Palliatieve zorg aan mensen met een niet-westerse achtergrond

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Interculturele palliatieve zorg

Wat zie je op dit plaatje?

... niet afgaan op je eerste indruk!

Ieder mens kijkt anders tegen dingen aan

Normen en Waarden 

Lesdoel

Aan het eind van de les kun je a.d.h.v. minimaal drie aspecten uitleggen wat interculturele palliatieve zorg inhoudt

Onderwerpen

• Palliatieve zorg (overeenkomsten/ verschil)
• Diagnose (en prognose)
• Pijnbestrijding
• Doorbehandelen
• Autonomie en familiebeslissingen

Overeenkomsten met NL bevolking

• Omringd door familie en dierbaren sterven (daar waar de beste zorg is)
• Geen  pijn lijden
• Een goede relatie en vertrouwensband met zorgverleners

Palliatieve zorg is onbekend

• Nieuw woord
• Verwarring tussen palliatieve zorg en palliatieve sedatie
• Taboe op spreken over sterven
• Nadenken over eigen wensen en behoeften niet gebruikelijk 

Kennistekort

• Laagopgeleide patiënten beperkte kennis over eigen lichaam
• Onwetendheid over mogelijke zorg en behandelingen
• Wat mag wel en niet in cultuur of geloof (b.v. pijnbestrijding)

Diagnose- moeilijke positie voor kinderen

"Je krijgt zelf een klap en dan moet je het nog eens vertellen. Je denkt ze heeft al zoveel verdriet en pijn, laten we het met een omweg brengen, dat vermindert (de pijn). Maar het had geen effect. We hadden het beter rechtstreeks kunnen vertellen, want dan kon ze meteen beginnen met de verwerking."

(Hindoestaanse-Surinamer, hindoe, 50 jaar)

Professionele tolk

Informele tolk:

• Vaak familie of vrienden
• Tolken lang niet alles (schaamte)
• Kunnen veel medische woorden niet naar de eigen taal vertalen

Formele tolk:

• Is onafhankelijk
• Kan alles vertalen (behalve uitdrukkingen)
• Telefonisch of ter plaatse

Diagnose vertellen; juridisch

WGBO (Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst)

• Arts heeft plicht patiënt duidelijk in te lichten, zo nodig door tolk in te schakelen
• Patiënt heeft recht om niet te weten

Beroepsgeheim

• Is een recht van de patiënt; patiënt bepaalt met wie medische gegevens gedeeld mag worden

Pijnbestrijding

Morfine:

• Roept bij veel mensen angst op -> bang om suf te worden, verslaafd te raken.

Belangrijk om goed en begrijpelijk informatie te geven

Pijnbestrijding

• Veel twijfel over pijnbestrijding rondom het levenseinde (met  name in de Islam: Moslim mag zichzelf niet bedwelmen)

• Veel misverstanden en desinformatie over effecten en associatie met euthanasie 

• Sommige geloven dat pijn boetedoening is voor de zonde die zijn begaan, daardoor weigeren pijnbestrijding

Palliatieve sedatie- afweging tussen helder blijven en pijnbestrijding

Dhr. O een 67 jarige Turks-Nederlandse man. Lijdt ernstig pijn. Medische mogelijkheden uitgeput -> arts wil sedatie inzetten. 

Geestelijk verzorger spreekt met alle familieleden. Familie beseft dat alle medische mogelijkheden geprobeerd zijn. Familie accepteert de situatie, maar wil niet dat dhr. O zelf op de hoogte wordt gesteld.

Geestelijk verzorger voert opnieuw gesprek: dat is in strijd met een belangrijk principe v/d Islam: 'eerlijkheid'.

Geestelijk verzorger spreekt met de familie en dhr. O zelf. Voor de start van de sedatie spreekt dhr.  O de Sjadaha (geloofsgetuigenis) uit. twee dagen later overlijdt hij. 

Doorbehandelen

                                                         Stelling:

Levensverlening is voor veel migranten een belangrijker doel van medische zorg in de laatste levensfase dan maximale  pijnbestrijding

A: Waar

B: Niet waar

Waar

Voor veel migranten is de lengte van leven kwaliteit.

Moment van sterven wordt door God/ Allah bepaald. Daarom richten zij zich op zo lang mogelijk leven. In dit licht wordt vaak gestreefd naar maximaal behandelen tot de dood.

Ingrijpen in het levenseinde wordt door veel migranten afgewezen.

MAAR: Ieder mens is anders, dus voer het gesprek!

(Tussen generaties begint dit te verschuiven)

Voorkeur voor zorg door familie

                                                         Stelling:

Patiënten en familie kunnen vaak uit beleefdheid geen bezoek weigeren

A: Waar

B: Niet waar

Waar

• Op bezoek gaan en bezoek goed ontvangen is een religieuze plicht 
• Tevredenheid na het sterven als die plicht goed is vervuld
• Stervende voelt veel bezoek als een eer

• Mantelzorgers raken overbelast-> taak voor zorg/ huisarts zeggen wat wel en niet kan
• Er is schaamte om er afspraken over te maken en om te vragen niet te lang te blijven zitten

Wij-cultuur of ik-cultuur

Waar sluiten onderstaande begrippen het best op aan: wij-cultuur of ik-cultuur?

• Autonomie
• Gedeelde besluitvorming met familie
• Diagnose direct aan patiënt vertellen
• Familielid als woordvoerder
• Recht om te weten
• Familie speelt een belangrijke rol
• Pijnbestrijding
• Helder blijven tot het einde
• Kwaliteit van leven
• Lengte van leven

IK- cultuur:

• Autonomie
• Diagnose direct aan patiënt vertellen
• Recht om te weten
• Pijnbestrijding
• Kwaliteit van leven 

Wij-cultuur:

• Familielid als woordvoerder
• Familie speelt een belangrijke rol
• Helder blijven tot het einde
• Lengte van leven
• Gedeelde besluitvorming met familie

Tips

• Neem de tijd
• Schakel een professionele tolk in
• Spreek langzaam en duidelijk (herhaal zo nodig)
• Gebruik dezelfde woorden als de patiënt
• Vermijd medische termen (of leg ze uit)
• Korte zinnen
• Concrete adviezen en afspraken
• Beperk uitleg: wat is het meest belangrijk voor de patiënt 

Terugvraagmethode

• Vraag iemand om in zijn eigen woorden te vertellen wat  je hem zojuist hebt uitgelegd
• Blijkt dat iemand het niet heeft begrepen? Vul aan of stel bij
• Geef iemand niet het gevoel dat je hem controleert: houd de vraag bij jezelf

Praktische handreiking

www.pharos.nl/palliatievezorg

vragen

VRAGEN? 

Interculturele palliatieve zorg?