ecologie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

thema 2 Ecologie

Wat betekent ecologie?

 De ecologie bestudeert zowel de wisselwerking tussen organismen onderling, binnen populaties en levensgemeenschappen (de biotische milieufactoren ), als de relaties van deze biologische eenheden met hun niet-biologische omgeving (de abiotische milieufactoren ).

Ecologie = het bestuderen van alle relaties 

tussen organismen en hun milieu.

Organismen = 

één enkel levend wezen.

Biotische factoren = invloeden afkomstig van de levende natuur.

Abiotische factoren = invloeden afkomstig van de levenloze natuur.

Levenloze natuur = natuur die nog nooit geleefd heeft.

Invloeden uit het milieu

Biotische factoren:

Roodborstje eet insecten, maar kan ook gegeten worden door roofvogels.

Abiotische factoren: 

Het leven van een roodborstje wordt beïnvloed door temperatuur, wind, regen, enz.

Begrippen

Individu: een enkel organisme

populatie: een groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied, die zich onderling voortplanten

Levensgemeenschap: alle populaties in een bepaald leefgebied

Biotoop: alle abiotische factoren samen

Ecosysteem: de biotoop en levensgemeenschap samen

voedselketen/web

Wat is het verschil tussen een voedselweb en een voedsel keten?

Een voedselweb zijn

meerdere voedsel-

ketens die met el-

kaar samenhangen.

Voedselrelaties zichtbaar maken in een ecosysteem

voedselketen

<------

voedselweb

------>

voedselweb: alle voedselrelaties in een ecosysteem

voedselketen: slechts 1 keten uit het voedsel web

Noem de verschillende ordes in een voedsel web.

verschillende lagen

• Producenten: Zijn alle organismen die van anorganische stoffen organische stoffen kunnen maken.  meestal onderaan de keten en waar het web begint.
• Consumenten: dieren die leven van organische stoffen die andere organisme hebben gemaakt. 
• Reducenten: Dat zijn de organisme die organische stoffen uit dode planten en dieren afbreken tot anorganische stoffen.

Basisstof 2 Piramiden

• Piramide van aantallen hoeft niet een piramide vorm te hebben.
• Piramide van biomassa heeft altijd een piramide vorm!

Piramide van aantallen:

Heeft een niet altijd een echte  piramide vorm

Piramide van biomassa: 

Heeft een echte piramide vorm

Piramide van biomassa

piramide van biomassa

Piramide van aantallen

Piramide van aantallen

Kringloop

Stikstofkringloop

Koolstofkringloop

Aanpassingen

Alle organismen hebben aanpassingen aan hun omgeving en leefwijze.

Je kunt denken aan ademhaling, beweging, voeding, verdediging en voortplanting.

Bijvoorbeeld: Vissen zijn aangepast aan water (kieuwen)

Vogels om te vliegen (vleugels)

aanpassingen bij vogels

bij vogels kijken we naar 2 onderdelen die aangepast zijn aan leefomgeving en levensstijl:

• snavel
• poten

de poten van vogels

de poot van een vogel is aangepast op waar je de vogel vind. zo hebben vogels die veel zwemmen zwemvliezen.

de snavels

1. een snavel voor zaden/nootjes
2. een snavel voor insecten
3. een snavel voor vlees
4. een snavel voor bodemdieren
5. een snavel voor waterbeestjes

zoals je ziet is er veel aangepast aan de snavel

deze poten zijn van een?

1. steltloper
2. loopvogel
3. roofvogel
4. watervogel

Voortbewegen

• zoolgangers
  
• teengangers
• topgangers (hoefgangers)

Dit zijn aanpassing op de ondergrond.

Zoolganger

Loopt op zijn hele voetzool 

(van hielbeen tot en met de teenkootjes). 

Voordeel: hij verdeelt zijn gewicht over een groot oppervlak en zakt niet snel diep weg in een zachte ondergrond zoals bijv. sneeuw.

Nadeel: een zoolganger is minder snel

Teenganger

Loopt op zijn tenen (alleen op de teenkootjes)

Voordeel: hij kan zachtjes sluipen

                     hij kan snel sprinten

Nadeel: bij lange afstanden is hij minder snel

Topganger (hoefganger)

Loopt op het puntje van zijn tenen 

(alleen op het laatste teenkootje/hoef)

Voordeel: hij heeft enorm lange poten/benen

en kan daardoor heel hard lopen

Nadeel: bij drassige ondergrond zakt hij makkelijk de bodem in

Waterdieren

• leven in het water
• hebben vinnen om te sturen, lichaamsvorm
  
• zijn gestroomlijnd: kop, lijf & staart lopen in elkaar over daardoor glijden ze snel door het water

Verdediging bij dieren

       Tegen vijanden:

• stekels of gifstekels
• schutkleur -> onzichtbaar
• schild 
  Tegen de omgeving:
• vacht tegen kou
  

Aanpassing bij planten

Verdediging bij planten

• Stekels
• Brandharen
• Maken van gifstof
  

Genoeg water?

• Aanpassingen tegen uitdroging
• kleine dikke / grote dunne bladeren
• veel / weinig wortels 
• Grote bladeren veel fotosynthese

Veel water 

Weinig water

Korenwolf

De Europese hamster of korenwolf is een familielid van de goudhamster, die veel als huisdier wordt gehouden. De korenwolf is ongeveer 20 cm lang. Hij komt nog voor op graanakkers in Zuid-Limburg. Het dier is een planteneter die vooral veel tarwe (koren) eet, vandaar zijn naam. In het schema is een aantal factoren weergegeven die van invloed zijn op een korenwolf.

Welke factoren in het schema zijn biotisch?

Schrijf één voedselketen met drie schakels uit het schema op.

In een ecosysteem met hamsters komen de volgende groepen organismen voor: consumenten, producenten en reducenten. Tot welke van deze groepen behoort een vos?

1. consumenten
2. producenten
3. reducenten

Heeft een korenwolf knipkiezen, knobbelkiezen of plooikiezen?

1. knipkiezen
2. knobbelkiezen
3. plooikiezen