Medicijnen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

                                 Medicijnen

                                                                                                                                  JG

Naamgeving medicatie

• Chemische naam = nauwkeurige beschrijving van de atomen die de stof bevat 

     (Para-acetylaminofenol) 

• Stofnaam of generieke naam = beschrijving van de stof(fen) die in het medicijn zitten (paracetamol) onder deze naam herkennen wij vaak de werking van het medicijn

• Merknaam = fantasienaam verzonnen 

     door fabrikant

® betekent

dat het een geregistreerd handelsmerk is en dat

niemand anders die naam mag gebruiken

chemische naam/werking   generieke naam           merknaam

Benzodiazepine      diazepam          valium

cumarineproduct        acenocoumarol      sintrom

bacteriedodend antibioticum   flucloxacilline   floxapen

Juiste tijd

Juiste persoon

Juiste medicijn

Juiste dosering

Juiste toedieningswijze

Juiste rapportage

6

dubbele controle

insuline

opiaten

cytostatica 

Tips medicatieveiligheid

• Voel je je bekwaam in voorbehouden en risicovolle handelingen?
• Wees je bewust van de risico’s in het medicatieproces
  
• Noteer afspraken over medicatie toedienen in het zorgplan
• Als zorgmedewerker heb je een signalerende functie
• Zorg voor een duidelijke toedienlijst en actueel medicatieoverzicht

• Let op dat de medicijnen goed bewaard worden
  
• Zorg ervoor dat je ongestoord kunt werken met medicatie
• Dubbele controle van risicovolle medicijnen is voor de veiligheid van de cliënt
• Meld altijd medicatiefouten
  

Doel van medicijnen

• Curatief/causaal (genezend/oorzakelijk)
• Preventief/profylaxe (voorkomen)
• Symptoom bestrijden
• Aanvullen van tekorten
• Diagnostiek (diagnose stellen)
• Placebo (bij onderzoek naar medicatie)

Preventief/profylactisch = voorkomen van een ziekte (bijv. vaccinatie of middelen tegen wagenziekte)

curatief /causaal= bestrijden van de oorzaak dus behandeling (antibiotica keelontsteking)

symptomatisch= symptomen aanpakken bijv. ontstekingsremmende pijnstilling 

substitutie = aanvullen van tekorten (bijv. testosteron of insuline)

diagnostisch= om een diagnose te kunnen stellen bijv. radio actieve vloeistof bij een pet scan

Risico's medicijngebruik

• Bijwerkingen
• Cumulatie 
• Interactie
• Verslaving
• Gewenning/tolerantie

Bijwerkingen:

Niet gewenste en schadelijke effecten van een geneesmiddel

waarvan de gebruikelijke dosering is gegeven

Cumulatie: Wanneer het middel te vaak

wordt gegeven is de vorige

dosis nog niet voldoende

uitgescheiden en stijgt de

plasmaconcentratie

vootdurend. Dan ontstaat

ophoping of cumulatie van

het geneesmiddel tot

toxische of zelfs lethale

dosis

interactie:

Een wisselwerking tussen medicijnen die tot verandering in de werking en bijwerkingen kunnen leiden

gewenning: Je lichaam went aan het medicijn en je hebt een steeds hogere dosis nodig om hetzelfde effect te ervaren.

Wat is de indicatie van een medicijn?

1. reden om een medicijn niet te geven
2. overdosering van een medicijn
3. weigeren van medicatie door de zorgvrager
4. de reden om het medicijn te geven

Wat zijn bijwerkingen van medicijnen?

1. ophoping van medicijnen in het lichaam
2. de invloed van de medicijnen op elkaars werking
3. steeds meer nodig voor dezelfde werking
4. een ongewenste reactie bij een normaal gebruik

Contra-indicatie

• Een reden om het medicijn NIET te gebruiken omdat het medicijn een aandoening of ziekte verergert.

• absoluut = absoluut niet geven

• relatief = oppassen bij het geven

Wat wordt verstaan onder cumulatie van medicijnen?

1. te veel medicijnen
2. ophoping van medicijnen
3. afhankelijkheid
4. steeds meer nodig voor dezelfde werking

Wat betekent interactie?

1. werking van medicijnen
2. medicijnen die je nooit samen mag geven
3. hoe medicijnen in het lichaam op elkaar reageren
4. dan kan je niet meer zonder het medicijn

Gewenning is hetzelfde als verslaving

1. juist
2. onjuist

Toedieningswegen

• enteraal = via het maag-/darmstelsel  v.b. tablet, zetpil, via sonde

                      is systemisch, d.w.z. wordt via de bloedsomloop door het                            lichaam (systeem) verspreid

• parenteraal = buiten het maag-/darmstelsel 

                           Is systemisch maar ook lokaal.

                           Lokaal wordt gegeven wanneer het middel goed toe te                               dienen is op de gewenste plek vanaf buiten het lichaam                             denk b.v. aan pleister of inhalaties

Medicatie die oraal of rectaal wordt ingenomen noemen we een ....... toediening

1. Enterale
2. Parenterale
3. Pulmonaal
4. Transdermaal

Tabletten, dragees en capsules kunnen zo gemaakt zijn dat de werkzame stof niet in de maag, maar pas in de dunne darm vrijkomt. Hierdoor kan het maagzuur het medicijn niet aantasten.

Deze medicijnen mogen nooit gekauwd, gebroken of gemalen worden.

Zetpillen bestaan uit een gemakkelijk smeltende stof waarin de geneesmiddelen zijn verwerkt. Het geneesmiddel wordt via de slijmvlieswand van de darmen snel in het bloed opgenomen.

Vormen van medicijnen

Toedieningswegen

• Oraal 
• Rectaal
• Sublinguaal
• Injectie (subcutaan,intraveneus,   intramusculair, intra-articulair,   intra cardiaal, intralumbaal ( in ruggemergkanaal)en  epiduraal In de epidurale ruimte)
• Pulmonaal [inhalatie]
• Transdermaal

-vaginaal

oraal = via de mond 

rectaal = via de anus

sublinguaal = onder de tong (hartproblemen, epilepsie)

transdermaal = via pleister (lokale toediening maar soms systemische werking denk maar aan nicotine pleister)

inhalatie = tracheaal via luchtpijp of nasaal via neus (astma) soms lokaal soms systematisch

vaginaal = via de vagina (anti schimmel)

sublinguaal is .... medicatie

1. onder de huid
2. onder de tong
3. intraveneus
4. vaginaal

Bewaren van medicatie

Bijsluiter

• Samenstelling
• Indicatie: waar wordt het middel voor gegeven?
• Werking
  
• Dosering 
• Bijwerkingen
  
• Gebruik tijdens zwangerschap
• Wijze van inname
• Waarschuwingen 

• Werkzame stof en hulp/vulstoffen
  

Alles moet benoemd worden op bijsluiter i.v.m.

overgevoeligheid

waarschuwingen

Met welke geneesmiddelen gaat het middel

niet goed samen

• Niet innemen met melk, grapefruitsap…

• Wanneer kun je het beter niet innemen

(contra-indicatie)

hulpzame stoffen of vulstoffen

bijvoorbeeld zetmeel

Dosering

• Normdosering= standaarddosis/   gebruikelijk dosis bij volwassenen

• Doseringsinterval= tijd die zit tussen inname van de verschillende doseringen van het geneesmiddel

    –> Instellen tot een evenwichtssituatie            “steady state”

Bij pijnmedicatie bouw je met de juiste dosering een goede concentratie aan pijnstilling op. De zogeheten 'spiegel'.

Extra aandacht is nodig bij oudere zorgvrager omdat:

• Vaak minder goede nier- en leverfuncties
•  Gebruiken vaak veel medicatie daardoor meer interactie
• Meerdere aandoeningen, bijwerkingen kunnen worden gemaskeerd
• Minder therapietrouw (geheugen problemen, gezichtsproblematiek, functionele problemen)
• Bij bloeddruk verlagende medicatie meer kans op orthostatische hypotensie waardoor grotere valkans

Controleren van medicatie

Bijsluiter

Regel van 6

Farmaceutisch Kompas

Sommige medicijnen hebben een hardere laag (zgn, coating) waarom is dit?

1. Anders gaan ze kapot bij vallen
2. Medicijnen hebben een bittere smaak
3. Vond de fabrikant leuk
4. Zodat ze voorbij de maag worden opgenomen

welke medicatiefouten worden er veel gemaakt?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. Te laat gegeven
2. Verkeerde cliënt
3. Te hoge of lage doseringen
4. Verkeerde combinaties

Een dragee is...

1. een zetpil
2. een tablet met een suikerlaagje
3. een soort injectie
4. een bruistablet

Dragee

Een dragee is een tablet met een hard laagje eromheen, waardoor het wat steviger wordt en ook gemakkelijker door de slokdarm glijdt. Soms zit er een zuurresistent laagje omheen zodat de dragee niet uit elkaar valt in de zure maaginhoud, maar pas in de dunne darm.

Medicijnen met een verlengde werking hebben vaak 'retard' erachter staan

1. juist
2. onjuist

wat betekent het als er achter een medicijn MGA of MVA staat?

Deze tabletten, waarbij retard Frans is voor vertraging, worden ook wel MGA (met gereguleerde afgifte) of MVA (met vertraagde afgifte) tabletten genoemd

Voorbeeld van een symptoombestrijder is ......

1. Antibiotica
2. Hormonen
3. Pijnstiller
4. Maagmiddel

Wat doe je als eerste als er een medicatiefout is gemaakt?

1. Melden bij leidinggevende
2. MIC invullen
3. Huisarts/arts raadplegen
4. Onderzoeken waarom het fout gegaan is

0