de molen

de molen

Het is moeilijk te zeggen wanneer de eerste molens werden gebouwd.

Handmolens

In de prehistorie gebruikte men al maalstenen of wrijfstenen, waarmee met de hand graan tot meel gemalen werd. Dit noemt men ook wel een handmolen.

Rosmolens

Later ging men andere krachten gebruiken om een molen te laten malen. Er kwamen molens waarbij het zware werk gedaan werd door een paard (ros).

00:00

het loopt op rolletjes betekent:

1. wielen onder je schoenen
2. het gaat bijna vanzelf
3. het rolt op
4. het rolt weg

01:19

noem taken die je een molen kunt laten doen:

03:20

waarom doet de molenaar zeilen om de wieken?

1. voor de sier
2. tegen de regen
3. om zachter te draaien
4. om meer wind te vangen

Watermolens

In de middeleeuwen ging men, daar waar het mogelijk was, op grote schaal gebruikmaken van de kracht van het stromend water. Dit water zet de raderen van de watermolens in beweging. Deze werden veel gebouwd waar (snel)stromend water voorhanden is. In Nederland is dat in het oosten en zuiden van het land.

01:31

Door wie kwamen de watermolens naar Nederland?

1. de bisschoppen
2. de Duitsers
3. de Romeinen
4. zelf bedacht

03:15

04:02

een stuwmeer

opgespaard water

05:30

dwangmolen

Je moest de molen gedwongen gebruiken en de molenaar kreeg altijd een deel van wat je bracht. 

www.molenmaatjes.nl

Windmolens

In het vlakke westen van Nederland bleef men zoeken naar een andere manier om molens te laten draaien. Vanaf de 11e eeuw begon men windkracht te gebruiken. Men begon windmolens te bouwen waar het veel waaide, het vlakke deel van Nederland dus.

00:28

ongemalen graan kunnen we niet verteren, het moet eerst gemaald.

01:20

De molenaar vermaalde het graan tot meel. hij mocht zelf wat meel achterhouden, dat is het maalloon

05:58

rosmolens

Een rosmolen wordt door dieren aangedreven. Een ros is een paard. Eigenlijk een verkeerde naam, het waren meestal ossen of ezels

www.molenmaatjes.nl

Poldermolens

Nederland is bijna helemaal vlak en ligt vaak lager dan de zee. Grote stukken grond waren drassig. Om het land te kunnen bewerken en bewonen moest men de grond droog maken. Dit deed men door middel van poldermolens die in de 16e en 17e eeuw ook grote meren droogmaalden. 

Een poldermolen maalt het water uit een polder. Het scheprad of de vijzel van de molen voert het overtollige water omhoog uit de polder in een rivier of kanaal. Een poldermolen staat dus in of naast een polder en bij een rivier of kanaal. Door de poldermolens kregen we meer land voor landbouw en woningen. Poldermolens zorgden ervoor dat we droge voeten kregen.

Korenmolens

De korenmolen was en is nog steeds het belangrijkste molentype. Vanaf de 13e eeuw groeide de bevolking en werd de vraag naar graan steeds groter. Daardoor kwamen er steeds meer korenmolens bij om het graan te malen. Tot op de dag van vandaag zijn er nog veel korenmolens over die nog kunnen malen.

Op korenmolens wordt graan tot meel gemalen. Dit meel is de basis van ons brood. Maar van meel kunnen we nog vele andere producten maken, zoals pannenkoeken en pizza’s. Korenmolens hebben altijd één of meerdere verdiepingen waar onder andere de maalstenen liggen en het graan wordt opgeslagen.

www.molenmaatjes.nl

Industriemolens

Bij iedere grote stad ontstonden in de 17e en 18e eeuw industriegebieden. Dit betekende een groep molens bij elkaar, altijd goed te bereiken via het water. Ze zaagden hout (voor de huizen en de schepen), stampten oliehoudende zaden (voor de lampenolie) of vermaalden kleurstoffen voor verf. Ze hebben de basis gelegd voor de hedendaagse industrie van ons land.

Industriemolens

Rutger_02Deze molens worden voor allerlei verschillende doelen gebruikt. Zo zijn er molens die hout kunnen zagen (houtzaagmolens) of molens waarmee papier wordt gemaakt (papiermolens). Ook kan een aantal molens olie uit zaden persen (oliemolens), gerst tot gort pellen (pelmolens) of kleurstoffen fijnmalen (verfmolens)

00:25

industriemolens 

Dit zijn machines die dingen maken die tegenwoordig in de industrie in een fabriek worden gemaakt

01:32

vodden

Oude kleren zijn vodden. 

03:15

waar werd olie van gemaakt

03:45

De molenaar werd doof van de machines. Het spreekwoord hij is oliedom klopt dus eigenlijk niet, hij was niet heel dom, maar doof

www.molenmaatjes.nl

Stoommachine en elektrische motor

De molens hebben heel lang hun werk kunnen doen tot aan het begin van de 20e eeuw. Door de opkomst van de stoommachine, de dieselmotor en de elektrische motoren, gingen steeds minder molenaars de molens gebruiken om te malen. Ze raakten in verval en werden vaak afgebroken. In de laatste honderd jaar zijn zeker 9.000 molens verdwenen.

spreekwoorden

Wie het eerst komt, die het eerst maalt

Als je het eerste ergens bent dan word je ook als eerste geholpen.

Dat is koren op zijn molen

Dat komt hem goed van pas.

Hij heeft een klap van de molen gekregen

Hij is niet helemaal bij zijn verstand.

De molen naar de wind keren

Je goed aanpassen aan de omstandigheden.

Dat hangt als een molensteen om zijn nek

Dat is een zware last.