ph4 GS 8.2 sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

h2 les 1

Burgers en stoommachines

8

Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900

De sociale kwestie

leerdoelen

8.2/1 woon en werkomstandigheden

8.2/2 rol overheid en midden- en hoger klassen

h2 les 1

De leef- en werkomstandigheden van arbeiders

Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900

Tijdens de industriële revolutie hadden arbeiders het zwaar:

• slechte woontoestanden in de steden
  
• ongezond en onveilig werk
• kinderarbeid
  
• massaontslagen tijdens economische crisis: lange tijd van economische achteruitgang en werkloosheid
  
• veel aanbod arbeiders dus lage lonen

Wat waren de leef- en werkomstandigheden van arbeiders?

h2 les 1

Discussies

Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900

In de 19e eeuw ontstond discussie over de sociale kwestie: het probleem van de slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders.

Communisme: (1) Arbeiders (proletariaat) wordt uitgebuit door de fabrikanten (bourgeoisie).

(2) Toenemende ongelijkheid tussen arm en rijk (3) revolutie uitgeroepen door de arme (4) klassenlose heilstaat 

Liberalen vonden dat arbeiders als zelfstandige individuen verantwoordelijk waren voor hun eigen lot.

Welke meningsverschillen waren er over de sociale kwestie?

De schrijver Charles Dickens liet in zijn roman Oliver Twist (1838) zien hoe onmenselijk armoede was. Het weesjongetje Oliver moest in een armenhuis de hele dag hard werken voor een klein beetje onsmakelijk voedsel. Toen het hongerige kind op een dag vroeg of hij iets meer mocht, werd hij zwaar gestraft. De weldoorvoede armenbestuurders stuurden hem weg. In Londen viel Oliver in handen van een criminele bende die hem dwong uit stelen te gaan.

h2 les 1

Discussies

Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900

Socialisten zagen armoede als gevolg van het kapitalisme, dat moest worden afgeschaft.

Oprichten = Vakbonden, collectief demonstreren

Confessionelen wezen het kapitalisme niet af, arbeiders en werkgevers moesten samen de sociale kwestie oplossen.

Kerkgemeenschap als ondersteuning

Linkse liberalen vonden dat de staat de sociale misstanden moest bestrijden. 

(rechtse liberalen) Met zo min mogelijk beperking om eco vrijheid te waarborgen. Terughoudende overheid

Welke meningsverschillen waren er over de sociale kwestie?

h2 les 1

Het begin van de verzorgingsstaat

Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900

De overheden (linkse liberalen) gingen zwakke groepen beschermen:

• door beperking kinderarbeid, in Nederland door Kinderwetje van Van Houten, 1874
  
• staatsingrijpen in de volksgezondheid: aanleg van waterleiding en riolering in steden

Hoe werd er een begin gemaakt met de verzorgingsstaat?

h2 les 1

Het begin van de verzorgingsstaat

Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900

Door de economische groei nam de armoede af tussen 1860 en 1900.

De sociale kwestie werd kleiner door emancipatiebewegingen in vakbonden: organisatie van werknemers.

Afdwingen bij werkgevers van

• hogere lonen
  
• betere arbeidsomstandigheden
  

Discussies over de sociale kwestie en de opkomst van emancipatiebewegingen zijn kenmerkende aspecten van de tijd van burgers en stoommachines.

Hoe werd er een begin gemaakt met de verzorgingsstaat?

In hoeverre droeg de economische groei tussen 1860 en 1900 bij aan de afname van armoede, en welke rol speelden emancipatiebewegingen en vakbonden in het verbeteren van de sociale kwestie?

h2 les 1

Burgers en stoommachines

8

Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900

Politieke stromingen

leerdoelen

8.2/3 emancipatie arbeiders

8.2/4 theorie Marx

Zet de onderstaande fasen uit Karl Marx' theorie in de juiste volgorde:

Fase 1

Fase 1

Fase 3

Fase 4

Dictatuur van het proletariaat

Revolutie

(Klassenstrijd)

Uitbuiting proletariaat

De rijken worden steeds rijker en de armen steeds armer.

TB pagina 157 wat is de betekenis van Sociaaldemocratie

Wat is het verschil tussen communisme
en sociaaldemocratie.

Rooms-Katholiek

Protestant-Christelijk

Socialisten/

Sociaal-democraten

Liberalen

Rooms-Katholiek

Protestant-Christelijk

Socialisten/

Sociaal-democraten

Liberalen

Rooms-Katholiek

Protestant-Christelijk

Socialisten/

Sociaal-democraten

Liberalen

Rooms-Katholiek

Protestant-Christelijk

Socialisten/

Sociaal-democraten

Liberalen

Rooms-Katholiek

Protestant-Christelijk

Socialisten/

Sociaal-democraten

Liberalen

Rooms-Katholiek

Protestant-Christelijk

Socialisten/

Sociaal-democraten

Liberalen

Rooms-Katholiek

Protestant-Christelijk

Socialisten/

Sociaal-democraten

Liberalen

Rooms-Katholiek

Protestant-Christelijk

Socialisten/

Sociaal-democraten

Liberalen

h2 les 1

Burgers en stoommachines

8

Tijd van burgers en stoommachines 1800-1900

Leerdoelen pagina 157

8.2/1 woon en werkomstandigheden

8.2/2 rol overheid en midden- en hoger klassen

8.2/3 emancipatie arbeiders

8.2/4  theorie Marx