5.5 Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Zintuigelijke ontdekkers 

Les 5

Zintuigelijke ontdekkers

Les 1  Je omgeving waarnemen

Les 2 Voelen, ruiken, proeven

Les 3  Horen en zien 

Les 4 Het zenuwstelsel

Les 5 Gedrag

Les 6 Regeling

Herhaling vorige lessen

Wat weet je nog?

Pijnpunten liggen in de lederhuid

1. Juist
2. Onjuist

Vraag 2:
Barbera heeft blauwe ogen.
Dit komt doordat haar pupillen blauw gekleurd zijn.

1. Juist
2. Onjuist

Vraag 4:
Eliah dekt één van zijn ogen af met zijn hand. Met het andere oog kijkt hij rond.
De pupillen van zijn ogen zijn nu niet even groot.

1. Juist
2. Onjuist

Het OOG: zet onderdelen op de juiste plaats

Netvlies

Gele vlek

Oogzenuw

Iris

Harde oogvlies

Glasachtig lichaam

Vaatvlies

Sleep de prikkel en impulsen naar de juiste plaats in dit plaatje

Impuls (naar hersenen)

Prikkel

Welke prikkel hoort bij welk zintuig? Sleep het plaatje naar de juiste prikkel.  

Geur

Licht

Smaak

Geluid

Aanraking

Waar dient oorsmeer voor?

1. Schoonhouden van je oor
2. Houdt je trommelvlies soepel
3. Geeft je oor een mooie gele kleur
4. Heeft geen functie

Waar dient de oorschelp voor?

1. Voor het laten trillen van het trommelvlies
2. Activeert je gehoorzintuig
3. Om het geluid op te vangen
4. Heeft geen functie

Wat is GEEN zintuig?

1. je neus
2. je oog
3. je oor
4. je vinger

Wat doen de talgklieren?

1. Talgklieren vervoeren zweet
2. Talgklieren maken talg zodat je kunt voelen met je zintuigen
3. Talgklieren maken talg om je huid soepel en zacht te houden
4. Talgklieren zorgen er voor verwarming van je huid

Lagen van de huid

Opperhuid

Lederhuid

Hoornlaag

Zet het onderdeel van je oor bij het juiste nummer:

3

4

10

2

7

11

oorschelp

trommelvlies

slakkenhuis

gehoorbeentjes

gehoorzenuw

gehoorgang

Welke delen van het oog kunnen het oog draaien?

1. De oogleden
2. De oogspieren
3. De oogzenuw
4. De pupillen

Iemand die bijziend is kan ...

1. Van dichtbij scherp zien.
2. Van veraf scherp zien.

Les 5 Gedrag

Programma

- Terugblik op vorige les

- Leerdoelen voor bs 5 gedrag

- Uitleg + vragen over gedrag

- Huiswerk

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen wat gedrag is.

- Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald.

- Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie

Gedrag

- Bestaat uit handelingen die met elkaar samenhangen

- Bijv. jagen of koken

- Handeling          effect        handelingen = gedragsketen

Gedragsketen

Handeling

Waardoor wordt gedrag bepaald?

Gedrag wordt bepaald door prikkels en motivatie

- Prikkel = invloed uit de omgeving

- Inwendige en uitwendige prikkels

Inwendig	Uitwendig
Honger/ dorst	Bericht op je telefoon
Hormonen voor voortplanting	Je ziet een vriend(in) op straat
Een volle blaas	Een hete pan

Motivatie = bereidheid om te reageren op een prikkel

Wat is een voorbeeld van een gedragsketen?

1. Jezelf aankleden voor het voetbal
2. Remmen met je fiets
3. Groente snijden voor de groentensoep
4. De lamp aanzetten in een donkere kamer

Het pakken van een frietje = respons (reactie op een prikkel)

Gedrag: aangeboren vs. aangeleerd

Aangeboren gedrag

• Gedrag dat een kind of dier uit zichzelf vertoont (instinct)
• Bijv. trappelend kievitskuiken en pasgeboren kalf

Gedrag: aangeboren vs. aangeleerd

Aangeleerd gedrag

• Gedrag dat door soortgenoten of mensen is aangeleerd
• Bijv. trucjes bij een hond

01:00

Is dit een voorbeeld van aangeboren of aangeleerd gedrag?

Aangeboren

Aangeleerd

01:19

Wat is hier de uitwendige prikkel voor het kuiken?

1. De aanwezigheid van moedermeeuw
2. Het bedelen van de andere kuikens
3. Honger
4. De snavel van de moeder

02:46

Bij welke snavel is de motivatie om te pikken het grootste?

1. Gele snavel
2. Gele snavel met rode stip

Sociaal gedrag

Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag noem je een signaal

Handeling van een dier/ mens is een prikkel (dus signaal) voor de handeling van een soortgenoot (respons/ reactie)