Grammatica t/m lijdend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Grammatica in een notendop

Persoonsvorm

• Maak een vraagzin van de zin.

Op het festival zong de zanger zijn bekendste nummers.

Zong de zanger zijn bekendste nummers op het festival?

• Zet de zin in een andere tijd.

Hoe laat ga je naar huis?

 Hoe laat ging je naar huis?

Zinsdelen

• De persoonsvorm is één zinsdeel. Alles wat voor de persoonsvorm staat is één zinsdeel!
• Je kunt puzzelen met zinsdelen. Alles wat in zijn geheel voor de persoonsvorm kan, is één zinsdeel.
• Een werkwoord is één zinsdeel. (Let op, als het woordje 'te' voor een werkwoord staat hoort dit er ook bij.)

• Elk zinsdeel geeft een stukje informatie over de zin. (Bijvoorbeeld wie, wat, hoe, wanneer, etc..) Een woordje zoals bijvoorbeeld 'de' is dus nooit een apart zinsdeel.
• De 'prullenbakwoordjes' op p. 6 van je boekje zijn altijd één zinsdeel.

De vrolijke jongen | heeft | gisteren | van zijn vader | een nieuw horloge | gekregen.

Onderwerp

• Wie of wat + persoonsvorm

 Die kerels duwen de auto naar de garage.

Wie duwen? Die kerels.

• Enkelvoud/meervoud veranderen

De jongen gaf het meisje een mooie bloem.

De jongens gaven het meisje een mooie bloem.

Werkwoordelijk gezegde

- alle werkwoorden uit de zin

- de persoonsvorm hoort daar automatisch bij

Voorbeeld

Zonder twijfel heeft Bas de meeste records verbroken op de sportdag.

Pv?

Ow?

Andere werkwoorden?

Voorbeeld

Zonder twijfel | heeft | Bas | de meeste records | verbroken | op 

                                ====     ___O                                             

de sportdag.

pv = heeft

ow = Bas

wg = heeft verbroken

Werkwoordelijk gezegde vervolg

- Soms staat het woordje te erbij:

Hij | besloot | daarheen | te gaan.

__O  ======                            ;;;;;;;;;;;;;

- Soms is er een uitdrukking die met het werkwoord te maken heeft:

Vb: aan de tand voelen

Tijdens het verhoor | voelden | de agenten | de arrestant | flink |  aan de tand.

                                            ======      _______O                                                    ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;

Werkwoordelijk gezegde vervolg

- Soms staat het hele werkwoord uit elkaar. Dat is een splitsbaar deel (SD)

Vb: uitnodigen --> Hij | nodigt | zijn vrienden | uit.

                                        _O     ====                                    ;;;;; (SD)

- Soms is ook het noodzakelijk wederkerend voornaamwoord werkwoordelijk gezegde:

Vb: Hij | vergist | zich. ;              Wij | vergissen | ons.

        _O    ======  ;;;;;;;;

(Kan niet worden weggelaten en niet vervangen worden door ander woord.)

Ik | was | me --> (Ik | was | de baby).

Zelfstandig werkwoord (ZWW)

= belangrijkste werkwoord in de zin --> boodschap

• Geeft een actie aan.
• Er staat maar één zww in de zin!

                                                                     ZWW

De jongen zou het hek hebben geschilderd.

Hulpwerkwoord (HWW)

Mijn vader heeft het hek geschilderd.

Geschilderd is de actie, heeft 'helpt' de actie.

Meer werkwoorden in de zin? Dan is één werkwoord het ZWW en de rest HWW!

Hulpwerkwoord

Wanneer een werkwoord geen handeling aangeeft, spreek je van een hulpwerkwoord (hww).

Je past de verdwijnproef toe en het werkwoord dat overblijft, is het zelfstandig werkwoord. De verdwenen werkwoorden zijn hulpwerkwoorden.

Meer werkwoorden in de zin? Dan is de PV nooit ZWW!

Verdwijnproef:

Mijn vader zou het hek hebben geschilderd.

Mijn vader heeft het hek geschilderd.

Mijn vader schildert het hek.

ZWW & HWW

Je geeft het zo aan:

                      HWW                      HWW     ZWW         

Mijn vader | zou | het hek| hebben | geschilderd.

_________O    ===                     ;;;;;;;;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;

Lijdend Voorwerp

• Wie / wat + gezegde + onderwerp
• Ondergaat de handeling
• Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp!
• Lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel!

Het meisje | slaat | de jongen.

(De jongen lijdt!)

Twee zinnen samen

Zin 15 blz. 35

Zo'n grap schijnen ze met ons niet uitgehaald te hebben.

Zin 19 blz. 35 

Op de open plek grond legt de gemeente een nieuw voetbalveld aan.

Twee zinnen samen

                         hww                                                    zww                hww

Zo'n grap | schijnen | ze | met ons| niet | uitgehaald | te hebben.

________L    =======    _O                                    ;;;;;;;;;;;;;;;;;     ;;;;;;;;;;;;;;;;

                                                    zww                                                                                     sd

Op de open plek grond | legt | de gemeente | een nieuw voetbalveld | aan.

                                                   ===     ____________O   ______________________L    ;;;;;;;

Keuze

• Je kunt gaat leren voor het SO Grammatica:

- Theorie leren (blz. 1 t/m 11 + 14 theorieboekje grammatica)

- Zinnen maken op p. 34 (antwoorden staan op SOM!)

• Je gaat leren voor de PW-week (toets Leesvaardigheid):

- Theorie leren: groene stukjes Hf. 1 & 2 'Lezen' 

(blz. 6 t/m 12 en blz. 48 t/m 53 Nieuw Nederlands boek)

- Maken Test jezelf hf. 1 'Lezen' --> blz. 44: opdr. 1 t/m 7.

- Extra oefenen tekst: pak je iPad, klik op deze link. Maak opdr. 1 & 2 in je schrift.

Hij brengt het meisje op de hoogte van de uitslag.