6.3 Economische groei in de Republiek RZ

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Wat weet je van de Nederlandse Opstand

Deze les: 

• terugblik vorige les: De opstand / 80 jarige oorlog
• Vragen huiswerkopdrachten
• Verhaal Piet Hein  
• Les De Gouden Eeuw/Handel in de Republiek/Slavernij
• Huiswerkopdrachten maken 

Eerst een verhaal...

Zilvervloot

Kaperbrief van de WIC

11.509.524 gulden toen

Nu: 

€ 50 miljard

De Gouden Eeuw

2. Handel in de Republiek

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen waarom Nederland in de 17e eeuw een rijk land werd

Leervragen:

• 1. Ik kan uitleggen waarom er graan in het Oostzee gebied werd gekocht
• 2. Ik kan uitleggen waarom Amsterdam het centrum van de wereldhandel werd in de 16e & 17e eeuw

• 3. Ik kan beschrijven dat de VOC & WIC onderdeel zijn van de wereldeconomie 
• 4. Ik kan voorbeelden van slavernij & slavenhandel beschrijven 

Republiek wordt handelscentrum van Europa

Stapelmarkt

Een schip dat vanuit Amsterdam naar de landen rond de Oostzee vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

Een schip dat vanuit de landen rond de Oostzee naar Amsterdam vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

Hoe wordt de Republiek rijk? (1)

• 1568-1648: Tachtigjarige oorlog (Nederlandse Opstand)

• Oorlog is in principe slecht voor de handel, maar de oorlog werd vooral in de Zuidelijke Nederlanden uitgevochten (huidige België)

• Haven van Antwerpen werd afgesloten: handelschepen wijken uit naar Amsterdam

Hoe wordt de Republiek rijk? (2)

• Nederland heeft niet heel veel producten/grondstoffen

• Vooral veel zuivelproducten

• Oplossing: stapelmarkt.

• Amsterdam wordt één grote marktplaats voor Europese producent

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Aantekeningen

Aantekeningen + 

Opdracht 1 t/m 6

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse bedrijven (compagnieën) gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook

Doel: monopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in.

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

• Eerste aandelen bedrijf ter wereld

Hoe?

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

Jan Pieterszoon Coen

• Berucht vanwege het gebruik van geweld

• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden voor monopolie foelie & nootmuskaat

• speciale strafexpedities om smokkelen tegen te gaan

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Specerijen
4. Maïs

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1601
2. 1602
3. 1701
4. 1702

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

WIC

Door het succes van de VOC werden de Nederlanders hebberig!

In 1621 werd de WIC opgericht:

West-Indische Compagnie.

Dit bedrijf regelde de handel met Afrika en Amerika. Maar de WIC had ook als taak om Spaanse schepen te beroven. Tot 1648 voerde Nederland oorlog met Spanje.

Piet Hein

De Spaanse schepen vervoerden vanuit Amerika zilver naar Spanje.

In 1627 veroverde de WIC kapitein: Piet Hein zo'n Spaanse zilvervloot.

Slavenhandel

De WIC verdiende ook geld met slechte dingen: de slavenhandel!

In Afrika ruilden de Nederlanders wapens voor slaven. De WIC vervoerde de Afrikaanse mensen op slavenschepen naar Amerika.

De slaven werden gedwongen om te werken op plantages. 

Begrippen uit deze les

• stapelmarkt
• specerijen
• compangie 
• driehoekshandel 
• aandeel 
• VOC
• WIC

Jaartallen uit deze les

• 1602: oprichting van de VOC

• 1621: oprichting WIC

• 1627: Zilvervloot 

Aan de slag

Maak t/m opdracht 14. De volgende opdrachten maak je niet:

4 en 9

Aantekeningen

Aantekeningen 

+ alle opdrachten par 6.3

Video

Canonclip: De VOC