BERH: TH9 BS5 Bestuiving, bevruchting en verspreiding

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

Thema 9 Planten

BS5 Bestuiving, bevruchting en verspreiding

Lesverloop

1. Voorkennis testen  (LessonUp BS4)
2. Leerdoelen
3. Uitleg
4. Aan de slag

Bestuiving

Bevruchting

Veranderingen na de bevruchting

Verspreiding van vruchten en zaden

9.5.1 Je kunt omschrijven wat bestuiving is en je kunt kenmerken van insectenbloemen en windbloemen noemen.

9.5.2 Je kunt beschrijven hoe bevruchting bij zaadplanten verloopt en welke veranderingen er na bevruchting in het vruchtbeginsel plaatsvinden.

9.5.3 Je kunt uit afbeeldingen van (delen van) planten afleiden hoe de zaden worden verspreid.

Leerdoelen

Waar gaat deze basisstof over?

Bestuiving

Bestuiving: Overbrengen van stuifmeel op een stempel van een stamper van dezelfde soort.

Bestuiving

Zelfbestuiving: tussen bloemen van dezelfde plant.

Kruisbestuiving: tussen bloemen van verschillende planten. 

Bestuiving is mogelijk door insecten of door de wind.

INSECTENBLOEMEN

• Bestuiving afhankelijk van insecten
• kroonbladeren zijn groot & gekleurd 
• Stempels & meeldraden in de bloem
  
• Stempels klein
  
• Sterke geur 
  
• Hebben nectar in bloem
  
• Weinig stuifmeel 
  
• Stuifmeelkorrels zijn ruw en kleverig
  

WINDBLOEMEN

• Bestuiving afhankelijk van de wind
• Kroonbladeren zijn klein & onopvallend (meestal groen) 
  
• Stempels & meeldraden buiten de bloem
  
• Stempels groot 
  
• Geen geur en geen nectar
  


• Veel stuifmeel 
• Stuifmeelkorrels zijn licht en glad

welke bloemen zijn windbloemen?

Bouw en functie van (delen van) een bloem - onthoud!

Bloemkelk (kelkbladeren)

• Functie: beschermen van de bloem in de knop tegen uitdroging en kou.

Bloemkroon (kroonbladeren)

• Functie: insecten lokken
  

Meeldraden (mannelijk voortplantingsorgaan)

• Helmdraad
  
• Helmknop
  
• Stuifmeelkorrels
  

Stamper (vrouwelijk voortplantingsorgaan)

• Stempel
  
• Stijl
  
• Vruchtbeginsel

       >> Zaadbeginsel(s)
              >> eicel

herhaling!

Bevruchting

• Uit iedere stuifmeelkorrel groeit een (of meerdere) buis = de stuifmeelbuis
• De stuifmeelbuis groeit door de stijl naar een zaadbeginsel in het vruchtbeginsel.
  
• De kern van een stuifmeelkorrel gaat zo naar een zaadbeginsel toe.
  
• Als de buis een zaadbeginsel heeft bereikt, barst de top van de stuifmeelbuis open.
  
• De kern van de stuifmeelkorrel dringt de eicel binnen en versmelt met de eicelkern: bevruchte eicel.
  

Meerdere zaden

• Er kunnen meerdere stuifmeelbuizen tegelijk groeien. 
  
• De stuifmeelbuizen groeien naar verschillende zaadbeginsels. 
  
• Uit elk zaadbeginsel waarvan de eicel is bevrucht, kan een zaad ontstaan. In een vruchtbeginsel kunnen dus meerdere zaden ontstaan.
  

Veranderingen na de bevruchting

• De bevruchte eicel en het zaadbeginsel groeien
  
• Uit de bevruchte eicel komt het kiempje: het jonge plantje
  
• Uit de zaadbeginsel ontstaat een zaad.
  
• Kroonbladeren, kelkbladeren en meeldraden verdwijnen.
• Vrucht ontstaat uit verdikking van het vruchtbeginsel

Uit de bevruchte bloem ontstaat:

• een vrucht uit vruchtbeginsel
  
• een zaad uit een zaadbeginsel
  
• een kiem (jonge plant) uit de bevruchte eicel
  

vrucht met zaden

zaad met kiempje (jonge plant)

Zaad

Zaadbeginsel groeit

-> hieruit ontstaat zaad.

Zaad = deel van een plant dat de kiem en het reservevoedsel voor het kiemplantje bevat

Kiem

Bevruchte eicel deelt

-> er ontstaat een kiem.

Kiem = klein plantje dat ontstaat uit een bevruchte eicel door celdeling. 

Na bevruchting

vruchten

Zaadverspreiding

Zaadverspreiding: het verspreiden van (vruchten met) zaden.

 Verspreiding d.m.v.:

• wind
  
• dieren
  
• de plant zelf

Zaadverspreiding is niet hetzelfde als het verspreiden van stuifmeel!

Zaadverspreiding

Te weinig licht, water en ruimte voor alle zaadjes vlakbij de plant >> verspreiding is nodig!

• Door wind: hulpmiddelen om lang te blijven zweven
• Door dieren: sappig vruchtvlees/kleverig
• Plant zelf: wegslingeren zaden 

Zaadverspreiding door de plant zelf

door de plant zelf

Zaadverspreiding door de plant zelf

door planten

zaadverspreiding door dieren

door dieren

Aan de slag! (leerwijzer)

1. Lees de BS in je boek. 
2. Bekijk beschikbare videos in Malmberg + Biologie met Joost
3. Maak aantekeningen van wat je geleerd hebt. 
4. Plaatjes tekenen (als het nodig is). Zo leer je goed.
   


5. Maak alle opdrachten in je boek; extra opdrachten ook! 
6. KIJK NA!
   
7. Leg uit: leg aan iemand uit wat je hebt geleerd.
8. Doe de Test Jezelf online.
   


9. Noteer je vragen. Komt naar mij toe voor uitleg.

Voor verdiepende uitleg ga naar 

• biologiepagina:   https://biologiepagina.nl/34mavo/Planten/inleiding.htm
• biologielessen: https://biologielessen.nl/mavo/bovenbouw/