurloos

explosiegevaarlijk

verhindert zuurstof opname in je bloed

huishoudmiddelen

zijn:

verven en lakken

ontstoppingsmiddelen

afwasmiddelen

Biologische stoffen

Afvalverwerking en vervuilde grond: bacteriën en schimmels 

Landbouw, veehouderij en dierfokkerij: parasieten en ziekteverwekkers

Riolen en waterzuivering: ziekteverwekkende bacteriën

Farmaceutische industrie: gebruikt van ziekteverwekkers

Biotechnologische industrie: toepassen van organismen om nieuwe stoffen te ontwikkelen

Cement en Kwarts

Cement is een grondstof die irritatie aan de huid, luchtwegen en ogen kan veroorzaken

Kwarts zit in zand en in veel natuurlijke steensoorten

Bij slijpen en frezen komt kwartstof vrij. Dit stof komt in je longen terecht wat tot stoflongen kan veroorzaken

Zuurstof

buitenlucht bevat 21% zuurstof

te hoog zuurstof gehalte: verhoogt brand- en explosiegevaar >21%

te laag zuurstof gehalte: gebrek aan ventilatie <21%

• corrosie
• bacteriologische- en biologische reacties
• zuurstofverdringende gassen (stikstof)

bij een te laag zuurstofgehalte mechanische beluchting gebruikten

Informatie over gevaren

Etiketten moeten in ieder geval zijn vermeld:

• de naam van de stof
• het gevarenpictogram
• de risico's en gevaren (h-zinnen, H=hazard=gevaar)
• de preventiemaatregelen (P-Zinnen, P=Precaution = Voorzorg)
• de gegevens van de leverancier

belangrijk!!

H-zinnen geven bijzondere gevaren aan

P-zinnen geven bijzondere veiligheidsaanbevelingen aan

R= Risk = Risico

S= Safety = Veiligheid

gevarendiamant

Geeft op een eenvoudige manier de gevaren aan

Deze bestaat uit vier kleuren

Blauw: H=Health+gezondheid

Rood: F = Fire = Brand

Geel: R = reaction = reactie

Wit: specifieke gevaren

Cijfers

0 = zonder bijzonder gevaar

1 = weinig gevaar

2 = gevaarlijk

3 = zeer gevaarlijk

4 = uiterst gevaarlijk

Maatregel gevaarlijke stoffen

• Eliminatie: niet meer gebruiken
• vervanging: vervang de stof door een minder gevaarlijke stof
• aanpassing: gebruik bijvoorbeeld grondstof in tabletvorm i.p.v. poedervorm

Einde hoofdstuk 4