3.2 genenparen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.2 genenparen

Homozygoot en heterozygoot

Dominant en recessief

Genen weergeven

Recombinatie en mutatie

Tweelingen

leerdoelen:

• Je kunt beschrijven hoe dominante en recessieve allelen in het fenotype van een organisme tot uiting kunnen komen.
  
• Je kunt toelichten hoe door recombinatie nieuwe combinaties van allelen ontstaan.

planning:

1. terugblik
2. theorie bs2
   
3. opdr 16- 24 bvj 3.2

bs1. fenotype en genotype

leerdoelen:

• Je kunt beschrijven hoe dominante en recessieve allelen in het fenotype van een organisme tot uiting kunnen komen.
  
• Je kunt toelichten hoe door recombinatie nieuwe combinaties van allelen ontstaan.

planning:

1. terugblik
2. theorie bs2
   
3. opdr 16- 24 bvj 3.2

genotype

fenotype

karyogram

modificatie

gen

allel

aangeboren afwijking

Klinefelter syndroom

AaBb

erfelijke eigenschap

een variatie binnen een gen, bv. krullend haar

Erfelijke eigenschappen

Eigenschappen die niet erfelijk zijn

behaarde bladeren

bladeren die slap hangen

bladeren met stekels

blauwe ogen

extreem gespierd lichaam

een litteken

een wipneus

kort haar

het extra zware lichaam van een sumoworstelaar

krulhaar vanaf de geboorte

bs2. genenparen

leerdoelen:

• Je kunt beschrijven hoe dominante en recessieve allelen in het fenotype van een organisme tot uiting kunnen komen.
  
• Je kunt toelichten hoe door recombinatie nieuwe combinaties van allelen ontstaan.

planning:

1. terugblik
2. theorie bs2
   
3. opdr 16- 24 bvj 3.2

Locus

Chromosomen komen voor in paren. De plaats van een gen op het chromosoom, noem je een locus (meervoud loci).

Een gen is het stukje DNA dat codeert voor een of meer eigenschappen

Allelen

Genen hebben verschillende varianten (allel/allelen), bijv. het allel voor zwart haar of het allel voor blond haar.

Deze allelen kunnen in verschillende combinaties voorkomen

Genotypes

Homozygoot dominant (BB)

Heterozygoot (Bb)

Homozygoot recessief (bb)

Wat is het fenotype/genotype?

Het allel voor welke oogkleur is dominant?

Genotypen noteren

Dominant allel - hoofdletter

Recessief allel - kleine letter

BB = homozygoot dominant

Bb = heterozygoot

bb = homozygoot recessief

Dominant en recessief

Een dominant allel zie je altijd terug in het fenotype (ook als er maar één dominant allel is).

Dominante allel: HOOFDLETTER

Recessieve allel: kleine letter

Drager

Een heterozygoot is een drager van het recessieve allel.

Dat kan bijv. voor een gen zijn dat codeert voor de haarkleur, maar ook voor een gen dat leidt tot een ziekte.

Intermediair fenotype

Intermediair fenotytpe:

beide allelen komen tot uiting in het fenotype

Maar... Soms zijn twee genen even sterk.

We praten dan niet van dominant / recessief

 maar van een intermediair fenotype.

Onvolledig dominant

• Oogkleur
• Het recessieve allel komt een beetje tot uiting in het fenotype
• Allel voor bruine ogen is onvolledig dominant

 Codominantie

Bij codominantie komen de eigenschappen van beide dominante allelen volledig tot uiting.

Beide allelen worden aangegeven met een hoofdletter en een variantsaanduiding:

Rood: A^r  en Geel: A^g

Onvolledig dominant

Intermediair 

Genetica

In de genetica 

(= erfelijkheidsleer) worden genen aangegeven met letters.

Hiermee kun je bijv. voorspellingen doen over de erfelijke eigenschappen van nieuwe generaties.

Recombinatie

Recombinatie is het herverdelen van erfelijke eigenschappen enleidt tot genetische variatie onder nakomelingen.

Genetische variatie is belangrijk voor het overleven van een soort.

Het Genotype AA betekent?

1. Heterozygoot
2. Homozygoot recessief
3. Homozygoot dominant

Homozygoot

Heterozygoot

Dominant

Reccessief

Intermediair

2 gelijke genen voor één eigenschap

2 ongelijke genen voor 1 eigenschap

overheersend gen van een paar

onderdrukt gen van een genenpaar

Beide genen zijn even sterk, komen beiden naar voren in fenotype

verwerken

Maak in BvJ: Opdrachten 16 t/m 24

Gebruik de theorie op blz. 196 - 201

Je mag samenwerken.

klaar? Bestuderend lezen bs3 'monohybride kruisingen'

leerdoelen:

• Je kunt beschrijven hoe dominante en recessieve allelen in het fenotype van een organisme tot uiting kunnen komen.
  
• Je kunt toelichten hoe door recombinatie nieuwe combinaties van allelen ontstaan.

planning:

1. terugblik
2. theorie bs2
   
3. opdr 16- 24 bvj 3.2

planning

biobits maakbare mens erfelijke ziekten

quizlet live met begrippen?

Genetica - erfelijkheidsleer

Zoek in 3.1 de betekenis  van de volgende begrippen:

1. genotype                              7. modificatie

2. fenotype                               8. aangeboren afwijking

3. karyogram                            9. genexpressie

4. gen                                          10. Klinefelter syndroom

5. genoom

6. allel