samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Nederlands

Samenstellingen 

We starten met lezen. 

Lesdoel

Je leert wat samenstellingen zijn 

en hoe je deze schrijft. 

Aan elkaar of los?

1. Als twee of meer woorden samen één begrip vormen, schrijf je ze aan elkaar. inhalen, opdrogen, radarboot en koffiebekerhouder.
   
2. De delen van splitsbare werkwoorden schrijf je aan elkaar als ze bij elkaar staan; Heb jij de opdracht voor aardrijkskunde al afgemaakt? 
3. Samengestelde aardrijkskundige namen schrijf je met hoofdletters en een koppelteken; Noord-Holland
4. Woorden die bestaan uit er, daar, hier of waar, en een voorzetsel, schrijf je aan elkaar.
5. Getallen tot en met duizend schrijf je aan elkaar.

tussenletter-en- , -s-

Tussenletter –en-

Het eerste deel heeft alleen een meervoud op –en-
krant + jongen = krantenjongen                                                      luis + kam = luizenkam

De tussenletter –s-
Kun je meestal horen: bokser + neus = boksersneus.
Hoor je de extra –s- niet, vervang dan het tweede deel:

damesschoen, vervang schoen door toilet --> damestoilet ( dus bij damesschoen ook een tussen –s-)

Tussenletters

Je kunt niet altijd twee woorden aan elkaar plakken, soms heb je een tussenletter nodig. 

Bijvoorbeeld:

paard + stal = paardenstal

Tussenletter -e-

- Het eerste deel heeft een meervoud op –en én op –s. -->seconde + wijzer = secondewijzer 

meervoud van seconde is: seconden en secondes

- Het eerste deel heeft géén meervoud. --> rijst + pap = rijstepap
--> rijst heeft geen meervoud.

- Het eerste deel heeft een meervoud op –s --> horloge + maker= horlogemaker
-->het meervoud van horloge is horloges.

Tussenletter -e-

- Het eerste deel heeft een versterkende betekenis. 
 beer + sterk = beresterk --> zo sterk als een beer

- Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord

 lach + bek = lachebek, want lach is hier een vorm van het werkwoord lachen

- Het eerste deel, daar is er maar één van.
zon + bril = zonnebril --> er is maar één zon.

Wat is de samenstelling?

mening + verschil

Wat is de samenstelling?

brood + mes

Wat is de samenstelling?
Voeg waar nodig de tussenletters -e- of -en- toe.

zon + bloem =

Wat is de samenstelling?
Voeg waar nodig de tussenletters -e- of -en- toe.

pan + koek =

Wat is de samenstelling?
Voeg waar nodig de tussenletters -e- of -en- toe.

Druif + sap =

Wat is de samenstelling?
Voeg waar nodig de tussenletters -e- of -en- toe.

beer + sterk =

Wat is de samenstelling?

auto + sleutel

Wat is de samenstelling?
Voeg waar nodig de tussenletters -e- of -en- toe.

kat + bak =

Maak de opdrachten 1 t/m 6 op bladzijde 136 -137


Maandag bespreken we de werkwoordspelling