Les 2: de man

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Les 2: de man

Leerdoelen

• Je kunt de delen van het voortplantingsstelsel van een man noemen met hun functies en kenmerken.
• Je kunt de kenmerken van zaadcellen en eicellen noemen.

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Uitleg

-Opgave de man

- Filmpjes

Primair geslachtskenmerk bij een jongen is:

1. balzak en penis
2. borsthaar en baardgroei
3. schaamlippen en vagina
4. gespierde lichaamsbouw

Rondere lichaamsvorm en borsten

1. zijn primaire geslachtskenmerken
2. zijn secundaire geslachtskenmerken

Welke veranderingen komen bij jongens én meisjes in de puberteit voor?

Heeft een kleuter van 4 jaar secundaire geslachtskenmerken?

1. ja
2. nee

De pubertijd is een periode die gemiddeld duurt tussen:

1. 1 - 10 jaar
2. 10 - 12 jaar
3. 12 - 16 jaar
4. 16 - 20 jaar

Dat je soms onzeker bent over hoe je met je klasgenoten moet omgaan, komt door ....

1. sociale veranderingen
2. geestelijke veranderingen
3. lichamelijke veranderingen
4. geen enkele verandering

In de puberteit verander je,
dit komt door....

1. De groeispurt
2. Hormonen
3. School
4. de primaire geslachtskenmerken

De man

In de afbeelding zie je een naakte man. Je ziet een 

deel van zijn voortplantingsstelsel. De rest van 

zijn voortplantingsorganen ligt in de onderbuik 

(zie volgende slide).

 Het voortplantingsstelsel van een man (schematisch)

Teelballen en balzak

Als een jongen ongeveer 13 jaar is, beginnen zijn teelballen te functioneren. Vanaf die leeftijd produceren de teelballen elke dag vele miljoenen zaadcellen (spermacellen). Zaadcellen zijn de mannelijke geslachtscellen. De teelballen liggen in een huidplooi: de balzak. De temperatuur in de balzak is iets lager dan die in de buikholte. Dat is gunstig voor de ontwikkeling van de zaadcellen.

Net als bij een meisje zijn bij een jongen hormonen belangrijk bij de vorming van geslachtscellen. Aan het begin van de puberteit gaat de hypofyse hormonen maken. Door die hormonen gaan de teelballen zaadcellen maken. Bij een man maakt de hypofyse deze hormonen tot op hoge leeftijd. Een man komt niet in de overgang (het stoppen van eicellen produceren), zoals een vrouw.

Prostaat en penis

De zaadcellen worden tijdelijk opgeslagen in de bijballen. De zaadleiders vervoeren de zaadcellen.

De zaadblaasjes en de prostaat voegen vocht toe aan de zaadcellen. Het vocht uit de zaadblaasjes bevat voedingsstoffen voor de zaadcellen. Het vocht uit de zaadblaasjes en de prostaat met de zaadcellen samen noem je sperma.

Bij de prostaat komen de zaadleiders uit in de urinebuis. De urinebuis loopt door de penis. De top van de penis, de eikel, is erg gevoelig. De eikel is bedekt met een dunne huidplooi: de voorhuid. Deze beschermt de eikel. De voorhuid is zo ruim dat deze over de eikel kan worden teruggetrokken. Om ontsteking te voorkomen is het belangrijk dat een jongen elke dag bij het douchen de voorhuid even terugtrekt en de eikel en de voorhuid afspoelt.

Bij sommige jongens wordt de voorhuid weggesneden. Dit heet

‘besnijden’. Besnijden gebeurt om hygiënische of om godsdienstige

redenen.

Prostaat en penis

De penis hangt meestal slap, maar hij kan ook groter en stijf worden. Dat noem je een ‘stijve’ of een erectie. Een erectie wordt veroorzaakt door de zwellichamen in de penis (zie afbeeldingen). Er ligt één zwellichaam aan de onderkant, om de urinebuis. 

De andere zwellichamen liggen aan de bovenkant, één links en

 één rechts. De zwellichamen kunnen zich met bloed vullen, 

waardoor ze groter en steviger worden. De penis wordt dan 

stijf (zie afbeelding). De grootte en de vorm van de penis in 

slappe toestand verschillen nogal van man tot man. Maar bij 

penissen in erectie is er niet zoveel verschil.

Jongens en mannen kunnen op de vervelendste momenten 

een erectie krijgen. Bijvoorbeeld tijdens een onderzoek door 

een dokter, bij een stoeipartijtje of bij intiem dansen. Vaak 

hebben jongens en mannen ’s nachts een erectie of als 

ze wakker worden.

Zaadlozing

Met een stijve penis kan een man zaadcellen in het lichaam van een vrouw brengen. Dat gebeurt tijdens geslachtsgemeenschap (‘neuken’). Bij geslachtsgemeenschap brengt een man zijn stijve penis in de vagina van een vrouw. Door bewegingen van man en vrouw wordt de penis in de vagina op en neer bewogen. De eikel wordt daarbij voortdurend geprikkeld. Daardoor kan de man een zaadlozing krijgen. Bij een zaadlozing komt het sperma met schokken door de urinebuis naar buiten. Het sperma komt dan in de vagina van de vrouw.

Per zaadlozing komt ongeveer een theelepel sperma uit de penis. Sperma is kleverig en melkwit van kleur. Eén zaadlozing bevat honderd tot vierhonderd miljoen zaadcellen.

Soms komt ’s nachts als de man of jongen slaapt een zaadlozing vanzelf. Dat heet een ‘natte droom’. Gemiddeld krijgt een jongen zijn eerste zaadlozing rond zijn 13e jaar. Er zijn jongens die zaadlozingen krijgen als ze 11 zijn, anderen krijgen hun eerste zaadlozing als ze 18 zijn.

Zaadcellen en eicellen

Een zaadcel is de kleinste menselijke cel (zie afbeelding rechts). Met de zweepstaart kan een zaadcel zich voortbewegen. Daardoor kunnen de zaadcellen na een zaadlozing de baarmoeder en de eileiders in ‘zwemmen’. Komen ze in de eileider een eicel tegen, dan kan die bevrucht worden (zie afbeelding links). Een eicel kan niet zelf bewegen. Een eicel kan alleen vlak na de eisprong worden bevrucht (tot 24 uur erna).

In de afbeelding hiernaast zie je het voortplantingsstelsel van een man.

Noteer de namen van de genummerde delen.

aanmaken van zaadcellen
gevoelig voor prikkels
kunnen zich vullen met bloed
tijdelijk opslaan van zaadcellen
vervoeren zaadcellen
voegen vocht toe aan de zaadcellen (twee organen)

Elk orgaan van het mannelijk voortplantingsstelsel heeft zijn eigen taak.

Kies bij elke taak het juiste orgaan.

prostaat

bijbal

eikel

zaadblaasje

teelbal

zwellichaam

zaadleider

De eikel van de penis is bedekt met een dunne huidplooi.
Hoe heet deze huidplooi?

Het is belangrijk om deze huidplooi tijdens het douchen iets terug te trekken en goed af te spoelen, net als de eikel.

Wat is de reden om dit te doen?

Soms wordt bij een jongen een deel van de huidplooi om de eikel weggesneden.

Hoe heet dit?

Een balzak is een huidplooi waarin teelballen en bijballen liggen. De temperatuur is ....................dan in de buikholte. Dit is gunstig voor de ontwikkeling van spermacellen.

1. hoger
2. lager
3. zelfde

Waar worden de zaadcellen bij de man gevormd?

1. In de penis
2. In de prostaat
3. In de teelballen
4. In de zaadblaasjes

Wat is de functie van de zaadblaasjes?

1. produceren zaadcellen
2. vervoeren zaadcellen
3. opslaan zaadcellen
4. toevoegen van zaadvocht en voedingsstoffen

Wat gebeurt er als een jongen een erectie krijgt? Welke gebeurtenissen staan in de juiste volgorde?

1. 1. De penis wordt stijf. 2. Zwellichamen vullen zich met bloed. 3. Zwellichamen worden groter en steviger.
2. 1. Zwellichamen vullen zich met bloed. 2. Zwellichamen worden groter en steviger. 3. De penis wordt stijf.
3. 1. Zwellichamen worden groter en steviger. 2. Zwellichamen vullen zich met bloed. 3. De penis wordt stijf.
4. 1. Zwellichamen vullen zich met bloed. 2. De penis wordt stijf. 3. Zwellichamen worden groter en steviger.

De eierstokken bij een vrouw en de teelballen bij een man zijn vergelijkbare organen, want ze maken allebei geslachtscellen. Bij een vrouw zitten de eierstokken in de buik. Bij een jongetjesbaby zitten de teelballen ook in de buikholte. Voor of vlak na de geboorte verplaatsen de teelballen zich van de buikholte naar de balzak. Dit heet indalen.

Leg uit waarom het belangrijk is dat de teelballen niet in de buikholte blijven liggen.

De teelballen van een man liggen heel dicht bij de penis. Zaadcellen zouden via een korte zaadleider direct naar de penis kunnen worden vervoerd. Toch lopen de zaadleiders eerst helemaal terug de buikholte in, langs andere delen van het voortplantingsstelsel. Pas daarna worden de zaadcellen als sperma vervoerd richting de urinebuis in de penis.

Leg uit dat het belangrijk is dat de zaadcellen deze hele weg afleggen.

De prostaat van een man kan ontstoken raken. Dat gebeurt soms na een blaasontsteking. Een prostaatontsteking zorgt voor zwelling en pijn.

Leg uit dat een man dan moeilijker kan plassen.

Een man maakt elke dag veel zaadcellen aan.

Door welke onderdelen gaan de zaadcellen achtereenvolgens?
teelballen – ...

Vaak zijn er ook zaadcellen met een afwijkende vorm, bijvoorbeeld twee staarten of een staart die niet goed werkt (zie afbeelding hiernaast).

Leg uit dat een man met veel afwijkende zaadcellen minder vruchtbaar is.

Als een man onvruchtbaar is, komt hij daar vaak pas achter als hij kinderen probeert te krijgen. Een oorzaak kan zijn dat hij weinig zaadcellen in zijn sperma heeft.

Leg uit dat een man niet kan zien aan zijn hoeveelheid sperma of er genoeg zaadcellen in zitten.

De eikel is erg gevoelig voor prikkels, bijvoorbeeld door aanraking.

Wat kan het gevolg zijn van deze aanrakingen?

Een penis kan groter en stijf worden.

Wat is daarvan de functie?

Lees de tekst ‘Zeepokken hebben gigantische penissen’ op slide 35.

In de tekst staat een functie beschreven van de penis bij een zeepok.

Over welke functie gaat het?

Lees de tekst ‘Zeepokken hebben gigantische penissen’ op slide 35.

Bij een mens heeft de penis nog een andere functie.

Welke functie is dit?

Lees de tekst ‘Zeepokken hebben gigantische penissen’ op slide 35.

Net als bij mensen bestaat het sperma van zeepokken niet alleen uit zaadcellen.

Waaruit bestaat sperma van mensen nog meer?

Lees de tekst ‘Zeepokken hebben gigantische penissen’ op slide 35.

In de tekst staat ‘hij’ tussen aanhalingstekens.

Leg uit waarom dat is.

Lees de tekst ‘Zeepokken hebben gigantische penissen’ op slide 35.

Een zeepok gebruikt zijn penis ook om te voelen of hij zijn partner heeft bereikt. In de penis heeft de zeepok daarvoor zintuigcellen.

Hoe heten deze zintuigcellen bij de mens?

Lees de tekst ‘Zeepokken hebben gigantische penissen’ op slide 35.
Organismen worden ingedeeld in groepen.

Tot welke stam behoren de zeepokken?

1. geleedpotige
2. stekelhuidige
3. weekdieren
4. wormen

https:

https: