Hoofdstuk 2

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Klaar voor de les?

Jas aan de kapstok

Kauwgom in de prullenbak

Telefoon in de telefoontas

Boek en pen op tafel

2.1: naar een ander soort leven

Deel 1

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen hoe Nederland vanaf 1815 bestuurd werd. 

Voorkennis activeren:

• Vraag de leerlingen: wat hebben deze mensen met elkaar gemeen? (Evt even in duo's uitwisselen)
• Daarna de vraag: wat doet de koning nu nog? --> in de rest van de les kijken we naar hoe de rol van de koning vroeger was

Nederland onder Napoleon 

Het Koninkrijk der Nederlanden 

Het bestuur van Nederland vanaf 1815

Koning Willem I was het staatshoofd:

• = persoon met het hoogste gezag (macht) in een staat

Nederland werd een constitutionele monarchie:

• Constitutie = grondwet
• Monarchie = koninkrijk 

Het bestuur van Nederland vanaf 1815

Hoe werd Nederland bestuurd?

• De koning mocht ministers ontslaan en benoemen
• Ministers maakten wetten en voerden deze uit
• Er was een parlement met een Eerste en Tweede Kamer die stemden of wetten uitgevoerd mochten worden 
• De koning koos de Eerste Kamer en de Tweede Kamer werden bij verkiezingen gekozen door de rijkste mannen van het land 

Steeds meer ontevredenheid

Er ontstonden 2 groepen in de politiek:

• Liberalen: vrijheid in de politiek            zij waren ontevreden over de politiek en wilden verandering 
• Conservatieven: de macht moet bij de adel en de koning blijven (alles bij het oude) 

De liberalen en katholieken komen in opstand in Zuid-Nederland          ontstaan van het koninkrijk België

Liberalen

Conservatieven

"Ik wil dat de overheid zich niet bemoeit met mijn bedrijf."

"Het koningshuis moet blijven, omdat dit bij Nederland hoort.

"In het parlement moeten vooral veel mensen van adel zitten, want dit is hoe het altijd is geweest."

"Ik wil dat niet alleen mensen van adel kiesrecht hebben, maar ook anderen."

Wat hoort niet bij Nederland voor 1848?

1. De koning is de leider van de regering
2. Het parlement bepaalt wie er in de regering zit
3. De koning kiest de leden van de Tweede Kamer
4. Ministers worden gekozen door de koning

Leg in je eigen woorden uit wat het begrip 'constitutionele monarchie' betekent.

Klaar voor de les?

Jas aan de kapstok

Kauwgom in de prullenbak

Telefoon in de telefoontas

Boek en pen op tafel

2.1: naar een ander soort leven

Deel 2: t/m p. 55

Ik ben in de Lessonup ervan uitgegaan dat 1 paragraaf over 2 lessen wordt verdeeld!

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen wat er door de grondwet van 1848 veranderde in het bestuur van Nederland.
• Ik kan uitleggen hoe de leef- en werkomstandigheden van de arbeiders waren.

De grondwet van 1848

In 1848 komen overal in Europa mensen in opstand tegen de koningen (= revoluties)            koning Willem II is bang dat hetzelfde gaat gebeuren in Nederland           hij laat Thorbecke de grondwet veranderen 

De grondwet van 1848

Wat staat er in de nieuwe grondwet?

• De koning is niet meer de leider van de regering          hij heeft minder macht
• Het parlement bepaalt wie er in de regering zit
• Eerste Kamer wordt niet meer gekozen door de koning

Nog steeds geen democratie          alleen de rijke mannen mogen stemmen

Tot 2:49. 

Kijkvragen:

• Welke voorbeelden van slechte werkomstandigheden heb je gehoord?
• Welke voorbeelden van slechte leefomstandigheden heb je gehoord?

Wonen en werken in de industriële samenleving

Komst van fabrieken            ontstaan van industriële samenleving:

• Meeste mensen wonen in steden en werken in fabrieken

Hoe zag het leven van arbeiders er uit in de 19e eeuw?

• Lange werkdagen
• Slechte omgeving
• Weinig loon
• Kinderarbeid
• Slechte leefomstandigheden 
• Veel ziektes

Al deze problemen rondom de leef- en werkomstandigheden heten de sociale kwestie 

Leerdoelen

• Ik kan beschrijven hoe door de industrialisatie de samenleving veranderde.

Veranderingen in de samenleving

Werknemers zijn hier ontevreden over          oprichting van vakbonden:

• Onderhandelen met werkgevers
• Staken voor betere werkomstandigheden 

In de politiek komt er ook meer aandacht voor de sociale kwestie:

• Onderzoek naar leef- en werkomstandigheden
• Wetten die het leven van arbeiders verbeteren

Klaar voor de les?

Jas aan de kapstok

Kauwgom in de prullenbak

Telefoon in de telefoontas

Boek en pen op tafel

2.2: stromingen in de samenleving

Deel 1: p. 58 t/m p. 60

Leerdoelen

•  Ik kan uitleggen waarom en hoe het kiesrecht werd uitgebreid.
• Ik kan uitleggen welke strijd er over het onderwijs gevoerd werd.

Uitbreiding van het kiesrecht

1815:

• Alleen mannen met een hoog inkomen mochten stemmen
  

1917:

• Algemeen kiesrecht voor alle volwassen mannen
  
• Passief kiesrecht voor vrouwen (= jezelf verkiesbaar stellen, maar niet stemmen)
  

1919:

• Actief kiesrecht voor vrouwen 
  

Uitbreiding van het kiesrecht

Nederland wordt een parlementaire democratie als alle burgers kiesrecht krijgen:

• Democratie = het volk heeft de macht 
• Parlement = de Eerste en Tweede Kamer 

Dus, het parlement heeft de hoogste macht en de burgers kiezen het parlement 

Stromingen in de politiek

In het parlement zitten politieke partijen, die een bepaalde stroming hebben met een eigen politieke partij, kranten en tijdschriften:

• Liberalen
• Conservatieven
• Confessionelen 
• Socialisten
• Communisten

Strijd over het onderwijs

De overheid ging aan het eind van de 19e en begin van de 20e eeuw steeds meer openbare scholen oprichten:

• De overheid betaalde die scholen en controleerde het onderwijs

Het gevold is dat arme mensen betere kansen krijgen in de samenleving  (= emancipatie)

Strijd over het onderwijs

Confessionelen zijn mensen die in de politiek uitgaan van het geloof. Ze wilden twee dingen:

• Scholen die lesgeven in hun eigen godsdienst --> oplossing = oprichting van eigen scholen 
• De overheid moet deze scholen gaan financieren --> ze gaan politieke partijen oprichten om dit te bereiken

Strijd over het onderwijs

In 1917 komt de Onderwijswet: de overheid gaat ook bijzondere scholen betalen

Strijd voor gelijkheid

Iemand die in de politiek streeft naar meer gelijkheid is een socialist:

• Socialisten wilden meer gelijkheid voor arbeiders 

Strijd voor gelijkheid

Er waren 2 manieren om deze gelijkheid te bereiken:

• Met sociale wetten de positie van de arbeiders langzaam veranderen 
• De ongelijkheid moet opgelost worden door een revolutie, waardoor de hele samenleving verandert (= communisme)

De positie van vrouwen

Naast ongelijkheid tussen rijke en arme mensen, was er ook ongelijkheid tussen mannen en vrouwen:

• Wetten zorgen ervoor dat vrouwen achtergesteld worden 

Rond 1870 gaan vrouwen zich tegen de discriminatie verzetten:

• Mensen die opkomen voor vrouwenrechten heten feministen

In welk jaar krijgen vrouwen actief kiesrecht?

1. 1815
2. 1848
3. 1917
4. 1919

Wie heeft bij een parlementaire macht de minste macht?

1. Het parlement
2. De koning
3. De minister president
4. Het volk

Mensen die in de politiek uitgaan van het geloof noemen we...

1. Liberalen
2. Conservatieven
3. Confessionelen
4. Socialisten

2.2: stromingen in de samenleving

Deel 2: p. 56 en 57

Klaar voor de les?

Jas aan de kapstok

Kauwgom in de prullenbak

Telefoon in de telefoontas

Boek en pen op tafel

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen welke stromingen streefden naar meer gelijkheid. 
• Ik kan beschrijven hoe de positie van vrouwen veranderde.

Waar strijden deze mensen voor?

Stromingen in de politiek

In het parlement zitten politieke partijen, die een bepaalde stroming hebben met een eigen politieke partij, kranten en tijdschriften:

• Liberalen
• Conservatieven
• Confessionelen 
• Socialisten
• Communisten

Strijd voor gelijkheid

Iemand die in de politiek streeft naar meer gelijkheid is een socialist:

• Socialisten wilden meer gelijkheid voor arbeiders 

Strijd voor gelijkheid

Er waren 2 manieren om deze gelijkheid te bereiken:

• Met sociale wetten de positie van de arbeiders langzaam veranderen 
• De ongelijkheid moet opgelost worden door een revolutie, waardoor de hele samenleving verandert (= communisme)

De positie van vrouwen

Naast ongelijkheid tussen rijke en arme mensen, was er ook ongelijkheid tussen mannen en vrouwen:

• Wetten zorgen ervoor dat vrouwen achtergesteld worden 

Rond 1870 gaan vrouwen zich tegen de discriminatie verzetten:

• Mensen die opkomen voor vrouwenrechten heten feministen

Liberalen

Conservatieven

Socialisten

Communisten

Confessionelen

"Ik wil dat de overheid ook de school van mijn kind gaat betalen, waar lesgegeven wordt met de Bijbel."

"De overheid moet arbeiders met wetten gaan helpen."

"Ik wil dat de koning de machtigste man van het land blijft."

"Ik wil dat de overheid zich niet bemoeit met hoeveel ik mijn werknemers betaal."

"Arbeiders moeten met wapens in actie komen tegen de overheid!"

Welke twee dingen bereiken de eerste feministen?

1. Kiesrecht voor vrouwen
2. Vrouwen krijgen evenveel betaald als mannen
3. Mannen gaan meer doen in het huishouden
4. Vrouwen kunnen naar het hoger onderwijs

Aan het werk

• Ga naar 2.2 'Stromingen in de samenleving'
• Maak de opdrachten

• Klaar met de opdrachten van paragraaf 2.2? --> Aan de slag met de keuzeopdracht en topografie