Nederland en Indonesie § I Van VOC tot cultuurstelsel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Geschiedenis - les 1

Waarom?

Waarom?

1. Gods plan; 

2. Om te herdenken

3. Om van te leren

4. Om niet te vergeten

5. Om beter te begrijpen

5. Ontdekkers & hervormers

6. Regenten & vorsten

Geschiedenis: jaar 3

CSG Prins Maurits - Klas 3 - mavo

De 10 tijdvakken

Jaar 1

Geschiedenis: Introductie jaar 3

CSG Prins Maurits - Klas 3 - mavo

De 10 tijdvakken

Jaar 2

Geschiedenis: Introductie jaar 3 

CSG Prins Maurits - Klas 2 - mavo

Katern: De koloniale relatie tussen Indonesië en Nederland

Geschiedenis: Introductie 

CSG Prins Maurits - Klas 3 - mavo

Uitleg Programma Toetsing en Afronding

• Je hebt twee keer per week een lesuur/of blokuur Geschiedenis 
  

Per periode maak je de volgende dingen voor een cijfer (voor je rapport en ED):

• 1 SO -> Kleine toets
• 1 Toets -> Grote toets (PTA)
• 1 Practische Opdracht (niet elke periode)

Geschiedenis: Introductieopdracht 

CSG Prins Maurits - Klas 2 - mavo

Geschiedenis;

• Ook afgelopen jaar en afgelopen zomer heeft voor veel historische gebeurtenissen gezorgd.
• Denk aan;
  Oorlog Israël - Gaza/Iran

    Ridouan Taghi krijgt levenslang
    Bosbranden wereldwijd
    Verkiezingen (Amerika en Nederland)
    Oorlog Rusland/Oekraïne

Geschiedenis: Introductieopdracht 

CSGPM - Klas 3 - mavo

Aan de slag

We stappen in onze tijdmachine en reizen naar het jaar 2060... 

Er wordt jullie gevraagd om een informatie te verzamelen voor een nieuw geschiedenisboek. De informatie gaat over de jaren 2024 en 2025

• Wat mag niet ontbreken?

Geschiedenis: Introductieopdracht 

CSGPM - Klas 3 - mavo

Aan de slag

Wie: Vorm tweetallen

Tijd: 20 minuten
Vraag: Vinger in de lucht 

Klaar: boeken uitpakken

Denk aan het geluidsniveau. Overleg alleen binnen je tweetal!

• Verzamelen tenminste 4 (historische) gebeurtenissen uit het jaar 2024 of 2025. 
• Geef vervolgens per gebeurtenis antwoord op de volgende vragen;

Geschiedenis: Introductieopdracht 

CSGPM - Klas 3 - mavo

Aan de slag

Wie: Vorm twee- of drietallen

Tijd: 20 minuten
Vraag: Vinger in de lucht, docent komt naar je toe

Klaar: Maken Orientatie van hoofdstuk 1 (Feniks boek)

Denk aan het geluidsniveau. Overleg alleen binnen je twee- of drietal!

• Verzamelen tenminste 4 (historische) gebeurtenissen uit het jaar 2024 of 2025. 
• Geef vervolgens per gebeurtenis de volgende informatie en geef antwoord op de volgende vragen
  ; ->

Gebeurtenis:

• Korte omschrijving
  Wat was er aan de hand en wanneer?
  Wie zijn er bij betrokken? etc.
  
• Leg uit;
  Waarom is deze gebeurtenis belangrijk (geweest) voor jullie? Minimaal 50 woorden
  
• Leg uit;
  Waarom en wat vinden jullie dat de mensen in 2060 over deze gebeurtenis moeten leren? Minimaal 50 woorden
  
• Dit doe je voor alle vier je gebeurtenissen, met een foto erbij. Inleveren via ELO

Geschiedenis: Introductieopdracht 

Maris College - Klas 3 - vmbo

Aan de slag

Wie: Vorm twee- of drietallen

Tijd: 20 minuten
Vraag: Vinger in de lucht

Klaar: Maken hoofdstukopening 

Denk aan het geluidsniveau. Overleg alleen binnen je twee- of drietal!

• Verzamelen tenminste 4 (historische) gebeurtenissen uit het jaar 2020 of 2021. 
• Geef vervolgens per gebeurtenis de volgende informatie en geef antwoord op de volgende vragen
  ; ->

Gebeurtenis:

• Korte omschrijving
  Wat was er aan de hand en wanneer?
  Wie zijn er bij betrokken? etc.
  
• Leg uit
  ;
  Waarom heeft deze gebeurtenis belangrijk (geweest) voor jullie? Minimaal 50 woorden
  
• Leg uit;
  Waarom en wat vinden jullie dat de mensen in 2060 over deze gebeurtenis moeten leren? Minimaal 50 woorden
  
  
• Dit doe je voor alle vier je gebeurtenissen, gebruik foto's en lever de opdracht in via de ELO

Geschiedenis: Introductieopdracht 

CSG Prins Maurits - Klas 3 - mavo

Opdracht

CHECK CHECK CHECK CHECK CHECK CHECK CHECK 

• Hebben jullie minimaal 4 gebeurtenissen gekozen?
• Hebben jullie voor deze gebeurtenissen alle drie de onderdelen gemaakt?
• Is de opdracht gemaakt in Word?
• Is de opdracht ingeleverd in de ELO (door minimaal 1 iemand uit je twee- of drietal?
• Nog niet klaar?: Volgende les nog 10./15 minuten

Bewaar de opdracht goed!! Volgende les bespreken we deze samen met de klas. 

Geschiedenis: Introductie 

CSG Prins Maurits - Klas 3 - mavo

Evaluatie

Om te herhalen wat we vandaag gedaan hebben beantwoorden we een aantal vragen met elkaar:

• Waarom leren we over de geschiedenis?
• Welke materialen neem je mee naar de geschiedenisles?
• Heb je zelf nog vragen aan mij?

Geschiedenis: Introductie 

CSG Prins Maurits - Klas 3 - mavo

Volgende les

• Bespreken opdracht die we zojuist gemaakt hebben
• Nog niet klaar: 10/15 minuten de tijd om hem af te maken
• Hoofdstukopening Hoofdstuk 6: Pruiken en Revoluties

Tien Tijdvakken: ken je ze nog?

Indonesië en Nederland

De VOC-tijd (1596-1799)

• 14.000 eilanden
• archipel = eilandenrijk
• 300 volkeren
• 250 talen en dialecten
• islam
  

§ 1.1 Wat deed de VOC in Oost-Indië?

Republiek wordt handelscentrum van Europa

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

De verschillende handelsroutes vanuit Azië

Geschiedenis - les 4

VOC-tijd

Europese landen willen zelf winst maken

• De Portugezen ontdekken de route naar Azië
  

• Vasco da Gama maakt als eerste Europeaan de zeereis naar India (1498)

• Portugezen houden deze Carreira da India strikt geheim

Nederlanders willen dat ook!

• Spionage!

• Jan Huygen van Linschoten reist mee en beschrijft de reis in zijn Itinerario

De Itinerario, of Voyage ofte schipvaert, naer Oost ofte Portugaels Indien (...enz. enz.), was meer dan alleen een routekaart.

Er stonden heel veel tekeningen in van vreemde kusten, dieren, mensen en hun rituelen. De Nederlanders keken hun ogen uit.

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederland in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse (compagnieën) bedrijven gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in.

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

Doel: handelsmonopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

Hoe?

• Uitschakelen van concurenten

• Bouwen van handelposten (Batavia)
  

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

Jan Pieterszoon Coen

• Berucht vanwege het gebruik van geweld

• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden

• Hongitochten, speciale strafexpedities om smokkelen tegen te gaan

1799: Einde VOC

• Engeland krijgt steeds sterkere vloot

• Minder vraag naar producten van de VOC

• Vierde Nederlands-Engelse oorlog (1780-1784)

• Slecht bestuur en corruptie

Nederlands-Indië

• nieuwe naam
• Nederlandse staat neemt bezittingen en schulden van VOC over
  

Na het Failliet 

van de V.O.C. werden de bezittingen van de Nederlandse staat.

Je spreekt sindsdien van de kolonie 

Nederlands Indie.

DAGELIJKS BESTUUR

• MET BEHULP VAN INDONESISCHE FAMILIES EN ADEL
• RESISENTEN-REGENTEN-DORPSHOOFDEN
• VERLIES!
• NIEUWE MANIER VAN BESTUREN : Johannes van den Bosch
• 1830: CULTUURSTELSEL
• CULTUURPRODUKTEN (20%) AFSTAAN ALS PACHT
  
• KOFFIE, SUIKER, TABAK, INDIGO
  

Bestuur tijdens het cultuurstelsel

• Nederland laat het bestaande, inlandse (Javaanse) bestuur intact

• Nederland plaats boven en naast dit inlandse bestuur, een eigen, binnenlands, bestuur met Nederlandse ambtenaren van de NHM (Nederlandsche Handelsmaatschappij)

Gouverneur-Generaal

Gouverneur

Resident

Binnenlands bestuur

Assistent-resident

Regent

Inlands bestuur

Districtshoofd

Onderdistrictshoofd

Dorpshoofd

Verdeelt het werk en betaalt het plantloon uit

Hoogste ambtenaar in Nederlands-Indië

Hoofd van een provincie

Controleur

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

Javaanse vorsten

Aan de slag: 

Ga naar magister -> leermiddelen ->

klik op: Feniks online -> klik op je account -> groepscode: YM557PQN

Huiswerk: §1.1 vragen 2 t/m 6

§ 1.3 Honger voor de Indonesiërs

Negatieve gevolgen voor cultuurstelsel

• Beste land moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt
• Meer dan 20% afstaan + belasting (corruptie regenten)
• Door cultuurproducten minder rijst: gevolg: Hongersnoden                             
  
• 66 dagen per jaar werken voor het Nederlands bestuur: GRATIS!
  

Begrippen uit deze les

• VOC
• HANDELSMONOPOLIE
• GOUVERNEUR-GENERAAL
• REGENTEN
• RESIDENTEN
  
• CULTUURSTELSEL
• CULTUURPRODUCTEN

Jaartallen uit deze les

• 1602
• "18e EEUW"
• 1830
  

Personen uit deze les

• Cornelis Houtman
• Johannes van den Bosch