G3a Les 3 Tussenletters

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Paragraaf 4.5 blz. 163

Wat ga je leren?

Je kunt samenstellingen correct spellen, 

ook als er een tussen-n of een tussen-s vereist is.

Terugblik

Samenstellingen, afleidingen, morfologie

Pannekoek of pannenkoek? 

Stationsweg, stationsstraat

Los of aaneenschrijven?

Tussenletters bij samenstellingen

De regel:

Je schrijft een samenstelling in principe zoveel mogelijk aan elkaar als;

-er één begrip wordt aangeduid: 'keukendeur'

-er één hoofdklemtoon is: 'telefoonhoesje' en 'nettobedrag'' maar: netto nationaal inkomen

Wat is juist?

1. afval emmer
2. af val emmer
3. afvalemmer
4. af valemmer

Wat is juist?

1. Langetermijnplanning
2. Lange termijn planning
3. Lange termijnplanning
4. Langetermijn planning

Wat is juist?

1. studie schuld sanering
2. studieschuld sanering
3. studie schuldsanering
4. studieschuldsanering

Spel nu op correcte wijze het woord
'lange+afstands+loper'

Instructie

In principe schrijven we samenstellingen aan elkaar;

-als één begrip wordt aangeduid

-het woord één hoofdklemtoon heeft.

Soms is er een tussen-s nodig

Hoofdregel: als je een -s- hoort, spel je hem ook.

                             -stationsweg, varkensrollade, bezigheidstherapie

Probleem: het tweede deel begint al met een -s-, dus hoor je geen extra -s-:

                              -station + straat, varken + stal,

Oplossing: maak een andere samenstelling met het eerste deel:

                               stationsweg en varkensstal; dan hoor je de -s-.

Tussen-n

Je schrijft een tussen-n als:

1. Het eerste deel van de samenstelling
2. Een meervoud heeft
3. Dat uitsluitend op -en eindigt

Voorbeelden:

1. rijst + pap
2. horloge + maker
3. spin + wiel
4. spin + web
5. lade + kast
6. rode + kool 

Uitzonderingen

1. Er is er maar eentje van: koninginnedag, maneschijn, zonnebank
2. Het is een versteende samenstelling: bullebak, klerelijer, apekooitje
3. Het eerste deel heeft een versterkende betekenis: reuzeleuk, apetrots, retemoeilijk 

We gaan oefenen:

peer+sap

1. peersap
2. perensap
3. peresap

station+plein

1. stationplein
2. stationsplein

mening+verschil

1. meningverschil
2. meningsverschil

meisje+fiets

1. meisjefiets
2. meisjesfiets

zaak+man

1. zaakman
2. zakeman
3. zakenman

kat+bak

1. katbak
2. kattebak
3. kattenbak
4. kattensbak

Seconde+wijzer

Bejaarde+flat

tarwe+bloem

Breken+been

1. breekbeen
2. brekenbeen
3. brekebeen

hebben+ding

1. hebbeding
2. hebbending
3. hebding

zon+stelsel

1. zonnestelsel
2. zonnenstelsel
3. zonstelsel

Verder oefenen:

Boek: blz. 164, opdracht 4 + 5

'Test jezelf', Malmberg

Tot slot

De hoofdregel bij samenstellingen

De hoofdregel bij de tussen-s

De hoofdregel bij de tussen-n + 3 uitzonderingen