2.3: Burgers aan de macht deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

2.3: Burgers aan de macht

We hebben het de afgelopen lessen gehad over het bestuur van de Republiek. Daar gaat deze les over verder.

We beginnen met het herhalen van de stof uit de vorige les.

Wat weet je al over het bestuur van de Republiek?

Om welke twee redenen was het bestuur van de Republiek bijzonder in de zeventiende eeuw?

Stadhouder VS. raadspensionaris

In de Republiek waren er twee mannen met veel macht.

Aan de ene kant had je de stadhouder. 

Aan de andere kant de raadspensionaris van Holland. 

Stadhouder

• De stadhouder was de leider van het leger en de vloot.
• Hij had in tijden van oorlog erg veel macht. 

Raadspensionaris

• Hoogste ambtenaar van het gewest Holland.
• De raadspensionaris van Holland was de belangrijkste man in de Staten-Generaal.
• Hij was machtig in tijden van vrede.

Waarom hadden de stadhouder en de raadspensionaris andere belangen?

Aanloop naar het Rampjaar, 1672

In 1650 was de stadhouder Willem II plotseling gestorven. De regenten besloten geen nieuwe stadhouder aan te stellen. Er was immers vrede! (Vrede van Munster, 1648). 

Waarom zorgde dit ervoor dat de Republiek zwak was geworden?

Rampjaar, 1672

• De Republiek had geen stadhouder. Het leger was dus zwak.
• Andere landen waren jaloers op de welvaart van de Republiek. 

Rampjaar, 1672

• Engeland, Frankrijk en twee Duitse staatjes besloten samen de Republiek aan te vallen.
• De Republiek kon deze aanval niet aan.  

Rampjaar, 1672

• Op zee won Michiel de Ruyter van de Engelsen.
• Maar het land werd snel bezet door Frankrijk en twee Duitse staatjes. 
• 1672 staat daarom bekend als het Rampjaar.

Gevolgen

• Veel mensen vonden dat Johan de Witt deze ellende had veroorzaakt. Hij zou ervoor hebben gezorgd dat er geen stadhouder meer was.
• Hij werd samen met zijn broer Cornelis vermoord door het volk.

Na het Rampjaar...

• Waren de oorlogen met Engeland en Frankrijk nog niet voorbij.
• Dit kostte de Republiek erg veel geld.
• De Gouden Eeuw was nu wel echt voorbij. 

Aan het werk...

Lees ''Regenten en stadhouders'' en ''Het einde van de Gouden Eeuw'' op blz. 80 en 81. 

Schrijf kort op wie de raadspensionaris was, wie de stadhouder was en wat het Rampjaar was.