3.6: De Parlementaire democratie

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

POLITIEK

3.6 De parlementaire democratie

+ 

4.3 Landen zonder democratie

Opstarten: 15 minuten

• Jas uit, capuchons af, boeken op tafel! 
• Herhaling: wat weten we nog van hoofdstuk 3?
• Zijn er opdrachten die we moeten bespreken?

Instructie: 20 minuten

• Wat is een parlementaire democratie? 
• Wat zijn kenmerken van een parlementaire democratie?
• Waardoor is Nederland ook een rechtsstaat?
• Waardoor is dit anders dan een dictatuur?

Zelfstandig werken: 15 minuten

Vandaag!

Herhalen

Hoofdstuk 3: wat weten we nog?

Rechten van het parlement 

(mede)wetgevende taak

• recht van initiatief (wetsvoorstel schrijven alleen Tweede Kamer)
• recht van amendement  (wetsvoorstel wijzigen alleen Tweede Kamer)
• goed- of afkeuren wetsvoorstellen
• budget-begrotingsrecht (voorstel wijzigen, goed of afkeuren)

Controlerende taak

• vragenrecht 
• recht op motie (wantrouwen) 
• ministers en staatssecretarissen in debat ter verantwoording roepen 
• recht op enquête of parlementair onderzoek 
• budget- of begrotingsrecht (controleren waar geld aan wordt uitgegeven) 

(mede)wetgevende taak

Controlerende taak

Wat is politiek?

Wat zijn zaken van algemeen belang?

Rechtse partijen zijn voor..

1. Gelijkheid
2. Vrijheid
3. Saamhorigheid
4. Onderwijs

Bij welke politieke stroming passen linkse politieke partijen?

1. Liberalisme
2. Sociaal-democratie
3. Christen-democratie
4. Geen idee

Wat betekent het recht van amendement?

1. De rijksbegroting goed of afkeuren
2. Verzoek aan de minister om iets te doen
3. Een wijzigingsvoorstel op een wetsvoorstel
4. Recht om vragen te stellen

Wat is een coalitie?

1. Een samenwerking tussen verschillende partijen
2. Als één partij de meerderheid vormt
3. Als de partijen er samen niet uitkomen
4. Als de uitslag bekend is

Nederland is een democratie, dit betekent dat het volk invloed heeft op politieke besluiten. 

Er is sprake van een directe democratie als alle inwoners zelf mogen stemmen over nieuwe wetten, maar als er nog een groep tussen zit (zoals het parlement) spreken we van een indirecte democratie!

De belangrijkste kenmerken van onze democratie zijn; 

Er is een grondwet met alle rechten en plichten van de burgers en de overheid, de politieke macht is verdeeld en het door burgers gekozen parlement heeft de hoogste macht. 

Democratie

In de grondwet staan de belangrijkste rechten en plichten van burgers én de overheid, zoals het recht op vrijheid van meningsuiting en godsdienst of de antidiscriminatie wet. Dit zijn dingen die je mag doen of krijgt. 

Maar: in de grondwet staat ook wat je MOET doen, ook wel plichten genoemd. Zo is er een plicht om belasting te betalen, maar ook een leerplicht: je moet naar school. 

Ook staat in de grondwet hoe het bestuur in Nederland is geregeld, bijvoorbeeld de Trias Politica.

Grondwet

Als burgers hebben we veel rechten, maar de overheid heeft nog steeds heel veel macht! Zij bepalen bijvoorbeeld dat je naar school moet, of pas op je 18e mag autorijden. 

Maar, om ervoor te zorgen dat de macht niet al te groot wordt, is er een scheiding van de machten. Trias politica genoemd. Namelijk: wetgevend, uitvoerend en rechterlijk. 

• Parlement: beslist over de wetsvoorstellen (wetgevend)
• Regering: voert de goedgekeurde wetten uit (uitvoerend
• Rechters: beoordelen of iedereen zich aan de wet houdt (rechterlijk)

Trias Politica

De volksvertegenwoordigers die we hebben gekozen in het parlement, hebben de meeste macht. Zij mogen wetten maken, wijzigen en aanpassen. 

Vanwege deze macht noemen we Nederland een parlementaire democratie. 

De combinatie van parlementaire democratie, de grondwet en trias politica maakt Nederland een rechtsstaat: 

'een land waarin de rechten en plichten van burgers én van de overheid in de grondwet zijn vastgelegd en worden nageleefd.'

Rechtsstaat

In Nederland kun je vrij leven en wordt je door de grondwet beschermt tegen de overheid. Maar in veel andere landen heeft de bevolking die vrijheden en mensenrechten niet. 

Dit noemen we een dictatuur; een land waar één persoon of één politieke partij alle macht heeft. Kenmerken hiervan; 

• Geen vrijheid van meningsuiting en veel censuur
• Hard optreden van de politie en het leger
• Politieke tegenstanders worden opgesloten
• Geen eerlijke verkiezingen (dwang / fraude)
• Rechters worden omgekocht.

Dictatuur

Democratie of dictatuur?

Aan de slag met de werkvorm!