1v - grammatica zd - uitleg naamwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica zinsdelen

Naamwoordelijk gezegde

Lesinhoud

Leerdoelen

Uitleg naamwoordelijk gezegde

Samen oefenen ng

Lesafsluiting

Extra uitleg/zelfstandig werken

Leerdoelen

Na deze les weet je het verschil tussen een werkwoordelijk en een naamwoordelijk gezegde

Je kunt het werkwoordelijk gezegde in een zin aangeven

Je kunt het naamwoordelijk gezegde in een zin aangeven

Het gezegde

• is wat de zin zegt.

• kan werkwoordelijk of naamwoordelijk zijn.

mama slapen

papa lopen

hondje blaffen

zusje springen

ikke eten

opa lief

hondje stout

banaan geel

kiwi lekker

zusje moe

Welk verschil zie je tussen deze rijtjes?
mama slapen | opa lief
hondje blaffen | banaan geel
zusje springen | kiwi lekker

mama doet slapen

papa doet lopen

hondje doet blaffen

zusje doet springen

ikke doet eten

opa is lief

hondje is stout

banaan is geel

kiwi is lekker

zusje is moe

In alle talen op de wereld

Twee soorten zinnen:

Zinnen waarin iemand iets doet.

Zinnen waarin iemand iets is.

Even testen! Doen of zijn?
Mijn zusje schreeuwt hard.

1. doen
2. zijn

Even testen! Doen of zijn?
Mijn broer blijkt een slimmerd te zijn.

1. doen
2. zijn

Even testen! Doen of zijn?
Oma bakt taarten.

1. doen
2. zijn

Even testen! Doen of zijn?
Mijn vader is leraar geworden.

1. doen
2. zijn

Werkwoordelijk gezegde

• Zinnen waarin het onderwerp iets doet (lopen, fietsen, eten)
• Bestaat uit alle werkwoorden in de zin (+ aan het...  te...)
• Het belangrijkste werkwoord is het zelfstandig werkwoord
• (TIP: Welk werkwoord zou je tekenen?)
• Alle andere werkwoorden zijn hulpwerkwoorden
• Ik zou eigenlijk buiten moeten gaan wandelen.

Naamwoordelijk gezegde

• Zinnen die gaan over iets zijn (een eigenschap of kenmerk van het onderwerp)
• Heeft een werkwoordelijk deel en een naamwoordelijk deel
• Het werkwoordelijk deel bevat alle werkwoorden uit de zin.
• Het [naamwoordelijk deel] bevat een naamwoord (zn of bvn).
  
• Mama is [lief].
• Zij heeft altijd al [docent Nederlands] willen worden.

Voorbeeldzin

De schilder heeft de muur grijs geverfd.

1e vraag, is dit een doen of zijn betekenis?

Voorbeeldzin

De schilder heeft de muur grijs geverfd.

1e vraag, is dit een doen of zijn betekenis?

Inderdaad: verven dat doe je, dus een doen betekenis.

Je noteert dan het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden uit de zin: heeft geverfd = het werkwoordelijk gezegde

Voorbeeldzin

De muur in de huiskamer blijkt grijs.

1e vraag, is dit een doen of zijn betekenis?

Voorbeeldzin

De muur in de huiskamer blijkt grijs.

1e vraag, is dit een doen of zijn betekenis?

Inderdaad: Dat is een 'zijn' betekenis, dus je noteert het naamwoordelijk gezegde.

werkwoordelijk deel: blijkt

naamwoordelijk deel: [grijs]

hele naamwoordelijk gezegde: blijkt [grijs]

koppelwerkwoorden

Het belangrijkste werkwoord in een zin met een naamwoordelijk gezegde noem je een koppelwerkwoord. Het 'koppelt' de toestand of eigenschap aan het onderwerp van de zin.

(mama lief, peuterzinnetje) (Mama is lief)

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen (heten, dunken en voorkomen)  ZWoBBeLS HDV 

(Mama is lief, mama blijft lief, mama lijkt lief, mama wordt lief)

Aan de slag!

Wat voor een gezegde?
Nederlanders besteden het grootste deel van hun vrije tijd aan mediagebruik.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Wat voor een gezegde?
In de vrije tijd zijn vooral televisiekijken en internetten populair.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Noteer het complete naamwoordelijk gezegde van deze zin (alle werkwoorden en het naamwoordelijk deel):
Mijn moeder is altijd een fanatieke supporter geweest.

Het goede antwoord

Mijn moeder is altijd een fanatieke supporter geweest.

Mijn moeder is altijd een fanatieke supporter geweest.
                      pv/wd (Mijn moeder was altijd....etc.)     wd

Mijn moeder | is | altijd | een fanatieke supporter | geweest.

naamwoordelijk gezegde: is [een fanatieke supporter] geweest
                                                            [nd: naamwoordelijk deel]

Noteer het complete naamwoordelijk gezegde van deze zin (alle werkwoorden en het naamwoordelijk deel):
In het begin lijken leerlingen een beetje afwezig te zijn.

Het goede antwoord

In het begin | lijken | leerlingen | een beetje afwezig | te zijn.

In het begin lijken leerlingen  een beetje afwezig te zijn.

                         pv/wd                                                                     wd

naamwoordelijk gezegde: lijken [een beetje afwezig] te zijn
                                                            [nd: naamwoordelijk deel]

Exit ticket
Noem één ding dat je nu weet en
één ding dat je nog moet oefenen.