1.1 Jagers & verzamelaars A1A

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Jagers en verzamelaars

Werken met lesdoelen en exittickets

Wat is een lesdoel, of leerdoel?
Wat zou een exit-ticket kunnen zijn? 

Leerdoelen/lesdoelen 1.1

Je kunt uitleggen:

- wat het verschil is tussen de Bijbelse en natuurwetenschappelijke verklaring voor het ontstaan van de mens.

- Dat het lastig is om het begin van de geschiedenis van de mens te bepalen.
- hoe jagers-verzamelaars leefden en waarom zij rondtrokken.

-dat het ontbreken van schriftelijke bronnen van invloed is op wat we over de prehistorie weten.

Schepping en evolutie

• Het scheppingsverhaal staat in de Tenach, Koran en de Bijbel. Het verhaal verklaart het ontstaan van de aarde en de mens. 
  
  
• Maar 150 jaar geleden ging de wetenschap daar toch anders over denken.
  
  
• Eencellige diertjes groeide uit tot ingewikkelde wezens zoals mensen en dieren. 

Schepping en evolutie

• De langzame ontwikkeling van eencellige wezens tot mensen en dieren noemen we evolutie. 
  
  
• Evolutietheorie is ontdekt door Charles Darwin. 
  
  
• Darwin was een wetenschapper en voert systematisch onderzoek uit waar kennis uit voortkomt.  
  

De eerste mens 

De verspreiding van de mens

De eerste mensen 

Zwervend bestaan

• Bestaansmiddelen waren jagen, vissen en verzamelen.
• Jagers-verzamelaars leefden in kleine groepen van 25-40 mensen.
• Er was een taakverdeling: mannen jaagden en vrouwen verzamelden.
• Nauwelijks sociale verschillen: iedereen is gelijk.

Macht bij boeren

Boeren konden veel meer bezit hebben

Sommige boeren werden rijk, sommige arm

Rijke boeren hadden meer aanzien en macht

Dit noemen we sociale verschillen

Aanzien

Aanzien betekent dat mensen naar je opkijken

Sociaal

Sociaal gaat over hoe mensen met elkaar omgaan en wat hun plek is in de groep

Samenleving van jager-verzamelaars

1 Werden voorwerpen vaak door iedereen gebruikt

Samenleving van boeren

2 Namen leden van de groep samen besluiten

3 Was weinig verschil in waardering tussen leden van de groep

1 Werd opgekeken naar mensen die succes hadden

2 Had de ene boer meer spullen dan de andere

3 Werden rijke boeren de baas in het dorp

Zet de begripen bij de juiste zinnen

Aanzien

Bezit

Macht

Macht

Aanzien

Bezit

Pre-historie

Historie

Uitvinding van het schrift

Dankzij geschreven en ongeschreven bronnen komen we veel te weten over de geschiedenis!

Wat betekent het woord prehistorie?

1. De periode voor de uitvinding van het schrift
2. Het is een ander woord voor geschiedenis
3. De periode wanneer de Jagers-Verzamelaars leefden
4. Dat zijn mensen die onderzoek doen naar de geschiedenis

Welke uitspraak is niet waar over de jagers en boeren?

1. Jagers en verzamelaars worden ook wel nomaden genoemd
2. Jagers en boeren konden lezen en schrijven
3. In dit tijdvak vindt de landbouwrevolutie plaats
4. Jagers en boeren maakten grotschilderingen

Waarom kon een groep jagers-verzamelaars niet groter zijn dan 25-40 mensen?

Hoe zie je het als er sociale verschillen zijn tussen mensen?

Aan de slag!

Lees paragraaf 1.1

Opdracht 5 t/m 10 

Ötzi als ijsmummie

Reconstructie van Ötzi

De schoenen van Ötzi

Het vuurstenenmes van Ötzi

Wat hebben we aan deze ontdekking?

• Gewapend: vuurstenen dolk, koperen pijl en een pijl en boog.
  
• Door een pijlschot in zijn rug om het leven gekomen. Er was dus rivaliteit.
• Neus en verschillende botten waren gebroken.
• Laatste maaltijd: steenbokvlees, graan en ander plantaardig voedsel.

Prehistorie

• Jagers-verzamelaars leefden in de prehistorie: de periode dat er nog geen schrift was.
• Archeologen moeten het doen met ongeschreven bronnen.
• Probleem: de bronnen zeggen niets over cultuur = hoe de mensen dachten.