3.4 Geloof, tolerantie en onderzoek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

3.4 Geloof, tolerantie en onderzoek

Tijdvak 6: Regenten & Vorsten

Lesdoel

Waarom was de Republiek tolerant tegenover andere geloven?

Hoe leidden de vrijheid van denken en het rationalisme tot de opkomst van wetenschap in de Nederlanden?

Tolerantie en geloof

• Schuilkerk waar gelovigen anders dan calvinisten hun geloof konden uitoefenen.
• Politieke en economische belangen.
• Door de vrijheid van denken waren natuurwetenschappelijke onderzoeken mogelijk en werden er veel uitvindingen gedaan.

Vluchtelingen

In de Republiek woonden 'mensen uit alle volken en met alle mogelijke geloofsovertuigingen eensgezind samen' volgens de filosoof Spinoza. 

Om verschillende redenen waren de migranten naar Nederland gekomen:

- Religieus
   -> geloofsvervolgingen
- Politiek
   -> oorlogsgeweld

- Economisch
   -> geld verdienen / werkzoekenden

Nederland stond open voor deze migranten, zij brachten immers geld en goede handelscontacten met het buitenland met zich mee.

Baruch Spinoza. De Joodse familie Spinoza was uit Portugal gevlucht voor de vervolgingen door de katholieke kerk en woonde in Amsterdam. Spinoza schreef onder meer boeken over tolerantie, redelijkheid en godsdienst.

Mogelijke toetsvraag

Noem twee groepen vluchtelingen die naar de Republiek kwamen. Noem bij elke groep het land of gebied waar zij vandaan kwamen en het motief voor hun komst.

Leerdoel

• Je kunt verklaren waarom vele Europese vluchtelingen vanwege religieuze, politieke en economische redenen naar de Republiek gingen.

Na 1685 (het jaar dat Lodewijk XIV het protestantisme verbied in Frankrijk) vluchtten uit Frankrijk 35.000 Hugenoten naar de Republiek.

migratie van hugenoten - Luycken, 1695

Tolerantie en politiek

Willem van Oranje: 1580 pleitte voor tolerantie.

Unie van Utrecht: godsdienstvrijheid

Kath en Prot: niet eens met godsdienstvrijheid ( hun geloof ware geloof)

Er waren ook Katholieken (om politieke redenen) de opstand steunden.

Angst voor politieke verdeeldheid. Tolerantie noodzaakelijk voor eenheid.

Tolerantie en Wetenschap 

• Vrijheid van denken en religieuze tolerantie geeft ruimte voor wetenschappelijk onderzoek
  
  
• Uitvindingen doen werd een rage --> wetenschappelijke revolutie

Wetenschap stijgt in aanzien

• In de Republiek een gunstig klimaat voor wetenschap door:
• Relatieve tolerantie en 
• Ambacht schap 
• Waarnemingsinstrumenten
• In 2e helft 17e eeuw ook beter klimaat in Engeland (English Royal Society) en Frankrijk (Académie des sciences)

Van Leeuwenhoek: microscoop

Baruch Spinoza

'Durf te denken'

• Tolerantie
• Vrijheid van godsdienst
• Gevlucht uit Portugal, vanwege zijn Joodse geloof

Spinoza

• Italië: door kerk nauwelijks wetenschappelijke ontwikkeling (Galileo)
• Republiek: tolerant --> aantrekkelijk voor wetenschappers
• Voorbeelden: 
• Leeuwenhoek: microscoop
• Huygens: slingeruurwerk
• Spinoza: afwijzing christelijke god --> atheïst?
• Spinoza staat aan basis radicale verlichting: alles in teken van Verlichting

Wetenschap

• Bloei van de handel stimuleerde de wetenschap. 
  
  
• Antonie van Leeuwenhoek: bacteriën en cellen. 
  
  
• Christiaan Huygens: ontdekker van de telescoop en het slingeruurwerk: voor plaatsbepaling op zee. 

Christiaan Huygens

• Hij was een wiskundige. Hij had 2 uitvindingen: de telescoop en het slingeruurwerk. 
• Met de telescoop ontdekte hij als eerste de ringen rond de planeet Saturnus, dit deed hij door de lenzen steeds scherper te slijpen.  
  
• Het slingeruurwerk bedacht hij om de juiste tijd te bepalen op zee. Deze was niet zo succesvol, alles slingert op een schip dus ook de klok.

Christiaan Huygens

• Was erg goed in het slijpen van lenzen en bouwde een telescoop om de sterren te kunnen bestuderen.  
• Ook het slingeruurwerk is door hem bedacht: belangrijk om de tijd en locatie op zee te kunnen bepalen.  
• https://schooltv.nl/video/christiaan-huygens-een-van-de-bekendste-wetenschappers-aller-tijden/#q=christiaan%20huygens

Kleine diertjes en anatomie

• Antoni van Leeuwenhoek: Microscoop: ontdekte in koeienogen: kleine diertjes.( bacteriën)  
• rode bloedlichaampjes en zaaddiertjes

Gewone NL kregen belangstelling voor de wetenschap

Leidse universiteit : anatomische demonstraties

Belangrijke uitvinders van de Gouden eeuw

Christiaan Huygens

Anthoni van Leeuwenhoek

Hugo de Groot