H4 par. 3 Verspreiding van het Christendom

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

De tijd van monniken en ridders

H4. Boeren, monniken en ridders

par. 4.3 Leven op het platteland

middeleeuwen 500 - 1500

• vroege middeleeuwen 500 - 1000
• late middeleeuwen 1000 - 1500
• Dit hoofdstuk = vroege middeleeuwen
• Tijdvak monniken en ridders
• Periode: middeleeuwen

Invalshoeken

• Economisch: 
• wat zijn de middelen van bestaan? 
• Denk hierbij bijvoorbeeld jagen en verzamelen, landbouw, industrie. 
• Hoe komen mensen aan hun inkomsten?

 

Invalshoeken

• Politiek-bestuurlijk: 
• hoe wordt de samenleving bestuurd? 
• Wie is de baas? 
• Welke regels en wetten zijn er?

 

Invalshoeken

• sociaal: 
• dit gaat bijvoorbeeld over de leefomstandigheden van mensen en de verschillende sociale lagen. 
• Zijn er grote verschillen tussen mannen/vrouwen en arm/rijk? 
• Leven de mensen in de stad of op het platteland?

Invalshoeken

• cultureel: wat denken en voelen de mensen en hoe uitten ze dit?
• bijvoorbeeld in hun gewoontes en regels, 
• geloof, 
• kunst en 
• wetenschap. 

Betrouwbaarheid van bronnen

Hoe weet je of een bron betrouwbaar is?

• Bevat de bron vooral feiten (hoe meer feiten, hoe betrouwbaarder) of ook meningen?

• Wat weet je over de maker van de bron: afkomst, beroep, godsdienst, politieke ideeën, sociale laag?

Betrouwbaarheid van bronnen

Hoe weet je of een bron betrouwbaar is?

• Leefde de maker in de tijd waar de bron over gaat (ooggetuige verslag = betrouwbaarst)? Of leefde de maker veel later (=minder betrouwbaar: maker kan dingen vergeten zijn)?

• Is de maker misschien partijdig?

Continuïteit en verandering

• Continuïteit: dingen blijven (langere tijd) hetzelfde.

• Verandering: wanneer dingen anders worden.

Kenmerkende aspecten H4

9. Hofstelsel en horigheid 

10. Feodalisme 

11. Verspreiding van het Christendom 

12. Ontstaan van de Islam 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe het christendom zich in de vroege middeleeuwen in West-Europa verspreidde.
• Je kunt uitleggen dat het christendom voor mensen in de middeleeuwen erg belangrijk was.
• Je kunt uitleggen wat een stand is en de drie standen in de middeleeuwse samenleving noemen.

Germaanse goden

• Rond 500 geloofden veel mensen in het gebied van de Friezen en het huidige  Duitsland in Germaanse goden:
• Bijv. Donar & Freya
• Natuurgoden.
• Vereren van stenen, heilige bomen                                                  en bronnen.
• Christenen noemden deze mensen heidenen
  

Heidenen

• Frankische koningen en geestelijken vonden dat deze heidenen bekeerd moesten worden.
• Ze probeerden Noord-Nederland en Duitsland te veroveren.
  

Bekeren

• Waar dat lukte, stichtten monniken als Bonifatius en Willibrord kloosters.

Kloosters

• Monniken en nonnen leefden hier afgescheiden van de buitenwereld.
• Leven in dienst van het geloof stellen.
• Schreven boeken over, zorgden voor zieken.
  

Kloosters

• Vanuit de kloosters verspreidden sommige monniken het christendom.
• Zij worden missionarissen genoemd.

• Monniken kregen op hun tochten om mensen te bekeren hulp en bescherming van Frankische koningen, bijv. Koning Pepijn hielp Bonifatius.
  
• Geestelijken hielpen de Frankische koningen met het bestuur.

0

0

Willibrord was een Engelse missionaris die probeerden de Friezen tot het Christendom te bekeren. De Friezen zaten daar niet op te wachten.

Bonifatius was ook een Engelse missionaris die probeerde de Friezen te bekeren. Dit lukte niet: in 754 werd hij door Friezen in Dokkum vermoord.

• De kerk verbood heidense gebruiken en feesten, maar zonder succes. 
  
• Om de overgang naar het nieuwe geloof wat makkelijk te maken bedachten priesters iets slims.
• Ze koppelde de heidense feesten aan belangrijke christelijke gebeurtenissen.
  

Midwinterfeest werd Kerstmis

Germanen vierden het midwinterfeest: 

De Germanen maakten licht en versieren bomen om te zorgen dat de lente terug zou komen. 

De kerk maakte daar het kerstfeest van. 

Om de geboorte van Jezus te vieren.  

Lentefeest werd Pasen

De Germanen hadden een Lentefeest: 

Grote vuren om de winter te verdrijven. 

De christenen maakten hier het Paasfeest van. 

Hierbij werd gevierd dat Jezus was opgestaan uit de dood.  

0

Invloed op dagelijks leven

• Geloof speelde een steeds grotere rol in het dagelijks leven.
• Elk dorp of domein had een kerk en een priester.
• De priester hielp gelovigen om te leven volgens de christelijke regels: dopen & trouwen in de kerk.
• Elke zondag gingen christenen naar de kerk.
• In de grond van de kerk werden doden begraven.
• Op zon- en feestdagen hoefde je niet te werken.

Hemel & de hel

• Als je je aan de regels van de kerk hield, zou je na de dood in de hemel komen.
• Als je slecht leefde, moest je eeuwig branden in de hel.
• Mensen waren bang om in de hel te komen en luisterden daarom goed naar de geestelijken.
• Alleen geestelijken hadden immers contact met god.

Standensamenleving

• Ieder had zijn eigen plek en taak
• 1. Geestelijken
• 2. Adel
• 3. Boeren

Standensamenleving

• Geestelijkheid bidden voor de mensen.
• Edelen beschermen geestelijken en boeren.
• Boeren bewerkten het land en zorgden voor voedsel

Wisselen van stand?

• Werd je geboren als edelman, dan bleef je edelman en waren je kinderen ook van adel.
• Een boer kon dus geen edelman worden.
• Wel kon je als boer geestelijke worden, namelijk een lage geestelijke: bijv. monnik, non.
• Als edelman werd je een hoge geestelijke: bijv. bisschop.
  

Bedenk waarom Frankische koningen hulp en bescherming gaven aan monniken die Germanen probeerden te bekeren.

Wat is de beste omschrijving van het begrip ‘geestelijken’?
Kies het juiste antwoord.

1. mensen die in God geloven
2. mensen die iedere week naar de kerk gaan
3. mensen die in dienst zijn van de kerk
4. mensen die voor andere mensen bidden

Door het harde leven gingen veel mensen het christendom extra belangrijk vinden. Waarom was dat zo?

1. De mensen hoopten dat God hen zou beschermen tegen honger, ziekte en dood.
2. In de Bijbel staat hoe je betere medicijnen kunt maken en hoe je grotere oogsten kunt krijgen.
3. Als je christen was, mocht je in een klooster wonen. Daar was wel genoeg voedsel.
4. Als je arm, maar goed geleefd had, werd je na je dood erg rijk in de hemel.

Welke stand was het belangrijkste in de Middeleeuwen?

1. De 3e stand, de boeren zorgden immers voor voedsel
2. De 2e stand, de edelen zorgden immers voor bescherming.
3. De 1e stand, de geestelijken hadden immers contact met God.
4. Alle standen waren even belangrijk.

Sleep de teksten naar de juiste plek in de afbeelding

Ik ben van adel

Ik ben een geestelijke

Ik betaal pacht

Eerste stand

Tweede stand

Derde stand