Het verhaal van de familie Meijer

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 7,8

Het verhaal van de familie Meijer, een Joodse familie uit Gieten.

In veel dorpen en steden in Nederland staan oorlogsmonumenten.

In Gieten staat het monument voor het oude gemeentehuis.

Daarop staat drie keer de naam Meijer en twee keer de naam Gottfriedt. 

Leden van dezelfde Joodse familie, 

die tot 1940 in Gieten woonde en leefde zoals elke andere familie.

In deze les kom je te weten wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog met hen gebeurd is.

Wat weet je over Joods zijn?

Bernhard Gottfriedt

Salomon (Sallo) Meijer

Jeannette Meijer-Gottfriedt

Bernhard Gottfriedt

Bernhard was de oom van Jeannette.

Jozef (Jo) Meijer

Mendel (Mennie) Meijer

Sara Meijer

voor 1940

de familie Meijer

De familie had een winkel in stoffen en garen aan de rand van het dorp. Mennie en Jeanette hadden de winkel overgenomen van oom Bernard en zijn inmiddels overleden vrouw.

voor 1940

voor 1940

De Meijers waren vanaf het begin betrokken bij de komst van een zwembad: het Zwanenmeer.

Mennie (vooraan) bij de bouw van het zwembad.

Zwembad het Zwanenmeer ging open op 1 juli 1935.

Het zwembad na de opening.

Sallo (links) en Mennie in het zwembad.

 Op 10 mei 1940 begon de Duitse bezetting.

 Een aantal buren wilde niets meer met de Meijers te maken hebben. Niet   voor niets stond hun straat in Gieten bekend als de Wilhelmstrasse.

 Wat zegt dat over de buren van de Meijers? Er zijn twee antwoorden goed.

1. Veel buren waren bang voor de nazi's.
2. Veel buren waren het eens met de nazi's.
3. Veel buren waren lid van de NSB.
4. Veel buren zaten in het verzet.

 De familie Meijer had niet alleen last van de buren.

 Vanaf 1941 moesten Joden zich aan steeds meer regels   houden. Noem twee van deze regels.

1940

In 1941 en 1942 veranderde er veel voor de familie Meijer.

Sara mocht niet langer naar haar school in Assen.

Jo mocht niet langer badmeester zijn in het Zwanenmeer.

Sallo mocht geen lid meer zijn van zwemclub ZZC

Jeannette en Mennie moesten hun winkel sluiten.

1941-1942

1942

Door de vele regels konden en mochten Jo  en Sallo niet werken. Omdat ze geen werk  hadden, werden ze door de nazi's naar een  werkkamp gestuurd. 

Werkkamp Linde bij Hoogeveen.

Vanuit kamp Linde schreef Sallo een brief  aan zijn ouders.

Om kwart voor twaalf kwamen we hier in 't kamp. 't Ligt hier prachtig, midden tussen bos en bouwland. De stemming is hier opperbest. We hebben zo straks bij de grammofoon van het zoontje van de kok liggen luisteren. Op onze kamer zijn we met 8 man: met z'n drieën uit Gieten.

Zo juist komt er bericht dat we morgen naar Westerbork gaan.

Niet voor doorzending. We moeten werken aan een spoorweg of aan een gewone weg. Maak jullie je dus niet ongerust.

 Jo en Sallo werden naar kamp   Westerbork gestuurd. Toch hoefden hun   ouders zich geen zorgen te maken.

 Wat voor kamp was Westerbork volgens   Sallo?

1. een concentratiekamp
2. een vernietigingskamp
3. een vluchtelingenkamp
4. een werkkamp

In kamp Westerbork moesten Jo en Sallo  inderdaad werken. Samen met de andere mannen en jongens uit werkkamp Linde  legden ze een spoorlijn aan. 

Langs dit spoor kon de trein later kamp  Westerbork bereiken.

Terwijl Jo en Sallo aan de spoorlijn werkten, werden er al wel mensen weggestuurd. Vanaf het station van Hooghalen, vlak bij de plek waar ze werkten, zagen ze de treinen vertrekken. De bestemming was iedere keer dezelfde: Auschwitz.

1942

Nog voordat het werk aan de spoorlijn klaar was, moesten Jo en Sallo zelf op transport. Net als de andere gevangenen werden zij naar Auschwitz gestuurd.

Niet veel later, in de nacht van 2 op 3 oktober 1942 werden Mennie, Jeannette, Sara en oom Bernhard thuis opgepakt. Ook zij moesten naar kamp Westerbork.

Deze foto is niet in Gieten gemaakt, maar op deze manier is de familie Meijer waarschijnlijk ook gehaald. Met een vrachtwagen.

Na de arrestatie werd het huis afgesloten. Niet veel later werden lijsten gemaakt van alle spullen die zich in het huis bevonden. Tot het einde van de oorlog zou het huis door andere mensen bewoond worden.

1942

Op 3 oktober 1942 kwamen de  Meijers in kamp Westerbork aan.

De foto met de soldaat is op  dezelfde dag in het kamp  genomen. 

Op de achtergrond zie je  gevangenen die net zijn  aangekomen.

Op deze foto zie je kamp Westerbork. De brede weg was de hoofdstraat van het kamp. Langs de hoofdstraat stonden houten gebouwen: barakken. Daarin woonden de gevangenen.

Er waren barakken voor mannen en voor vrouwen. Jeanette en Sara zaten in één barak, Mennie en oom Bernard in een andere. Overdag konden ze wel bij elkaar zijn.

De meeste gevangenen van kamp Westerbork gingen heel snel op transport. 

De familie Meijer werd op 5 oktober 1942 gedeporteerd. 

1942

Hoe lang hebben Mennie, Jeannette, Sara en oom Bernard in kamp Westerbork gezeten?

1. 2 dagen
2. 2 weken
3. 2 maanden
4. 2 jaar

Vanuit kamp Westerbork vertrokken 93 treinen. Eerst alleen naar Auschwitz, later ook naar Sobibor, Theresienstadt en Bergen-Belsen.

Van sommige transporten zijn foto's gemaakt. Van één transport zijn zelfs filmbeelden: het transport van 19 mei 1944. 

Op het volgende  scherm zie je een fragment.

1942-1944

0

In het plaatsje Cosel (nu in Polen) moest Mennie met 200 andere mannen de trein verlaten. Ze werden naar een werkkamp gebracht.

De familie Meijer vertrok uit kamp Westerbork. Waarschijnlijk wisten ze dat ze naar Auschwitz gingen. Wat er in Auschwitz gebeurde wisten ze niet.

Even later kwamen Jeannette, Sara en oom Bernard in Auschwitz aan. 

Mennie wist de oorlog te  overleven. 

Hij moest half Europa doorreizen om weer thuis te komen.

Samen met Jeannette, Sara en oom Bernard vertrok Mennie uit kamp Westerbork.

Nadat Mennie in Cosel afscheid moest nemen van zijn familie, werd hij naar Blechhammer gebracht. Daar moest hij het grootste deel van de oorlog werken.

In Blechhammer werd Mennie door de Russen bevrijd.  Hij werd meegenomen naar de havenstad Odessa in Oekraïne. Daar begon hij aan een lange zeereis.

Het schip bracht hem vanuit Odessa naar Marseille.

Via Brussel reisde Mennie naar huis. Vanaf het station van Hoogeveen kreeg hij een lift naar Gieten. Hij was weer thuis.

1942-1945

Thuis wachtte Mennie een grote teleurstelling. Hij had als enige van het gezin de oorlog overleefd.

Alleen een nichtje van hem leefde nog. Zij was in kamp Westerbork bevrijd.

Sallo kwam samen met Jo in Auschwitz aan. Een paar weken na aankomst werd Sallo vermoord. Hij was 16 jaar.

Jo werd kort na zijn aankomst in Auschwitz vermoord. Hij was 21 jaar.

Jeannette werd een half jaar na aankomst in Auschwitz vermoord. Ze werd 50 jaar.

Oom Bernard werd meteen na aankomst in Auschwitz vergast. Hij was 80 jaar.

Sara werd meteen na aankomst in Auschwitz vergast. Ze was 15 jaar.

Mennie probeerde na de oorlog zijn leven weer op te pakken. Maar alles in Gieten herinnerde hem aan zijn vermoorde familie. Daarom verhuisde hij in 1947 met zijn tweede vrouw naar Groningen. Daar overleed Mennie in 1976 op 80-jarige leeftijd.

 De familie Meijer uit Gieten wordt   op verschillende plekken herdacht.

In het dr. Nassaucollege in Assen hangt deze plaquette. De namen van leerlingen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen staan erop. Ook die van Jo, Sallo en Sara.

Op de gedenksteen voor het oude gemeentehuis van Gieten staan de namen van de familie Meijer.

Op het terrein van kamp Westerbork staan 102.000 steentjes. Eén steentje voor iedereen die in het kamp gezeten heeft en later in een ander kamp vermoord is. Vijf steentjes zijn voor Jeannette, Jo, Sallo, Sara en oom Bernard.

Op het schoolplein van OBS de Bonnen in Gieten staat dit beeldje van Sara Meijer.