wondzorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

     Wondzorg 

 

Bouw huidlagen

Een

wond is een verbreking van de continuïteit van weefsel veroorzaakt door een

trauma of pathologische aandoening.

Wat is de functie van de huid?

Wat is de definitie van een wond?

1. ontsteking aan het lichaamsoppervlak
2. Een afwijking in het weefsel
3. een verbreking van de continuïteit van weefsel
4. anders

Definitie wond

pathologische toestand (trauma) waarbij weefsels van elkaar gescheiden* worden en/of vernietigd**.

voorbeelden?

oorzaak wonden

Oorzaken wond

mechanisch

chemisch

thermisch

elektriciteit

straling

infectie

circulatie

oncologisch

Een mechanische wond is veroorzaakt door:

1. Elektriciteit
2. Straling
3. Chemische stoffen
4. Fysiek trauma

Een natuurlijk wondgenezingsproces verloopt als volgt;

1. Bloed spoelt wond, stollingsproces, korstje, wondgenezing
2. Stollingsproces, bloed spoelt wond, korstje, wondgenezing
3. Bloed spoelt wond, stollingsproces, wondgenezing, korstje

Wondgenezingsproces

Reactiefase;  uitbereiding voorkomen en voorbereiden op genezing

Regeneratiefase;  beschadigde dermis vervangen en wond sluiten

Rijpingsfase; granulatieweefsel dat dermis heeft vervangen rijpt uit tot soepel bindweefsel/litteken

soms 3 fases tegelijk in grote wonden

Waarom is een vochtig milieu belangrijk voor de wondgenezing?

Normale wondgenezing/ primaire wondgenezing

Bloeden 🡪 wond schoonspoelen

Bloed in contact met buitenlucht 🡪 stollingsproces 🡪 korstje

Korst natuurlijke bescherming

Wondgenezing voltooid 🡪 korst valt eraf

Geen normale wondgenezing/ secundaire wondgenezing

Grote wonden

Diep en onregelmatig

Veel vuil bevat

Slechte doorbloeding

Complexe wonden, deze hebben een secundaire genezing 🡪 fasering

welk registratie methodes ken je om een wond te registreren?

1. TIME
2. ALTIS
3. rood-geel-zwart
4. A B en C

Wondclassificatiesystemen

Wordt gebruikt om structuur aan te brengen in een wondbehandeling.

• ALTIS
• TIME model
• WCS model

ALTIS

Aard

Locatie

Tijdsbeloop

Intensiteit

Samenhangende factoren

beïnvloedende factoren

Beïnvloedende factoren

• Patiëntgerelateerd
• Wondgerelateerd
• Professioneelgerelateerd
• Zorgsysteemgerelateerd
• Voeding
• Pijn
• Wondinfectie

WCS: Woundcare Consultant Society

Is een hulpmiddel bij het bepalen van het doel van de lokale wondbehandeling en van het juiste wondbehandelingsproduct.

* Kleur van de wond

* Mate van wondvocht

* Aanwezigheid van infecties

* Aspecten van de wondrand

Je kunt het WCS-model niet toepassen bij brandwonden  oncologische wonden

Rood : Granulatieweefsel= is bodem waarin zich nieuw weefsel vormt met rijk aan bloedvaten (rode kleur)

Geel; huid niet meer intact , geel beslag vormt zich in de wond. Kan al dan niet geïnfecteerd zijn., wanneer infectie is er sprake van een pussende wond (=etter).

Zwarte wonden: ontstaan als er geen bloed meer naar het weefsel gaat, waardoor het afsterft, necrotisch weefsel (wondoppervlak ziet zwart) vb stadium 4 decubitus…extremiteiten (vingers , tenen ) die geen bloed meer krijgen,

Kleur van de wond

Wonden zijn er in verschillende soorten. In Nederland wordt veel gewerkt met het classificatiemodel van de Woundcare Consultant Society (WCS). De WCS is een vereniging van deskundigen in wondbehandeling. Het WCS-model is een model voor lokale wondbehandeling (vooral bij chronische wonden). Het gaat uit van een universeel kenmerk van een wond, namelijk de kleur. Het model is niet toepasbaar op brandwonden en oncologische ulcera.

Zwarte wond

Gele wond

Rode wond

Gemengde gekleurde wond

Zwarte wondZwart betekent dat er in de wond dood (necrotisch) weefsel zit. Het hoeft niet altijd zwart te zijn, maar kan ook een bruine, grijze of gelige kleur hebben. Dit dode weefsel houdt de wondgenezing tegen. Het is daarom goed om necrotisch weefsel te verwijderen. Bijvoorbeeld door de wond goed te spoelen of schoon te krabben. Als de necrose niet uit de wond wil, is soms een operatie nodig. Een zwarte wond bevindt zich in de reactiefase.

Gele wondBij een gele wond is het wondbed bedekt met geel beslag. Vaak een dikke, half vloeibare laag. Soms is het een taaie laag. In de gele laag zitten celresten en samengeklonterde eiwitten. Deze laag moet worden verwijderd om de wondgenezing in gang te zetten. Het doel van de behandeling is het reinigen van het wondbed en absorptie van overmatig exsudaat. Ook gele wonden bevinden zich in de reactiefase.

Rode wondEen rode wondbodem is een goed teken. De wond kan dan meestal goed genezen. Bij de rode wond is de wondbodem bedekt met korrelige, vochtig-glanzende, helderrode weefsel laag (granulatieweefsel). Deze wondbodem moet beschermd worden en uitdroging moet worden voorkomen. Een rode wond bevindt zich in de regeneratiefase.

Gemengde gekleurde wondIn de praktijk hebben wonden gelijktijdig meerdere kleuren. Bijvoorbeeld een gele wond met zwarte plekjes erin en hier en daar wat doorschemerend rood. Bij gemengd gekleurde wonden is de behandeling gericht op de meest storende factor en krijgt de behandeling van de zwarte wond voorrang. Er wordt dan een wondproduct gekozen die de andere kleurgebieden niet negatief beïnvloedt.



Rode wond

Een rode wond bestaat uit granulatieweefsel en bevindt zich in de regeneratiefase. In deze fase wordt weefsel dat verloren is gegaan, vervangen door nieuw weefsel (epithelialisatie). Granulatieweefsel is vaatrijk en korrelig bindweefsel dat zich vormt op de bodem van een wond. Deze bodem is gezond.

kenmerk rode wonden

Granulatieweefsel: rood van kleur, korrelig

Productie wondvocht: enzymen, groeifactoren, eiwitten en witte bloedlichaampjes 🡪 zorgen voor goed wondgenezing

Diepe en oppervlakkige rode wonden genezen het best als in het wondgebied sprake is van een vochtig milieu

Verbandmaterialen gebruiken die een vochtig milieu bevorderen en besmetting/infectie tegen gaan

Een rode wond is een wond in de rijpingsfase

1. Juist
2. Onjuist

Een rode wond is een wond in de regeneratiefase >> er wordt nieuw weefsel gevormd en de wond sluit zich.

Wat moet je NIET doen bij het verzorgen van een rode wond

1. Wondbodem vochtig houden
2. Wondbodem reinigen
3. Wondbodem beschermen tegen beschadigingen
4. Zorgen dat het verband niet vastkleeft

In principe hoef je de wondbodem van een rode wond niet te reinigen >> het granulatieweefsel op de wondbodem van een rode wond is een gezonde bodem die je niet wilt "verstoren".

Een gele wond bevindt zich in de reactiefase. Het lichaam reageert op de wond door te starten met stolling, vaatvernauwing en afsluiting van de wond. Dit ziet eruit als een gelig beslag op de wond. Vaak wordt ook exsudaat (wondvocht) gevormd, bestaande uit celresten en samengeklonterde eiwitten.

Gele wond

kenmerken gele wond

Kleur wordt veroorzaakt door infectie

Gele product bestaat uit: weefselafval, pus en wondvocht

Dit dient verdwenen te zijn voordat wondgenezing kan plaatsvinden

Bij wondzorg, zorgen voor juiste vochtgehalte 🡪 te veel wondvocht absorberen, wond niet uitdrogen

kenmerken zwarte wond

Dood weefsel 🡪 necrotisch weefsel

Onvoldoende doorbloeding:

Langdurige druk op bepaalde plek

Afgescheurde bloedvaten

Vernauwing van bloedvaten 🡪 arteriosclerose

Dode weefsel is goede voedingsbodem voor bacteriën

Behandeling: necrotisch weefsel uit wond verwijderen

Indeling zwarte wonden:

Zwarte of vervloeide necrose

Harde necrose zonder ontstekingsverschijnselen

Harde necrose met ontstekingsverschijnselen

Zwarte wond

Een zwarte wond dankt zijn kleur aan het afgestorven weefsel (necrose/débris) waar de wond uit bestaat. Dit weefsel is een voedingsbodem voor bacteriën. De kleur kan ook bruin-grijs-gelig zijn. Er zijn twee vormen van necrose: harde necrose (korst) en natte necrose.

 

zwarte wond

Time model

• Er wordt naar factoren gekeken die een rol spelen bij het genezingsproces van een wond
• Kan gebruikt worden bij het diagnosticeren van een wond en bepalen en evalueren van een wondbehandeling.

TIME

T = Tissue, weefsel Wat is de kleur?

I = Infectie ; is er sprake van een infectie?

M = Moisture = vocht; produceert de wond veel vocht?

E = Edge = wondranden ; wat is de toestand van de rand?

Met als doel: het creëren van een  gezonde wond, zonder dood weefsel en ziekteverwekkende bacteriën, met weinig wondvocht en een goede doorbloeding.

Waar staat de afkorting TIME voor?

1. Time Infection Moisture Edge
2. Tissue Infection Measurable Edge
3. Tissue Infection Moisture Edge
4. Tissue Infection Moisture Egg

Rapporteren

Maak een rapportage volgens het TIME-model over de wond op de afbeelding hiernaast. 

T = Tissue (rood/geel/zwart)

I = Infectie

M = Moisture (nat/droog)

E = Edge (wondranden)

Hygiëne

spoelen

madentherapie

negatieve druk behandeling

casus dhr g 53 jr, rolstoelafhankelijk, EVB , heeft op beide zitvlakken decubitusplekken 

door krabeffecten ontstond er deze wond 

door inzet van mepilex border 

Aandachtspunten

rekening te houden met psychische factoren van de zorgvrager

aseptisch te werken

te letten op de voeding- en vochttoediening

te letten op factoren die mogelijk de wondgenezing belemmeren (denk bijvoorbeeld aan druk, houding en leefstijl)

goed te rapporteren over de wondobservatie en wondbehandeling

Disciplines

de naasten die een deel van de wondverzorging op zich nemen

de huisarts, de chirurg en/of de revalidatiearts

de fysiotherapeut voor begeleiding bij passief en actief bewegen

de gipsverbandmeester en de orthopedisch instrumentenmaker die adviseren en behandelen, en hulpmiddelen geven om wonden te ondersteunen

de wondverpleegkundige

de diëtist die advies geeft over verbetering van de voeding

Rapportage

het type wond en hoe deze is ontstaan/ welke behandeling de arts heeft voorgeschreven

gegevens over factoren die van invloed zijn op wondgenezing, zoals:

- de conditie van de zorgvrager - zijn voedingstoestand - zijn leeftijd - de mate van bloedverlies

- informatie over de vitale functies en de lichaamstemperatuur - pijnklachten

de reactie van de zorgvrager op de wondverzorging/ gegevens over de wond zelf: grootte, diepte, kleur, geur, aanwezigheid en samenstelling van wondvocht

gegevens over vooruitgang of verslechtering van de wond

Regels en voorschriften

protocollen   /  informeren

ergonomische werken

kosten besparend

milieubewust

rechten en plichten

volgende x

verdiep je in:

wond verzorgen

wond spoelen met een katheter

hechtingen verwijderen

(gebruik zorgpad en vilans)