6.1 Licht en schaduw

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1,2

6.1 Licht en schaduw

Leerdoelen

6.1.1 Je kunt voorbeelden noemen van natuurlijke en kunstmatige lichtbronnen.

6.1.2 Je kunt schematisch lichtstralen tekenen

6.1.3 Je kunt uitleggen hoe je voorwerpen om je heen kunt zien die zelf geen licht geven.

6.1.4 Je kunt de schaduw van een voorwerp tekenen.

 6.1.5 Je kunt uitleggen welke schaduwbeelden ontstaan als een voorwerp verlicht wordt door één lamp of door twee lampen.

 

Let op!

Voor dit hoofdstuk zul je ALTIJD je geodriehoek, potlood, gum en tekenspullen nodig hebben.

(en dus ook je WERKBOEK)

Lichtbron

Een voorwerp dat zelf licht geeft, noem je een lichtbron.

 De zon en de sterren zijn natuurlijke lichtbronnen. 

Kaarsen, lampen en tl-buizen zijn kunstmatige lichtbronnen (door de mens gemaakt).

De maan

De maan geeft zelf geen licht maar kaatst het licht van de zon terug. 

Directe lichtbronnen =

Lamp, zon, tv scherm =

Alles wat zelf licht geeft

Indirecte lichtbronnen =

De maan, mensen, dieren =

Alle voorwerpen die licht weerkaatsen

Welke lichtbronnen zijn natuurlijk? en welke kunstmatig? Sleep de foto's naar de juiste omschrijving. 

Kunstmatige lichtbronnen

Natuurlijke lichtbronnen

Indirecte lichtbron

Lichtstralen

Licht schijnt alle kanten op. Licht beweegt langs rechte lijnen. Deze lichtstralen kan je tekenen zoals hiernaast. 

Je ziet de lamp als een deel van het licht in je ogen valt. 

De lichtstralen bewegen steeds verder uit elkaar. Daarom is het licht zwakker hoe verder je van de lichtbron staat. 

Voorwerpen die zelf geen licht geven

De meeste dingen om je heen geven zelf geen licht. Je kunt ze alleen zien wanneer ze verlicht worden. Het licht dat op het voorwerp valt, wordt dan in alle richtingen teruggekaatst. In de natuurkunde zeg je dan dat het licht diffuus teruggekaatst wordt. Je ziet het voorwerp als een deel van dit teruggekaatste licht in je ogen valt.

Schaduw

Als een voorwerp het licht tegenhoudt, ontstaat er een schaduw. Dat is waar het licht niet rechtstreeks kan komen. 

Schaduw tekenen

Om een schaduw te tekenen volg je 2 stappen:

1) Teken de lichtstralen die net niet door het voorwerp tegengehouden worden. Deze heten de randstralen.

2) Kleur het gebied achter het voorwerp dat tussen de twee randstralen in ligt. Dit is het gebied waar het licht niet rechtstreeks kan komen: het schaduwgebied.

Lichtbron

Voorwerp

Schaduwgebied

Randstraal

Randstraal

Wat gebeurt er met de schaduw van een voorwerp, wanneer je het voorwerp dicht bij de lamp neerzet?

Grootte schaduw

Als licht van een lamp komt kan de grootte van de schaduw veranderen als het voorwerp verplaatst.

Hoe dichter bij de lamp, hoe groter de schaduw. 

Staat het voorwerp verder bij de lamp weg, dan wordt de schaduw kleiner. 

Wanneer geen schaduw? 

Doorzichtige voorwerpen krijgen geen echte schaduw. 

Zij laten het licht wel (deels) door.

Soorten schaduw

Maar soms heb je meerdere, of een grote lichtbron. 

Dan krijg je verschillende soorten schaduw. 

Achter een ondoorzichtig voorwerp ontstaat schaduw omdat het licht wat er opvalt er niet doorheen kan.

Soorten schaduw

• Halfschaduw: Een schaduw 

       waar niet alle lichtbronnen schijnen.

• Kernschaduw: een schaduw waar geen enkele lichtbron schijnt.

Kernschaduw en halfschaduw

Als een voorwerp door één klein lampje wordt verlicht, krijg je een duidelijk schaduwbeeld. 

Als een voorwerp door twee lampjes wordt verlicht, ontstaan er twee schaduwbeelden .

Op de plaats waar die beelden over elkaar heen vallen, is de schaduw het donkerst. Dit noem je de kernschaduw. Het licht van de twee lampjes kan hier niet komen. Links en rechts van de kernschaduw zie je een lichtere halfschaduw. Hier kan het licht van het ene lampje wel komen, maar dat van het andere lampje niet. 

Één lichtbron

Twee lichtbronnen

Schaduw (kern en half)

Aan de slag

Maken 6.1: Vraag 1 t/m 15