Les 5:onderzoek opzetten en uitvoeren

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Les 5:onderzoek opzetten en uitvoeren

Fases van onderzoek

Fase 1: onderzoeksvraag, theorie- en hypotheseformulering

Fase 2: Onderzoeksmethode/keuze voor meetinstrument en operationalisering

Fase 3: gegevens verzamelen en selecteren

Fase 4: gegevens analyseren en conclusies trekken

Fase 1: onderzoeksvraag, theorie- en hypotheseformulering

In de onderzoeksvraag worden de hypotheses voorbereid. 

Een onderzoeksvraag is niet eenvoudigweg met ‘ja’ of ‘nee’ te beantwoorden, maar gaat over verschillende alternatieven, verklaringen of beschrijvingen. 

Fase 1: onderzoeksvraag, theorie- en hypotheseformulering

Hypothese: Een toetsbare veronderstelling over de werkelijkheid.

Eisen aan een hypothese:

Bevat de variabelen die onderzocht worden.

Bevat de onderzoeksgroep die onderzocht wordt.

Bevat een voorspelling over de verwachte uitkomst.

Nadat het onderzoek klaar is, kan je jouw hypothese verifiëren (✅ bevestigen ✅) 

of falsificeren (❌ verwerpen ❌).

‘hoe meer/minder’- 

‘des te meer/minder’-gedeelte 

‘als’ - en een ‘dan’-gedeelte. 

Oefenen

Stel bij de onderstaande zinnen een passende hypothese op.

- Je wil onderzoeken of leerlingen uit atheneum 6 beter scoren op hun examen als ze iedere les aantekeningen maken.

- 75% van de vwo'ers gaat na het behalen van hun diploma studeren aan de universiteit, terwijl zo'n 10% ervoor kiest om een tussenjaar te nemen.

- FOMO onder jongeren wordt onder andere verklaard door het aantal social media-accounts dat iemand heeft.

Variabele

Onafhankelijke variabele

> Deze variabele beïnvloedt de waarde van de afhankelijke variabele.

Afhankelijke variabele

> Deze variabele wordt beïnvloed door de onafhankelijke variabele.

Voorbeeld:

In hoeverre beïnvloedt het aantal uren slaap van leerlingen de prestaties op school?

> Onafhankelijke variabele = aantal uur slaap

> Afhankelijke variabele = schoolprestaties

Oefenen

Noteer bij onderstaande uitspraken zowel de onafhankelijke als de afhankelijke variabele(n).

Of deelnemers de Nijmeegse vierdaagse uitlopen wordt bepaald door of ze onderweg genoeg water drinken en weinig blaren oplopen.

Steeds meer Nederlanders zijn het afsteken van vuurwerk tijdens Oud & Nieuw zat, omdat er zoveel knalvuurwerk wordt afgestoken.

Laagopgeleide werknemers wisselen sneller van baan dan hoogopgeleide werknemers.

In buurten waar de leefbaarheid laag is, tref je meer straatafval en graffiti aan.

Door meer boeken te lezen, kan je woordenschat worden verbeterd.

Fase 2: Onderzoeksmethode/keuze voor meetinstrument en operationalisering

Vijf onderzoeksmethoden

Interview

Enquête

Bronnenonderzoek

Experiment

Observatie

Oefenen

Schrijf per onderzoeksmethode twee voordelen en twee nadelen op.

Fase 3: gegevens verzamelen en selecteren

 

De geselecteerde informatie/steekproef/ bron waarop het onderzoek gebaseerd is dient zo representatief mogelijk te zijn.

Fase 4: gegevens analyseren en conclusies trekken

In deze fase worden de gevonden verbanden geïnterpreteerd. De verhouding tussen het ‘hoe meer/minder’/‘als’- en het ‘des te meer/minder’/‘dan’-gedeelte van een hypothese, 

oftewel de

onafhankelijke en de afhankelijke variabelen is echter niet per se causaal.

Wat gaat hier niet goed? 

Samenhang

Samenhang tussen variabele noemen we correlatie

Als de ene variabele verandert, verandert de andere ook

Voorbeeld: sporten hangt samen met gewicht

Samenhang

Als variabele niet alleen samenhangen maar als de een de ander veroorzaakt noemen we dat causaliteit 

Causaliteit = oorzakelijk verband 

Variabele A leidt tot variabele B

Voorbeeld

Hoe meer ijs er wordt verkocht, hoe meer mensen verdrinken

Dus ijsjes veroorzaken verdrinkingen!?

• Wel een correlatie
• Maar geen causaal verband
• 3e factor die beide verklaart

Multicausaliteit

• Veel factoren spelen een rol en is lastig te zeggen welke doorslaggevend is: gedragsproblemen, opleidingsniveau, meemaken heftige gebeurtenis, corona
• Dit geldt voor bijna alle sociale verschijnselen

Schoolprestaties

… betrokkenheid van schoolleiders

… ziekteverzuim van docenten

… opleidingsniveau ouders

… genetische aanleg van het kind

… de inrichting van het klaslokaal.

Moraal van het verhaal:

Bij sociale wetenschappen is het heel moeilijk om een causaal verband te bewijzen.

• Er zijn veel factoren met invloed
• Een andere variabele, die we over het hoofd hebben gezien is de echte oorzaak.

In ons onderzoek gaan we dus op zoek naar correlatie. Let hierop bij het schrijven! "de kans is groot dat een bepaald gevolg zal optreden" i.p.v. " A leidt tot B"

Tot slot causaliteit betekent dat een verband oorzakelijk is: 

de onafhankelijke variabele oftewel het verschijnsel waarnaar deze variabele verwijst, is de onderzochte oorzaak voor de afhankelijke variabele. 

Dat wil zeggen dat uit onderzoek blijkt dat:

1 de onafhankelijke en de afhankelijke variabele correleren;

2 de onafhankelijke variabele in tijd voorafgaat aan de afhankelijke variabele;

3 gecontroleerd is op verstorende variabelen.

Een causaal verband is dus altijd ook een correlatie, maar een correlatie niet noodzakelijkerwijs ook causaal.