'Omgaan met aankomend overlijden' - Les 2

• Basiszorg
• MBO
• Studiejaar 2

'Omgaan met aankomend overlijden'- Les 2

Definitie van rouw

• Je kunt rouw zien als het totaal van gevoelens, gedachten en gedrag dat ontstaat ten gevolge van het permanent missen van iets of iemand dierbaars.
• Rouw is geen ziekte, het is de normale aanpassing aan een verlies en aan een totaal veranderde situatie. Je staat voor de taak je verwachtingen, je heden en je toekomst aan te passen aan de nieuwe situatie waarin die ander voor altijd weg is.

Definitie van rouw

• Rouwen kan heel diverse vormen aannemen: het rouwproces is uniek net als jouw vingerafdruk.
• Rouwen doe je levenslang. De pijn kan over de tijd heen minder scherp aanvoelen, maar het litteken blijft.
• De meerderheid van de mensen rouwt op een normale, ‘gezonde’ manier ook al verschillen de rouwprocessen sterk van elkaar.

Omgaan met aankomend overlijden

Alle zorgvragers doorlopen op hun eigen manier meestal dezelfde fasen om het naderend overlijden te kunnen accepteren. 

Deze fasen zijn voor het eerst beschreven door de psychiater Elisabeth Kübler-Ross. Zij onderscheidt vijf verschillende fasen.

Fasen van Elizabeth Kubler-Ross​

Fase 1​

Ontkenning en shock

Ontkenning: ‘Dit gebeurt niet bij mij’

• Ontkenning is een bewuste of onbewuste weigering om de realiteit onder ogen te zien.
• Het is een natuurlijke vorm van zelfbescherming. 
• Het helpt om zelf te bepalen in welk tempo het verdriet wordt toegelaten. 
• We laten niet meer binnen dan we aankunnen. Sommige mensen blijven echter ‘opgesloten zitten’ in deze fase.

Fase 2​

Boosheid en woede

Boosheid ‘Waarom met mij’

• Langzaam dringt het tot de zorgvrager door dat hij degene is die binnen afzienbare tijd zal overlijden. Dit maakt de zorgvrager woedend. 
• De zorgvrager is boos op de hele wereld en iedereen om hem heen. 
• Zorgvragers kunnen tijdens deze fase met verbale en lichamelijke agressie reageren. 
• Soms is de woede ook op zichzelf gericht en merkt de omgeving er weinig van.
  

Fase 3​

Onderhandelen

Onderhandelen ‘ik beloof'

• Dit is de onderhandelingsfase. Men denkt bijvoorbeeld; als ik vanaf nu heel aardig ben voor iedereen dan kan ik mijn kinderen nog wel zien opgroeien. 
• Vaak is de hoop (op herstel) een grote drijfveer.

Fase 4​

Verdriet, somberheid of depressie

 Verdriet en depressie: ‘Ik geef het op’

• Wanneer de realiteit geaccepteerd wordt komen gevoelens van verdriet, spijt, angst en onzekerheid naar boven.
• Vaak dienen verliezen uit het verleden zich weer aan. 
• De rouwende is bijna niet meer te bereiken. Men kan behoefte hebben aan het steeds weer uiten van het verdriet.
• Op de bodem van het verdriet lift vaak woede. Onderdrukte woede is vaak de oorzaak van een depressie.

Fase 5​

Acceptatie en aanvaarding

Aanvaarding: ‘Ik ga verder met mijn leven’

• Als iemand voldoende tijd en vaak ook enige hulp heeft gehad om door de genoemde fasen te gaan, begint men de realiteit te accepteren. 
• Er komt berusting en men kan loslaten. Loslaten is niet hetzelfde als vergeten. 
• Het is het verlies in het rouwproces een plaats geven en verder gaan.

5 Fasen van Elizabeth Kubler-Ross​

• De vijf fasen hoeven niet in een bepaalde volgorde doorlopen te worden. 
• Bij iedere zorgvrager die levensbedreigend ziek is, zijn over het algemeen de vijf fasen te onderscheiden in de hele palliatieve fase. 
• Een zorgvrager blijft tussen alle vijf fasen heen en weer switchen.
• Iedere zorgvrager doorloopt op zijn eigen unieke wijze deze fasen en kan altijd weer terugkeren naar een fase die op het oog al afgesloten

Opdracht