Examenvragen H1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

In de Nederlandse Grondwet van 1848 werd het volgende artikel
opgenomen: de Koning is onschendbaar.
Wat betekent ‘de Koning is onschendbaar’ in de praktijk?

1. De koning heeft de bevoegdheid om zelfstandig politieke beslissingen te nemen.
2. De koning moet aftreden als hij het vertrouwen van het parlement verliest.
3. De ministers zijn politiek verantwoordelijk voor de uitspraken en het gedrag van de koning
4. Het kabinet bepaalt welk personeel de koning voor zijn huishouden mag aannemen

In 1874 werd in Nederland een belangrijke wet aangenomen. Het was
voortaan verboden om kinderen onder de twaalf jaar in fabrieken te laten
werken. Het voorstel voor deze wet was ingediend door een lid van de
Tweede Kamer.
1. Onder welke naam is deze wet bekend geworden?
2. En van welk recht
maakte het Tweede Kamerlid gebruik toen hij zijn voorstel indiende?

In 1886-1887 vond een groot onderzoek plaats naar de
arbeidsomstandigheden in Nederlandse fabrieken. Tijdens dit onderzoek
werden getuigen onder ede gehoord door enkele Kamerleden.
Hoe heet het recht waar de Kamerleden gebruik van maakten?

Wie heeft of hebben het recht om een onderzoek aan te vragen zoals
beschreven in de vorige vraag?

1. Alleen de Eerste Kamer
2. Alleen de Tweede kamer
3. De Eerste kamer en de Tweede Kamer
4. Het kabinet

Bron: De vrouw van koning Willem II schrijft in een brief:

Willem heeft de opdracht gegeven voor een grondwetswijziging. Deze

opdracht heeft de steun van het volk en is precies op het juiste moment gegeven. Daarom is de onrust afgenomen. 

In welk jaar heeft koning Willem II de opdracht uit de bron gegeven?

In 1887 werd op verzoek van de Tweede Kamer een groot onderzoek
gedaan naar de ‘sociale kwestie’. Hierbij maakte de Tweede Kamer
gebruik van een recht.
Welk recht wordt bedoeld?

1. het recht van amendement
2. het recht van budget
3. het recht van enquête
4. het recht van initiatief

In 1874 werd het Kinderwetje van Van Houten aangenomen in de Tweede
Kamer. Ook liberale Kamerleden hadden vóór de wet gestemd. Dat is
opmerkelijk, omdat dit niet past bij de politieke opvattingen van liberalen
over de rol van de overheid, bijvoorbeeld bij de invoering van sociale
wetten.
 Welke rol moest de overheid volgens veel liberalen spelen?

lees en beantwoord de vraag

Een grondwetswijziging kent verschillende fases. De uitspraken uit de
bron passen bij die fases. 

 Zet de uitspraken in de juiste volgorde, van de eerste fase naar de laatste fase. 

1

2

3

De grote opkomst bij de verkiezingen bewijst dat de nieuwe grondwet op

prijs wordt gesteld. 

De wetsontwerpen voor de nieuwe grondwet worden u nu aangeboden. Ik hoop en vertrouw erop dat u als parlement vóór deze belangrijke

vernieuwing stemt. 

Wij vinden dat meer mensen stemrecht moeten krijgen. Wij gaan daarom

een voorstel maken voor de herziening van de grondwet.

In 1893 werd in Nederland een politieke partij verboden. Het verbieden
van een politieke partij kan botsen met een grondrecht.
Welk grondrecht wordt bedoeld? En is dat een klassiek of een sociaal
grondrecht?

1. vrijheid van meningsuiting; dit is een klassiek grondrecht
2. vrijheid van meningsuiting; dit is een sociaal grondrecht
3. vrijheid van vereniging; dit is een klassiek grondrecht
4. vrijheid van vereniging; dit is een sociaal grondrecht

Een textielfabrikant vertelde bij een enquête van de overheid over zijn
 arbeiders (1890):

Elf uur werken achter elkaar is goed te doen, hoor. Een wever die tien uur

heeft gestaan, is aan het eind van de dag iets vermoeider dan aan het

begin van zijn dienst. Maar dat heeft weinig invloed op de productie. Ik

zorg goed voor mijn werknemers. Iedereen is hier welkom, ook de

allerjongsten onder ons. Daarom neem ik kinderen vanaf hun twaalfde

jaar in dienst. Als een wever zijn vak niet jong leert, leert hij het nooit

goed. 

Gebruik bron 2.
Over welk onderwerp gaat de enquête van de overheid?

1. over de emancipatie
2. over de sociale kwestie
3. over de vakbonden

Zet de grondwetsartikelen in de juiste volgorde, van vroeger naar later.

1

2

3

4

De leden van de Tweede Kamer worden gekozen in de kiesdistricten

door Nederlandse mannen die minstens 23 jaar oud zijn en die

minstens 20 gulden aan belasting betalen. t

De leden van de Tweede Kamer worden rechtstreeks gekozen door

Nederlanders die minstens 18 jaar oud zijn. 

De leden van de Tweede Kamer worden rechtstreeks gekozen door

Nederlandse mannen die minstens 23 jaar oud zijn. 

De leden van de Tweede Kamer worden gekozen door Nederlandse

mannen die minstens 23 jaar oud zijn en die volgens de wet

voldoende geschikt zijn om te stemmen (bijvoorbeeld omdat ze

kunnen lezen en schrijven). 

In 1865 brak bij koeien in Nederland de veepest uit. Deze ziekte is
besmettelijk én dodelijk voor koeien. Minister Thorbecke zei toen dat de
bestrijding van de veepest door de boeren zelf geregeld moest worden en
niet door de regering. Deze uitspraak van Thorbecke past bij een
uitgangspunt van een politieke stroming in de negentiende eeuw. Welke?

Zet op volgorde

Door de Luxemburgse kwestie veranderde rond 1867 de politieke

verhouding tussen het kabinet en het parlement. Bij deze verandering

waren de volgende stappen belangrijk:

1

2

3

Alle leden van het kabinet dienden hun ontslag in

De Tweede Kamer keurde de begroting van het kabinet af

Het kabinet kreeg een conflict met de Tweede Kamer over de aanpak

van de Luxemburgse kwestie. 

Een politieke spotprent over de Ongevallenwet (1908): 

De personen die toekijken zeggen: “Kijk, daar valt weer iemand die de

overheid wil oplichten.” 

Zijn de personen die toekijken positief of negatief over de

Ongevallenwet? 

Deze prent is gemaakt naar aanleiding van de Ongevallenwet.
Zijn de personen die toekijken positief of negatief over de
Ongevallenwet?
En welk argument past daarbij?

1. Positief, want de wet helpt arbeiders bij blijvende arbeidsongeschiktheid
2. Positief, want de wet voorkomt dat arbeiders ongelukken zullen krijgen op hun werk.
3. Negatief, want de wet zorgt ervoor dat arbeiders sneller zullen worden ontslagen.
4. Negatief, want de wet zorgt ervoor dat arbeiders te gemakkelijk een uitkering kunnen aanvragen.

Confessionelen

Feminsten

Socialisten

H. Schaepman 

P.J. Troelstra 

W. Drucker

SDAP 

RKSP

Vrije Vrouwen Vereniging 

De regering bestaat uit de koning en de ministers. In de nieuwe Grondwet
van 1848 staat dat de koning …(1)… is en dat de ministers …(2)… zijn.

Vul de ontbrekende woorden in.

De regering wil één miljoen gulden uitgeven om de Olympische Spelen in
Amsterdam te laten plaatsvinden. Een meerderheid in de Tweede Kamer is
tegen deze uitgaven van de regering. Daarom heeft de Tweede Kamer de
begroting afgekeurd. Het is nu onzeker of de Olympische Spelen in 1928 in
Amsterdam gehouden kunnen worden.
Van welk recht wordt gebruik gemaakt?