2latijn ablativus

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Tot nu toe ... 

Nomativus - Dativus - Accusativus

Lesdoel

Je kan de ablativus herkennen en uitleggen wat de functie van de ablativus is

Onderwerp

De koning roept de slaaf.

Rex servum vocat.

Lijdend voorwerp

De koning roept de slaaf.

Rex servum vocat

Meewerkend voorwerp

De koning geeft een opdracht aan de slaaf.

Rex servo mandatum dat

nominativus

accusativus

dativus

Wat kan nog meer de functie van de accusativus zijn?

1. aanvulling na voorzetsel
2. meewerkend voorwerp
3. aanvulling na lijdend voorwerp

accusativus: 

aanvulling na voorzetsel

Servus corbem ad flumen portat

De slaaf draagt het mandje naar de rivier.

De nominativus kan in een zin met een vorm van esse ook nog een andere functie vervullen, namelijk:

1. onderwerp
2. naamwoordelijk deel
3. lijdend voorwerp
4. aanvulling na voorzetsel

Welke functie kan ego in een Latijnse zin hebben?

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp

Welke functie kan tibi in een Latijnse zin hebben?

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp

Welke functie kan vos in een Latijnse zin hebben?

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp

Groep 1

naamval	enkelvoud	meervoud
nominativus	femina	feminae
gentivus	feminae	feminarum
dativus	feminae	feminis
accusativus	feminam	feminas
ablativus	femin a	femin is

Groep 2

naamval	enkelvoud	meervoud
nominativus	servus	servi
gentivus	servi	servorum
dativus	servo	servis
accusativus	servum	servos
ablativus	serv o	serv is

Groep 2 - onzijdig

naamval	enkelvoud	meervoud
nominativus	donum	dona
gentivus	doni	donorum
dativus	dono	donis
accusativus	donum	dona
ablativus	don o	don is

Groep 3 

naamval	enkelvoud	meervoud
nominativus	rex	reges
gentivus	regis	regum
dativus	regi	regibus
accusativus	regem	reges
ablativus	reg e	reg ibus

Groep 3 - onzijdig

naamval	enkelvoud	meervoud
nominativus	nomen	nomina
gentivus	nominis	nominum
dativus	nomini	nominibus
accusativus	nomen	nomina
ablativus	nomin e	nomin ibus

De vormen

De vormen van de ablativus zijn bijna altijd hetzelfde als de dativus. Behalve:

• Groep 1 - enkelvoud - (-a)
• Groep 3 - enkelvoud - (-e)

Vormen van onzijdige woorden zijn niet anders.

Vaak op basis van betekenis bepalen: dativus of ablativus

Ablativus - hoofdfunctie

De ablativus is meestal een bijwoordelijke bepaling.

Een ablativus kan meerdere soorten dingen aangeven.

• Waar?
• Wanneer?
• Waarmee?
• Hoe?
• Waardoor?

Ablativus zonder voorzetsel (voorbeelden)

Nocte pueri dormiunt.

In de nacht huilen de jongens.

Servus regem gladio necat.

De slaaf doodt de koning met een zwaard.

Silentio hostes urbem intrant.

In stilte komen de vijanden de stad binnen.

Voorzetsels met ablativus

De ablativus is achter deze voorzetsels een verplichte aanvulling.

• de + abl = vanaf ..., over (als in: dit boek gaat over ...)
• cum + abl = (samen) met
• in + abl = in, op

Ablativus met voorzetsel

Mater de monte descendit.

Moeder daalt van de heuvel af.

In Roma Marcus est.

Marcus is in Rome.

Iulia cum patre venit.

Julia komt met vader.

dativus

hoofdfunctie: 

meewerkend voorwerp

aan wie of voor wie iets gebeurt

gaat meestal om personen

vertaal: aan, voor, tegen,

ablativus

hoofdfunctie:  

bijwoordelijke bepaling

waar, wanneer, waarmee iets gebeurt.

gaat meestal om dingen, plaatsen, tijden

vertaal: met, door, in

Wat is de ablativus enkelvoud vorm van "rex, reges"?

1. regi
2. rege
3. regibus
4. rego

Wat is de juist vorm?
ablativus meervoud van
flumen, flumina

1. flumina
2. flumine
3. fluminis
4. fluminibus

In welke naamval staat het woord: patri?

1. nominativus
2. accusativus
3. dativus
4. ablativus

Lesafsluiting: In het Latijn staan bijwoordelijke bepalingen in de ablativus. Op welke vragen geeft de ablativus dus antwoord?